[OS 2012] 1908; de eerste Spelen in Londen
Op 27 juli gaan de Olympische Spelen in Londen van start. In aanloop naar het grootste sportevenement aller tijden brengen wij jullie een reeks van specials over de vele facetten van de Spelen. Elke vrijdag kun je een special lezen die over Londen, Nederlandse sporters, olympische historie en andere mooie verhalen rond dit grote evenement.
Londen wordt dit jaar de eerste stad die de Olympische Spelen voor de derde maal mag organiseren. In 1908 deden ze dit voor het eerst, al was dit in eerste instantie niet de bedoeling. Immers zouden de Spelen in Italië worden gehouden, maar door de eruptie van de Vesuvius in 1906 besloot de Italiaanse regering om de organisatie terug te geven om zo al het geld in het heropbouwen van Napels te steken. Uiteindelijk werden de Spelen aan Londen toegewezen.
De Spelen van 1908 waren de langste ooit; deze duurden een half jaar. Dit kwam doordat voor het eerst ook wintersportonderdelen zoals kunstschaatsen aan het programma waren toegevoegd. Uiteraard konden deze dan ook pas veel later worden afgewerkt, omdat er toen nog geen kunstijsbanen waren. Het duurde tot 1924 totdat de Zomer- en Winterspelen werden opgesplitst.
Bij deze Spelen werd ook voor de eerste keer de huidige marathonafstand gelopen in wedstrijdverband. De afstand was eerst anders, maar doordat de start werd verplaatst op aandringen van de koninklijke familie werd er 42 kilometer en 195 meter afgelegd. De Internationale Atletiek Federatie besloot toen deze afstand ook aan te nemen als officiële afstand.
Op die marathon vond ook één van de meest opmerkelijke momenten van de Spelen plaats. De Italiaan Dorando Pietri kwam als eerste het olympisch stadion binnen, maar was al volledig uitgeput. Hij liep eerst de verkeerde kant op, maar de officials stuurden hem alsnog in de juiste richting. Nadat hij was omgedraaid stortte Pietri echter ter aarde, waarna hij door diezelfde officials op de been werd gebracht en door hen als eerste over de finish werd geholpen. De jury was, na protest van de Amerikanen, onverbiddelijk en diskwalificeerde hem omdat hij met hulp was gefinisht. Een dag later werd hij nog wel beloond door koningin Alexandra, die hem een gouden beker schonk.
Een beeld van Pietri die over de finish wordt geholpen.
Er vond ook nog een ander groot incident plaats op de atletiekbaan. De Amerikanen John Carpenter, William Robbins en John Taylor namen het in de 400 meter finale op tegen de Brit Wyndham Halswelle. Toen de atleten de laatste bocht inkwamen ontstond er een grote duwpartij. Halswelle probeerde de op kop lopende Carpenter in te halen, maar deze drong hem van de baan.
Het werd gezien als een 'tactische' manoeuvre, maar de starter Harry Goble had al zijn arm opgestoken en na een hevige discussie van een halfuur tussen de officials van beide landen luidde het oordeel: 'No race'. De jury sloot de Amerikaan Carpenter uit en besliste dat de finale opnieuw moest worden gelopen. De twee andere Amerikanen weigerden echter om opnieuw te starten, waardoor Halswelle alleen liep en zo olympisch kampioen werd.
Halswelle passeerde solo de finish op de 400 meter.
Het was ook de eerste Olympische Spelen waarbij de leus: 'meedoen is belangrijker dan winnen' werd gepropagandeerd. In dat kader is de geste van Mauritz Anderssson wel groots te noemen. De Grieks-Romeins worstelaar zorgde ervoor dat de finale in het middengewicht één dag werd uitgesteld, zodat zijn landgenoot Frithiof Mårtensson kon herstellen van een blessure. Een dag later stond Mårtensson fit klaar voor zijn partij en won ook nog.
Tijdens de Olympische Zomerspelen van 1908 werd er gesport in 24 disciplines binnen 22 sporten. Nederland was met 112 mannen goed vertegenwoordigd. De medailleoogst was echter erg mager. Slechts het voetbalteam en de mannen vier-zonder stuurman bij het roeien wonnen bronzen medailles.
Het gastland behaalde verreweg de meeste medailles. Groot-Brittannië was goed voor 56 gouden, 51 zilveren en 39 bronzen medailles. De Verenigde Staten volgden op plaats twee met 23 keer goud, 12 zilveren en 12 bronzen medailles.
