Akkoord over zachtere Brexit

Na 12 uur overleg heeft de Britse regering een akkoord bereikt over een collectief standpunt voor Brexit-onderhandelingen met de EU. Die schoten de afgelopen tijd niet op omdat premier Theresa Mays Conservatieve Partij constant met zichzelf overhoop lag. De plannen hebben veel weg van een zachte Brexit, en kunnen harde Brexiteers in het parlement in het verkeerde keelgat schieten, aldus de BBC.

May heeft steeds gezegd dat Groot-Brittannië zowel de interne markt als de douane-unie van de EU zal verlaten. De vraag was steeds in hoeverre het land zich op een lijn met EU-regels zou willen stellen. Invloedrijke parlementsleden onder leiding van Jacob Rees-Mogg eisen het volledig doorsnijden van alle banden met de EU. May heeft nu echter een 'gecombineerd douanegebied' voorgesteld waarin Europese handelsregels vergaand worden gevolgd.

De premier moet schipperen tussen harde Brexiteers in haar eigen kabinet, waaronder minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson, en voorstanders van een zachtere exit zoals Philip Hammond van Financiën. Harde Brexiteers willen per se uit de douane-unie zodat de Britten hun eigen handelsakkoorden kunnen sluiten. Voor 'zachte Brexiteers' is dit van minder belang, zij willen economisch optimale afspraken met de EU.

Het lijkt erop dat de zachte Brexiteers hebben gewonnen. Naar verluidt is Johnson, die graag zelf premier wil worden, niet blij maar heeft hij besloten zich te schikken. De komende tijd moet blijken of Mays voorstellen voldoende voor de EU, maar misschien nog belangrijker, of er onder leiding van Rees-Mogg geen opstand in de partij uitbreekt. Dat Downing Street rekening houdt met moeilijkheden op beide fronten, blijkt uit het voornemen om meer voorbereidingen te treffen voor een EU-exit zonder deal.

Belangrijkste overeengekomen punten:

  • Het Verenigd Koninkrijk accepteert voor zover nodig harmonisering met EU-regels over de handel in goederen.
  • Het parlement houdt het laatste woord over hoe die regels in de wet worden vastgelegd, en kan ze ook afwijzen.
  • Er komen andere regels voor de handel in diensten en financiële producten. Die zouden meer flexibiliteit nodig hebben, op basis van 'wederzijdse regerlingen'.
  • Er komt een eind aan het vrije verkeer van personen, maar een 'mobiliteitsraamwerk' moet zorgen dat Britten en EU-burgers naar elkaars grondgebied kunnen blijven reizen, en aanvragen kunnen doen om te studeren en werken.
  • Er zal gestaag aan een nieuwe douaneregeling worden gebouwd, met als doel een 'gecombineerd douanegebied'.
  • Het Verenigd Koninkrijk stelt zijn eigen invoertarieven vast, en zijn eigen handelsbeleid.
  • Er komt een einde aan de jurisdictie van het Europese Hof van Justitie, maar het Verenigd Koninkrijk zal besluiten van het Hof in acht blijven nemen in gebieden waar gemeenschappelijke regels van kracht zijn.

'Consequenties'
Er wordt niet expliciet gesproken over de interne markt of de douane-unie van de EU, die Londen aan het einde van de transitieperiode, in december 2020, wil verlaten. Maar de plannen voor een vrije handelszone impliceren wel dat Groot-Brittannië de regels van die twee moet volgen voor een aanzienlijk deel van de economie.

Downing Street legt de bal wat dit betreft bij het parlement, dat ervoor kan kiezen om bepaalde wetten niet aan te nemen die dit mogelijk zouden maken. Maar, zo stelt een kabinetsverklaring, "dat kan consequenties hebben voor toegang tot de markt, samenwerking op het gebied van veiligheid, en soepele toegang tot EU-lidstaten."

Leave Means Leave
De regering zegt ook meer voorbereidingen te zullen treffen voor het geval er geen overeenkomst met de EU komt. Dat moet ook wel, want de onderhandelingen zijn door de voortdurende onenigheid binnen de Britse regering niet echt opgeschoten. En veel tijd is er niet meer, helemaal als er inderdaad een opstand in Mays partij uitbreekt. Die kans is echter niet zo groot vanwege de vrees voor nieuwe verkiezingen, winst voor de Labourpartij, en vervolgens een nóg zachtere Brexit.

Werkgeversorganisaties hebben evenwel positief op de plannen gereageerd. Maar de pro-Brexitgroep Leave Means Leave ziet er nu al niets in.

"De premier misleidt hiermee 17,4 miljoen stemmers, en laat pas op het laatste moment weten dat ze al die tijd eigenlijk stiekem pro-EU was. We zullen geen controle hebben over onze wetten, over onze handel, of over onze grenzen. Een totale, vernederende overgave", aldus voorzitter John Longworth van Leave Means Leave.