De Elfstedentocht van 1954
Deze maand staat FOK!sport in het teken van de Tocht der Tochten, de Elfstedentocht. Vandaag wordt de tocht van 1954 nader bekeken. De tocht had één de spannendste en tumultueuze ontknopingen ooit.
De voorbereiding
De winter was in 1954 ingevallen in de nacht van 22 op 23 januari. De ijsgroei werd echter bemoeilijkt door een krachtige oostenwind. Toen die wind deels wegviel groeide het ijs rap aan en werd besloten om op 3 februari te starten met de tiende Elfstedentocht.
Er werd een fikse wind voorspeld voor die derde februari, waardoor het Elfstedenbestuur en ook het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen mensen die niet in een prima lichamelijke conditie waren afraadden om zich in te schrijven voor de tocht.
De meeste voorbereiding zat in het opstellen van nieuwe regels en maatregelen om fraudes zoals bij de vorige tocht te voorkomen. Er werden verborgen stempelposten geplaatst en werden nieuwe statuten opgesteld voor de vereniging, en deze werden strenger gehandhaafd.
De wedstrijd
De wedstrijd werd, mede door het goede weer, in een voor dat moment recordtempo afgewerkt. Er werd na 7 uur en 35 minuten gefinisht. Onderweg duurde het door het hoge tempo lang voordat zich een eerste kopgroep vormde. Bij Bolsward lagen er nog zelfs 26 schaatsers voorop. Bij Kimswerd ontstond de beslissende kopgroep, toen Jeen Nauta, Jeen van den Berg, Klaas Lefferstra, Jan Charisius, Anton Verhoeven en Aad de Koning wegreden.
Bij Franeker was de voorsprong al opgelopen tot vier minuten. Pas vlak voor Leeuwarden kwam de eerste ontsnapping uit de kopgroep, toen Lefferstra ten aanval trok. Hij gebruikte echter teveel energie, waardoor hij weer werd bijgehaald en uiteindelijk zelfs moest lossen.
Klaas Lefferstra Copyright: Polygoon / Open Beelden / Beeld & Geluid
Voor de vijf overgebleven koplopers sloeg de onzekerheid toe toen de Noorderbrug in Leeuwarden niet open stond. Hierdoor wisten ze niet of ze eronderdoor moesten of toch klunen. Uiteindelijk had Van den Berg als eerste het bruggetje naar de wal in de gaten en kwam als eerste weer op het ijs. Hij werd daarbij wel gehinderd door Verhoeven, die zijn trui vastpakte. Charisius schakelde zichzelf uit door te vallen.
De onfortuinlijke Jan Charisius Copyright: Polygoon / Open Beelden / Beeld & Geluid
Eenmaal weer op het ijs zagen de drie overgebleven rijders een bord met daarop Eindstreep staan. Dat daaronder nog 500 meter stond had men niet in de gaten en kwamen zo Verhoeven en Van den Berg al juichend over de streep met Verhoeven die als eerste finishte.
Ze werden echter door de duizenden supporters op hun fout gewezen. Van den Berg herstelde zich als eerste en wist alsnog als winnaar over de finish te komen. Verhoeven, die nog dacht dat hij gewonnen had, werd nog door Charisius ingehaald voor ook hij weer verder schaatste en finishte uiteindelijk slechts als vijfde.
Winnaar Jeen van den Berg Copyright: Polygoon / Open Beelden / Beeld & Geluid
Cijfers
Er was hectisch weer voorspeld tijdens de Elfstedentocht. Veel deelnemers die in 1947 de Helletocht hadden meegemaakt haakten toen af. Uiteindelijk stonden er toch 2735 deelnemers aan de start in Leeuwarden. Hiervan behaalden 2143 schaatsers de finish. Er waren 138 wedstrijdschaatsers, van wie er 63 binnen twee uur van Van den Berg binnenkwamen.
Weer
Het voorspelde weer van het KNMI kwam bepaald niet uit. Het was zonnig weer en er stond zeer weinig wind. Hierdoor werd het een zeer aangename tocht die verreden werd met een temperatuur tot maximaal -1.
