Top 2000: Feest of farce?

Al jaren maak ik me druk over misschien wel het leukste feestje van de radio en toegegeven: ik had er weer zin in nadat ons verleden jaar een stemkans ontnomen werd. De hoop was aanwezig dat Radio 2 (verder R2 genoemd in deze column) wat opbouwende kritiek ter harte had genomen van mij en vele anderen.
Zowaar! Het leek erop! We konden nu op 15 nummers stemmen en maar liefst 5 eigen keuzes aangeven. Oké, het is niet de door mij zo gewenste volledige vrije keuze, waarvan ik op zich ook wel snap dat dit praktisch gezien lastig is, maar het zag er veelbelovend uit.
Het stemmen begon en ik koos enthousiast mijn favorieten. Al op de eerste dag stemde ik. Nu was het slechts wachten op de lijst. Zouden enkele tot nu toe ontbrekende platen eindelijk de lijst halen? Enige weken later zouden we dit weten. Ik wist toen nog niet wat ik inmiddels wel weet.

Ja, enkele nummers hebben het gehaald, maar de kater is inmiddels groter dan ooit. Wat bleek?
1. Er kon nog steeds op nummers uit het lopende jaar gestemd worden (in dit geval 2009).
2. Het maximum van 2 keer op dezelfde artiest op 1 stemlijst verdwenen.
3. Het is nog steeds mogelijk om oneindig vaak te stemmen.
4. Er mag nog steeds gelobby'd worden door iemand van radio 2, maar niet door luisteraars.
5. R2 is niet veranderd. De ivoren toren blijkt steviger dan we met zijn allen hadden kunnen denken.
We zijn dus achteruit gegaan, in plaat van vooruit.

Om de punten die ik hierboven maak even in vogelvlucht te behandelen:
1. Er is gebleken dat nummers uit het lopende jaar in 99 van de 100 gevallen veel te hoog in de lijst komen. Redenen te over, maar goed geplugd en op dat moment in de hitlijsten, dus veel gedraaid zijn de belangrijkste. De jaren erna zakken ze langzaam weg. Geen probleem voor sommige mensen, wel voor bij. Ik wil een lijst die de muziekgeschiedenis eer aan doet en geen lijst waarbij de hitlijsten van dat moment zo veel invloed hebben dat er juweeltjes van vroeger wegvallen. Ik pleit voor de regel van minimaal 1 jaar oud en het liefste 3 jaar. Ook het geven van halve punten voor nummers uit het lopende jaar zou een goede optie zijn.
2. Zowat de enige goede regel die er was, wordt verwijderd. Men kon toch op de vingers natellen dat na de dood van Michael Jackson en Ramses Shaffy mensen massaal op veel nummers van hen zouden gaan stemmen. Het is geen vorm van vrijheid van stemmen, het is een indirecte vorm van manipulatie.
3. Onbegrijpelijk dit fenomeen. Iemand kan 200 keer stemmen als 'ie wil en geloof me, dit gebeurt!
4. Ramses ging dood en R2 ging weer eens in de fout. Er werd opgeroepen om als eerbetoon op hem te gaan stemmen. De medewerkers van R2 zou dit verboden moeten worden. Immers bij derden die dit deden, werden de betreffende nummers uit de lijst gehouden. En wij maar denken dat het de lijst van de luisteraar is. Een pure vorm van machtsmisbruik en dus manipulatie.
5. R2 verwijderde onschuldige berichten van de website. Stonden hier zoveel rare dingen in? Neen. Maar velen waren wel kritisch en dat schijnt niet te mogen volgens de wetten van R2. Ik als stemmer zou wel eens een reactie willen van R2. Wij luisteraars bepalen de lijst volgens R2, maar is dit nog wel zo? Er is bewijs dat er in het verleden geknoeid werd met de lijst. Wie zegt ons dat dit nu anders is? R2 zou er goed aan doen om ons stemmers en luisteraars een houvast te geven. Immers als we als stemmers zeker weten dat alles in elk geval eerlijk geteld wordt; dat er geen platen bewust uit de lijst gehouden worden, dan is er in elk geval een houvast.

Waarom zijn dit belangrijke punten? Eigenlijk is het antwoord simpel. Als muziekliefhebber wil ik een mooie, eerlijke lijst. De enige manier waarop dit kan, is door duidelijke regels. Ik begrijp best dat de simpelheid van de Top 100 allertijden-regels van Veronica indertijd niet volstaan bij grote massa’s (red. 1 top 10 per persoon met maximaal 1 nummer per artiest en minimaal 1 jaar oud). Juist bij grote massa’s stemmers is een duidelijk beleid broodnodig. Transparantie door de zender zou bovendien enorm bijdragen aan draagvlak over de regels, maar ja, regels zijn er dus eigenlijk niet.

De gevolgen zijn ongekend. We zitten opgescheept met een ongeloofwaardige lijst. Drie nummers van Ramses Shaffy in de top 10 en 27 (!) nummers van Michael Jackson in de top 2000. Blijkbaar zijn hun liedjes postuum meer waard.

De kritiek op R2 was dit jaar groter dan ooit. Ik heb veel mensen gesproken die mij al die jaren eigenlijk een beetje vonden zeuren, maar nu zelfs twijfelden of ze gingen luisteren. Ook voor hen is de geloofwaardigheid kleiner dan ooit geworden.
Nog een paar voorbeelden die de geloofwaardigheid ernstig ondermijnen.
Hoe is het mogelijk dat nummers die minimaal 10 jaar oud zijn ineens in de bovenste regionen belanden? Een voorbeeld is Street Spirit van Radiohead. Jaren niet te vinden in de keuzelijst en dan ineens in de top 200. Nou, het is niet massaal gedraaid door R2. Vond men bij R2 dat ze het niet meer konden maken die plaat te weren? Zoals dat nu wellicht het geval is geweest met Black van Pearl Jam. Het stinkt!
Nog een voorbeeld. Op de voorlaatste dag spreekt men over 800.000 stemmen. Een dag later is het aantal ineens verdubbeld. Statistisch is dit nagenoeg onmogelijk.
En wat schetst de verbazing: binnen een mum van tijd is de top 10 bekend. Als dit door de techniek zo gemakkelijk is, dan moet het ook niet moeilijk zijn om de keuzelijst voor volgend jaar volledig aan te vullen met alle vrije keuzes van dit jaar. Zo hebben ook vrije keuzes eens een eerlijke kans.

Ik daag R2 uit om eens te reageren. Vanuit die Ivoren toren is het vast een prachtig uitzicht, maar als het fundament begint te kraken, zou de val wel eens hard kunnen zijn. Bewijs mijn ongelijk en laat zien dat je je luisteraars wel serieus neemt.

Mijn conclusie:
Het ging al een tijdje niet goed met de Lijst der lijsten. Ooit bedacht als het summum van popmuziek voor de radio 2-luisteraar en inmiddels bijna folklore. Groot, groter, grootst is de belangrijkste regel. En dat is verschrikkelijk jammer. Kwantiteit zal nooit kwaliteit kunnen overstijgen, zo heb ik altijd gedacht. Helaas is met het overlijden van De Lijst der Lijsten dit toch gebeurd. Ook manipulatie onder muziekliefhebbers leek mij onmogelijk, maar nu ben ik daar niet zo zeker meer van. Een mooi initiatief is ter ziele. R2 heeft zichzelf overschat en dit valt derhalve onder zelfmoord.
R.I.P. Lijst der Lijsten.