May onder vuur om langere Brexit-overgang

De Britse premier Theresa May krijgt kritiek vanuit haar eigen Conservatieve Partij vanwege haar voorstel om de overgangsperiode na de Brexit te verlengen tot in 2021. In die tijd moeten alle afspraken uit de exitdeal - die er nog niet is - worden geïmplementeerd, en blijven de EU-regels goeddeels gelden. May stelde de verlenging voor om de impasse te doorbreken met de EU die vreest dat de Britten niet op tijd klaar zijn. In haar partij wordt echter geklaagd dat dit het land 'tientallen miljarden' extra kost.

De verlenging lijkt vooral bedoeld om de heikele kwestie rond de Ierse grens te kunnen regelen. Die moet volgens het Goede Vrijdag-vredesakkoord uit 1998 open blijven, en Groot-Brittannië wil dit regelen via onzichtbare 'track & trace'-technologie, die echter nog niet is onwikkeld.

Ook verwachten de Britten dat een vrijhandelsdeal tussen Groot-Brittannië en de EU de grens soepel kan houden, maar ook dat is er nog niet. Bovendien wil met name Ierland niet dat het vredesakkoord wisselgeld wordt bij zo'n handelsdeal.

Volgens May kan tijdens de langere overgangsperiode ook worden gezocht naar een betere noodoplossing om de grens open te houden bij het uitblijven van de technologie of een vrijhandelsakkoord. Een eerder overeengekomen noodplan laat heel Groot-Brittannië alle EU-regels volgen.

Einddatum
Dat had eigenlijk alleen Noord-Ierland moeten zijn, maar dat plan krijgt May niet door het parlement omdat ze afhankelijk is van de steun van de Noord-Ierse unionistische DUP. En omdat Londen eist dat het noodplan een einddatum heeft, eist de EU een extra noodplan dat alleen over Noord-Ierland gaat.

De eventuele verlenging van de overgangsperiode is zo ongeveer het enige enigszins concrete dat de EU-top deze week op lijkt te leveren. Voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk zegt dat de overige EU-lidstaten bereid zijn om de Britten de verlenging te gunnen als ze dat willen.

Conservatief partijcoryfee Iain Duncan Smith vindt het echter onbegrijpelijk dat May de verlenging überhaupt voorstelt, omdat Groot-Brittannië "er nog steeds niks voor terugkrijgt". Volgens hem lijken de onderhandelingen "meer op een capitulatie". Bovendien zou het Verenigd Koninkrijk dan moeten meebetalen aan het volgende EU-budget, zo zegt hij tegen de BBC.

Brakke poging
Ook Lagerhuislid Jacob Rees-Mogg geeft May ervan langs. Hij spreekt van een brakke poging om de boel maar uit te blijven stellen. De kritiek zal het er voor de premier niet gemakkelijker op maken om een eventuele deal door het parlement te loodsen, wat toch al een uiterst lastige taak gaat worden.

Die deal had er eigenlijk deze maand al moeten zijn, en omdat er geen significante vooruitgang is geboekt heeft Tusk plannen geschrapt voor een nieuwe top in november. Volgens diplomaten is dat echter ook om onderhandelaars in de gelegenheid te stellen om buiten alle schijnwerpers tot overeenstemming te kunnen komen.

Het streven is nu om in december tot een akkoord te komen, maar er klinken al geluiden dat het wellicht zelfs januari wordt. En dan moet het Britse parlement, de parlementen van de lidstaten plus het Europees parlement er nog mee akkoord gaan, terwijl de Britten de EU op 30 maart moeten hebben verlaten.