Boek: Marcello Fois - Beter Dood
Ines Ledda. Dat is de naam van het vierde meisje dat in drie jaar tijd verdwijnt op het Italiaanse eiland Sardinië. Verschillende partijen zijn betrokken bij de verdwijningen, die in eerste instantie weinig met elkaar te maken lijken te hebben. Naar iedere verdwijning worden onderzoeken ingesteld, maar die leveren weinig op. Dat verandert op het moment dat het lichaam van Ledda gevonden wordt. Het is de opening van het boek Beter Dood van de op Sardinië geboren schrijver Marcello Fois. Het bekende en beruchte Sardijnse zwijgen wordt vanaf dat moment langzaam aan doorbroken...
Het oplossen van de raadselachtige verdwijningen van de vier meisjes staat centraal in Beter Dood. Het boek is nogal fragmentarisch opgezet. Als gevolg leest het wat lastig, zeker in het begin. Fois introduceert een groot aantal karakters, die allen hun eigen leventje leiden. Een oude brigadier, een politiecommissaris, medewerkers van het Openbaar Ministerie, een psycholoog en zijn patiënten, verschillende journalisten, een aantal criminelen, enkele ondernemers en gemeentebestuurders; allemaal komen ze voorbij in het verhaal. Vergelijk het met een zapsessie op televisie. Soms kruisen paden van betrokkenen elkaar, maar Fois laat de lezer lang raden naar de exacte rol die iedereen speelt in het duistere mysterie dat zich langzaam ontrafelt.
Ik wou dat ik kon zeggen dat daarbij niets is wat het lijkt, maar los van wat aardige plotwendingen en een paar leuke vondsten is het verhaal niet erg bijzonder. Een oude en gekwelde recheurcheur, een fanatieke aanklager, de ambitieuze journalist; het zijn voorspelbare karakters die bijna als een typetje worden neergezet. Dergelijke karakters maken het verhaal er niet spannender op. Toch blijf je geboeid door het verhaal, mede door de opzet die Fois gekozen heeft.
Het verhaal is te vergelijken met een autorit door mistbanken waarbij het zicht gedurende de reis steeds beter wordt. Je krijgt steeds beter in de gaten waar je bent en hoe je omgeving eruit ziet. Dat geldt ook tijdens het lezen van Beter Dood. Dit aspect zorgt ervoor dat je het boek er steeds weer bij pakt. Grote vraag is: stelt het einde teleur? Nee, de schrijver heeft zijn best gedaan om een aardig einde te verzinnen, waardoor je het boek met een voldaan gevoel weg kunt leggen.
Als ik Beter Dood mag geloven, dan heeft iedere inwoner op Sardinië het tegeltje 'Spreken is zilver, zwijgen is goud' boven de deur hangen. Fois kiest ervoor om de heersende zwijgcultuur sporadisch direct te noemen in het verhaal, maar laat de lezer het zwijgen ervaren door de acties van verschillende karakters. Leuk bedacht, maar voor mijn gevoel had de schrijver er nog meer mee kunnen doen door meer de gevoelens en gedachten te omschrijven van mensen die tegen die zwijgcultuur aan het vechten zijn. Die strijd komt naar mijn mening niet goed uit de verf.
Dat klinkt allemaal negatief, maar Beter Dood is verder zeker een aardig boek, dat zich ondanks de lastige start in betrekkelijk korte tijd laat uitlezen. Als je het niet erg vindt om als lezer een tijd lang aan je lot overgelaten te worden en als je accepteert dat tijdens het lezen de figuurlijke rook om je hoofd zal verdwijnen, dan is Beter Dood een boek dat je moet proberen.
