Brexitoverleg weer vast vanwege Ierland

Vlak voor het begin van de EU-top deze week zitten besprekingen tussen Groot-Brittannië en de overige lidstaten weer vast vanwege de vraag hoe de Noord-Ierse grens open kan worden gehouden. Volgens de BBC wil de EU extra garanties die alleen over Noord-Ierland gaan. Maar daar wil de regering van premier Theresa May niets van weten.

De grens moet open blijven volgens het Goede Vrijdag-vredesakkoord uit 1998, waarmee een einde kwam aan decennialang sektarisch geweld tussen Noord-Ierse unionisten en republikeinen. Het probleem voor May is dat haar regering in een gedoogconstructie zit met de Noord-Ierse unionistische partij DUP, nadat ze medio 2017 haar parlementaire meerderheid vergokte. Die partij is mordicus tegen een aparte status voor Noord-Ierland.

De EU wil in principe wel akkoord gaan met een grens waarbij via technologische oplossingen fysieke controles worden vermeden. Alleen bestaan die oplossingen nog niet, en bovendien zijn de grensregio's nauw met elkaar verweven. Er zijn meer overgangen dan aan de gehele EU-oostgrens.

Dus totdat er een acceptabel plan is, moet via een noodregeling, de zogeheten backstop, worden gegarandeerd dat de grens openblijft. Aanvankelijk was het ook de bedoeling dat die regeling alleen over Noord-Ierland ging, maar toen dreigde de DUP Mays regering te laten vallen. Dat dreigement uitte de partij de afgelopen dagen opnieuw.

Douane-unie
Zo'n noodregeling zal dus over het hele Verenigd Koninkrijk moeten gaan, en komt in de praktijk neer op een soort douane-unie. De EU, en dan met name de Ierse Republiek, is er echter niet gerust op dat de Britten hier op tijd mee klaar zijn.

Dus moet er een extra noodregeling komen voor als de noodregeling het laat afweten, maar dan dus alleen over Noord-Ierland. Dat impliceert dat er grenscontroles komen tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk, met andere woorden, een grens in de Ierse Zee.

Die extra noodregeling brengt May dus in de problemen met haar gedoogpartner, maar door het eerdere plan dreigen er alweer verschillende van haar kabinetsleden op te stappen. De eerder vertrokken voormalige minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson zegt dat dit plan van Groot-Brittannië een EU-kolonie maakt.

May zit dus klem tussen twee vuren en het is de vraag hoe lang ze het nog volhoudt als premier. Maar met het vooruitzicht van een harde Brexiteer zoals Boris Johnson of Jacob Rees-Mogg als haar opvolger zouden de onderhandelingen er dan niet gemakkelijker op worden.