Het roofkapitalisme is terug, waar blijft Marx?

De laatste jaren is er weer alle aanleiding om lekker te schelden op het kapitalisme. Ik vind het verrukkelijk. Eerst de kredietcrisis waarvan we de schuld aan de banken konden geven. Geleid door inhalige topmannen in een blinde jacht op superbonussen trokken ze domme burgers, domme overheden en domme andere banken en uiteindelijk bijna de hele westerse wereld een financieel moeras in. En nu weer de landencrisis waarvan we de schuld behalve aan de domme Grieken kunnen geven aan gewetenloze valutahandelaren die de Euro kapot aan het speculeren waren. Oude tijden lijken teruggekeerd. Is Marx al gesignaleerd?

Bibberend, met samengeknepen billen wachtten de Europese leiders maandag de opening van de beurzen af. Zouden de boze valutaspeculanten de jacht op de euro voortzetten of strijken ze even de hand over het hart nu Europa met vereende krachten 720 miljard Euro bijeengeschraapt had om niet alleen Griekenland maar ook andere eventuele zwakke Europese broeders te kunnen redden van de aasgieren? We hebben respijt gekregen. De beurzen stijgen. Europa zat even in de tang tussen speculanten en de rating agencies, dat nieuwe instrument van het roofkapitalisme. Vage instituten die van de ene dag op de andere kunnen besluiten dat een bank, een bedrijf of een heel land niet meer kredietwaardig is. Wat in het geval van Griekenland inhoudt dat de kredietkraan nog steeds open staat, maar dan ten koste van drievoudige rente. Waardoor dat land dus nog minder kredietwaardig zou worden. Tot voor kort vonden ze het prima dat Griekenland zich het graf in leende. Anderhalf jaar terug vonden ze trouwens banken kredietwaardig die een dag later failliet gingen.

Tja, banken. Tot in lengte van jaren vangen ze rente over staatsleningen waarvan iedereen weet dat ze niet bedoeld zijn om te worden afgelost.  Zo werkt dat namelijk met staten. Omdat de normale financieringswijze van staten, belastingheffing, nogal impopulair is bij burgers, lenen ze geld op de kapitaalmarkt. Van wie denk je dat de staat geld leent? Van ons onder andere! Via allerlei omwegen. Banken, obligaties. Wij zijn de staat, het zijn onze vermogens die belegd zijn in onze eigen staatsschuld.

In het systeem van de vrije markt zit niet zoveel zelfregulering zolang er geld verdiend wordt en alles schijnbaar goed gaat. Zou de vrije markttheorie soms geen theorie zijn maar een ideologie zoals het communisme? Het doel waarnaar theoretisch gestreefd wordt is ongeveer hetzelfde. Welvaart voor iedereen. Maar zoals gewoonlijk bij ideologieën klopt ook deze in de praktijk niet erg goed. En dus brengt ook deze uiteindelijk rampspoed. Hoe mooier het ideaal, hoe groter de rampspoed. Inmiddels wil zelfs het opperhoofd van het land dat het meest geprofiteerd heeft van de vrijhandel nu paal en perk stellen aan de financiële wildwesttaferelen. Maar dat is dan ook Obama. Een Amerikaanse bank als Goldman Sachs leeft van de handel in financiële wanproducten. Het is hun core business. De miljarden die ze op de ene plaats laten verdampen laten ze weer condenseren tot gezonde geldstromen in de richting van hun eigen kluizen. Maar wel ten  koste van de stabiliteit van de wereldeconomie. Wat doen we er aan?

Waarom zouden we die speculatie in valuta en aandelen niet gewoon verbieden? Is dat strijdig met ons economisch systeem gebaseerd op vrije ondernemingsgewijze productie die het westen welvaart gebracht heeft? Is een durfkapitalist hetzelfde als een roofkapitalist? Is een inbreker ook een ondernemer? Juist in het weekend toen de beurzen gesloten waren, slaagde Europa er in om zich te bevrijden uit de wurggreep van de financiële waan van de dag en de financiële onderbuik op de beursvloeren. Zo'n weekendje niet handelen is kennelijk heilzaam voor de economie. Hoeveel goed moet een weekje niet handelen dan wel niet zijn? Of een maandje. Nou ja, okee, doen we de beurs wel open maar wie een aandeeltje Philips koopt mag het niet binnen een maand weer verkopen. Zoiets! Voor valuta verzinnen we iets dergelijks. Ga maar eens speculeren als je niet kan handelen.