Boek: Ron de Vos - Huizen van dolende vaders
Ruim 1500 Nederlandse militairen zitten in Uruzgan om onder de vlag van de NAVO de vrede te bewaren. Tenminste, dat was de bedoeling van de missie. Maar in de praktijk is het oorlog in het gebied. De Nederlanders moeten vechten, er vallen doden aan onze kant. En ongetwijfeld zullen er straks militairen terugkomen die door de gebeurtenissen in de war zijn.Ron de Vos is UNIFIL-veteraan, hij heeft in 1980 in Libanon gezeten tijdens de Nederlandse vredesmissie daar. Net als in Uruzgan had ook die meer weg van een vechtmissie. Alleen was daar toen veel minder over bekend. De verhalen van de militairen werden na thuiskomst dan ook niet serieus genomen, laat staan dat er veel aandacht was voor het posttraumatisch stress-syndroom.
Thuisfront
Het boek van Ron de Vos bestaat uit twee verhalen over de problemen van deze militairen. Huizen van dolende vaders is geschreven vanuit het thuisfront. Het gaat over de relatie van Victor, een oud-Libanonganger, met zijn vrouw Susan. Victor heeft het moeilijk door zijn oorlogservaringen. Susan is gek op hem maar weet niet wat ze aanmoet met zijn slapeloosheid en slechte buien. Door onbegrip en misverstanden valt hun gelukkige gezinnetje uit elkaar. Het verhaal stemt treurig, maar je komt er niet achter waarom het nou precies mis gaat. Dat is jammer.
Idealisme
Andermans bloed, het tweede verhaal, begint met de fatale afloop. Daarna krijg je de voorgeschiedenis. Hier is wel heel overtuigend beschreven hoe het zo ver kon komen. Je volgt de ontwikkeling van vier jongens die al sinds hun jeugd bevriend zijn. Joost is de filosoof van het stel. Hij zet de anderen aan het denken over het leven en heeft bovendien een appetijtelijke oudere zus naar wie de vrienden graag gluren door een gat in de vloer van Joosts kamertje. Ze nemen er stiekem een biertje bij, kortom, een normaal en redelijk zorgeloos stel pubers. Dan moeten ze in dienst. Ze spreken af om zich te laten uitzenden naar Libanon, een idee dat is ingegeven door het idealisme van Joost. Ze hopen dat ze iets kunnen doen voor een betere wereld. Piepjong en onvoorbereid komen ze in een oorlog terecht met alle ellende van dien. Ze doorstaan doodsangst tijdens beschietingen, zien onschuldige kinderen sterven... Eén van hen zal hierna nooit meer de oude worden.
Blijven steken
De verhalen zijn zonder veel poespas geschreven, eerlijk en direct. De Vos maakt geen geheim van de angst die hij ongetwijfeld ook zelf heeft gekend. Een belangrijk element in beide verhalen is het moment dat de hoofdpersoon denkt dat hij dood gaat en het leven aan hem voorbij trekt. De tijd lijkt stil te staan, het is alsof er uren voorbij gaan waarin hij elke belangrijke gebeurtenis, elk besluit dat zijn leven een andere wending heeft gegeven, opnieuw beleeft. Daarna is hij klaar om te sterven, maar dat gebeurt niet, waardoor hij blijft steken in dat moment. De Vos laat het Joost zo zeggen: "(...) ik was helemaal leeg en accepteerde het volkomen, ik kon oversteken. Nu, na zoveel jaren, voel ik het nog steeds zo. Ik ben helemaal leeg."
Goed moment
Een zwak punt van het boek is dat het nogal slordig geschreven is. Er staan spelfouten en inhoudelijke fouten in, en dat stoort. Je kunt dat de uitgever kwalijk nemen: een goede redacteur had deze fouten eruit gehaald. Wat de schrijver zelf valt aan te rekenen, is het vreemde einde van beide verhalen. In Huizen van dolende vaders komt ineens een 'nieuwe pappa' uit de lucht vallen; Andermans bloed eindigt totaal onbegrijpelijk in een ziekenhuis, waar de ik-persoon blijkbaar is opgenomen, maar dat wordt helemaal niet uitgelegd. Verder is het wel een indrukwekkend boek. De Vos stelt het onbegrip voor buitenlandse militaire missies terecht aan de kaak. Zijn boek komt op een goed moment, nu er volgend jaar honderden militairen uit Uruzgan terugkomen. Het zal helpen als er wat meer bekend is over het effect van een oorlog ver van huis op jonge mannen en vrouwen. Hopelijk krijgt de Uruzgan-generatie een betere ontvangst dan hun voorgangers van UNIFIL.
Uitgever: Lemmens ISBN: 9789077490174 Pagina's: 118
Waardering:
