Meerderheid Nederlanders vindt dat politiek niet opkomt voor mensen zoals zij
Bijna de helft van de Nederlanders (43%) vindt dat de overheid onvoldoende naar burgers luistert en bijna 60% vindt dat de politiek onvoldoende opkomt voor mensen zoals zij. Daardoor is het vertrouwen van mensen in de politiek laag.
Mensen verwachten van politici dat zij weten wat er speelt en bij het maken van keuzes laten zien dat ze verschillende belangen afwegen. Politici zouden volgens burgers beter kunnen weten wat er speelt door meer het land in te gaan en door inspraak te organiseren. Dit zijn de conclusies uit nieuw onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat vandaag verschijnt.
Laag vertrouwen in de politiek
Ondanks een lichte stijging rond de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023 en bij de aankondiging van het kabinet Schoof afgelopen juni hebben veel Nederlanders al sinds 2021 weinig vertrouwen in de politiek. Mensen vinden dat de politiek weinig bereikt en maken zich daar zorgen over. Ze verwachten oplossingen voor ingewikkelde opgaven; onder meer rond immigratie, de hoge kosten van het levensonderhoud, het tekort aan woningen en het klimaat.
Veel Nederlanders voelen zich niet gehoord door de politiek
Mensen vinden het belangrijk dat de politiek weet wat er speelt en dat politici beter naar burgers luisteren. Op dit moment is 43% van mening dat de politiek onvoldoende naar burgers luistert en vindt 57% dat politici te weinig opkomen voor mensen zoals zij.
Volgens een (ruime) meerderheid van de Nederlanders is er onvoldoende aandacht voor de belangen van mensen met lagere inkomens, mensen die buiten de Randstad wonen, jongeren, voor mensen met een beperking, basis- en mbo-opgeleiden en ouderen. Ook houdt de politiek te weinig rekening met ‘gewone mensen’, ‘hardwerkende Nederlanders’ of ‘middengroepen’. Voor rijke mensen, mensen in de Randstad en hbo- en wo-opgeleiden is er volgens velen genoeg of zelfs te veel politieke aandacht.
Mensen willen politici die in nauw contact staan met de bevolking
Mensen die zich niet gehoord voelen door de politiek, hebben minder vertrouwen in die politiek en zijn minder tevreden met de democratie dan mensen die wel vinden dat er voldoende geluisterd wordt. Je niet gehoord voelen leidt bij sommigen tot gevoelens van boosheid, frustratie of machteloosheid, en bij anderen tot gelatenheid.
Om ervoor te zorgen dat burgers zich meer gehoord voelen, moeten politici volgens burgers het land in gaan. Ook vinden mensen dat politici (partij)bijeenkomsten en inspraak moeten verzorgen. Veel burgers lijken te verlangen naar een aandachtige politiek die in nauw contact staat met de bevolking. Hoewel we uit SCP-onderzoek weten dat juist mensen die zich niet gehoord voelen in de praktijk minder vaak meedoen aan inspraak, denken mensen toch dat het kan helpen om ervoor te zorgen dat politici beter naar hen luisteren.
Goed luisteren bij besluitvorming
Bij het nemen van politieke besluiten voelen mensen zich meer gehoord als volksvertegen¬woordigers laten zien dat ze het publieke debat en de discussie in de media hebben gevolgd en daarbij verschillende perspectieven hebben afgewogen. Met andere woorden: dat ze hebben moeten ‘wikken en wegen’. Ook vinden mensen vaker dat er naar burgers is geluisterd als politici een referendum organiseerden om tot hun besluit te komen.
Mensen voelen zich meer gehoord als ze het eens zijn met de uitkomst. Maar als politici laten zien dat ze het publieke debat volgen, perspectieven afwegen of een referendumuitslag volgen vinden ook mensen die het niet met de uitkomst eens zijn vaker dat er voldoende geluisterd is. Daarnaast zijn mensen die zich meer gehoord voelen, meer geneigd de uitkomst van beleid te accepteren. Dat is ook zo als het besluit niet in lijn is met hun wensen.
Taak kabinet: toon het wikken en wegen
Om het lage vertrouwen in de politiek te herstellen, is het ook belangrijk dat er concrete resultaten worden geboekt rond de vraagstukken waar we voor staan, zoals migratie, de zorg en het klimaat.
Uit SCP-onderzoek blijkt dat mensen hierbij hoge verwachtingen hebben van de politiek, maar wel sterk verschillen van mening over wat ze belangrijk vinden en welke oplossingen ze willen. Aan de politiek de taak om de tegengestelde wensen en belangen die er spelen (tussen mensen onderling, of tussen burgers en politici) te doorzien en benoemen. Daarbij is het belangrijk dat politici de dilemma’s schetsen waar ze voor staan, maar ook aangeven dat er grenzen zijn aan wat ze kunnen bereiken. Er zijn immers (Europese) afspraken en financiële kaders waar rekening mee moet worden gehouden. Door het democratisch proces van wikken en wegen van belangen en waarden inzichtelijk te maken kunnen zij ook richting geven aan het politieke en maatschappelijke debat.
Continu Onderzoek Burgerperspectieven – 2024 | bericht 2
Dit is de tweede editie van het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB) in 2024; het langlopende onderzoek van het SCP naar het sociaal en politiek vertrouwen van inwoners in Nederland. Voor dit onderzoek zijn tussen november 2023 en februari 2024 en in april 2024 enquêtes gehouden (onder respectievelijk 2591 en 1349 Nederlanders). In april 2024 vonden er vier focusgroepen plaats.
Maar zijn 't niet juist deze doelgroepen die door dezelfde overheid slachtoffer zijn geworden door, bv, de toeslagenaffaire waardoor er wantrouwen heerst?
"Gemeente wil schulden kwijtschelden, maar inwoners gooien deur dicht: 'Zó diep zit het wantrouwen'
Bijzonder experiment: Arnhem gaat de schulden overnemen van zeker veertig gezinnen in Immerloo II, de armste wijk van Nederland. Raar maar waar: het bleek enorm lastig om kandidaten te vinden. Hoe kan dat, en hoe verder?
Daar sta je dan met je goede bedoelingen. Je zou zeggen: als je als gemeente bekend maakt dat je mensen volledig uit de schulden gaat helpen, dan staan ze in de rij. Dan rennen ze naar je toe, alsof je Gaston Starreveld bent van de Postcode Loterij, met een gouden cheque in je hand.
Maar nee, zegt de Arnhemse wethouder Mark Lauriks (PvdA), die het opvallende experiment in april lanceerde en toen zelfs de Britse krant The Guardian te woord moest staan. Waarom het de afgelopen maanden bijna niet lukte om gezinnen met schulden te interesseren voor kwijtschelding?
,,Omdat de deur voor ons werd dichtgegooid in Immerloo II. We kwamen vaak niet eens bij ze binnen. De gordijnen bleven gesloten. Zó diep zit het wantrouwen tegen de overheid in deze buurt. Er is zelfs een groep die blijft weigeren. Omdat ze bang zijn dat we straks toch weer eisen gaan stellen. Of dat ze het over een jaar alsnog terug moeten betalen."
Hij begrijpt die reacties wel. Hij snapt inmiddels waar dat ongekend diepe wantrouwen vandaan komt. ,,In Immerloo II wonen veel eenoudergezinnen. Als je kijkt naar waar de slachtoffers van de Toeslagenaffaire wonen, dan kom je precies uit bij buurten als Immerloo. Daar kent iederéén wel een slachtoffer. Bij sommige mensen zijn zelfs kinderen uit huis geplaatst."
Dat gebeurt soms óók bij alleenstaande moeders met schulden. ,,Dan worden kinderen onder toezicht van de jeugdbescherming geplaatst. Want door gebrek aan geld is er vaak geen eten op tafel en door de zorgen lukt leren op school niet altijd. Dus dan begrijp je: mensen doen niet altijd open als er iemand namens de overheid aan de deur staat."
Een zak gratis geld?
Komende week gaat de proef om zo'n veertig tot zestig arme gezinnen volledig schuldenvrij te verklaren - zonder tegenprestatie - een belangrijke fase in. Van de eerste tien gezinnen wordt in totaal 249.000 euro overgenomen en kwijtgescholden. Gesprekken met andere gezinnen lopen. De gemeente Arnhem werkt hierbij samen met andere instanties, zoals energiebedrijven en woningcorporaties. Het idee erachter: als mensen met een schone lei verder kunnen, ontstaat er ruimte in hun hoofd om weer op te bloeien. Om de regie weer in eigen hand te nemen.
,,Voor de buitenwacht lijkt het misschien alsof we nu een gratis zak geld geven aan mensen die door eigen toedoen in de problemen zijn geraakt. Het zit al in het woord: schuld. Dat woord impliceert dat het allemaal je eigen fout is dat je schulden hebt. En dat je ervoor moet boeten. Als je niet snel genoeg betaalt, loopt een verkeersboete op tot een enorm bedrag. Maar het ís niet altijd een kwestie van eigen schuld. Daarbij: het is enorm heftig om diep in de schulden te zitten. Uit onderzoek blijkt dat het qua stress vergelijkbaar is met het hebben van een ernstige ziekte. Dat wordt onderschat."
Meedoen aan het schuldenexperiment gebeurt op vrijwillige basis. De gemeente kijkt daarbij goed naar wat de gezinnen nodig hebben. Maatwerk. Lauriks: ,,De meeste deelnemers werken gewoon. Bij het vinden van een baan hoeven we ze niet te helpen, maar misschien wel met huiswerkbegeleiding of wat anders. En we volgen ze. Twee jaar lang. Onze afdeling Onderzoek en Statistiek doet onderzoek naar alle data. Onderzoekers van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen voeren gesprekken. En we laten óók onderzoek doen naar wat dit de overheid financieel oplevert. Bijvoorbeeld: minder kosten voor jeugdzorg of justitie."
Het kwijtschelden van schulden zou de maatschappij wel eens een veelvoud kunnen besparen aan toekomstige kosten, vermoedt Lauriks. Dát is waar hij uiteindelijk op uit is. Een systeemwijziging.
Overheid moet veranderen
Het is nodig, vindt hij. De overheid moet veranderen. Het beeld dat al die schulden in Immerloo vooral bij Zalando, Amazon en Bol.com zijn ontstaan, klopt volgens hem niet. ,,Als ik zeg dat van die 249.000 euro die we nu kwijtschelden, zeker 110.000 daarvan schulden bij de overheid zijn, overdrijf ik niet. Het gaat bijvoorbeeld om DUO (studiefinanciering), CJIB (verkeersboetes) of de Belastingdienst. Postorderbedrijven? Nee, die private markt is goed geregeld. Maar als je een rekening van de overheid niet op tijd betaalt, kan die binnen een jaar oplopen van 60 naar 1500 euro. Dat we als overheid geld verdienen aan de ellende van een ander begrijp ik niet."
Als het aan Lauriks ligt, zou een simpele boete niet langer gigantisch moeten kunnen oplopen. ,,Een nota van de tandarts trouwens ook niet." Zijn credo is ook: zet vooral in op het voorkomen van schulden. Hoe? ,,We moeten veel eerder bij mensen aankloppen. En minder vrijblijvend. Vroegsignalering is cruciaal."
De middengroep werd geraakt
Mark Lauriks realiseert zich dat hij als wethouder in Arnhem in zijn eentje weinig invloed heeft. Maar hij heeft het tij wel mee. De schuldenproblematiek staat volop in de belangstelling. ,,Mede doordat tijdens de energiecrisis opeens ook de middengroep zo hard werd geraakt."
Veel mensen kijken nu over zijn schouder mee. Slaagt dit bijzondere Arnhemse schuldenexperiment? Andere gemeenten zitten op het vinkentouw. Volgende week komt er een Amsterdamse delegatie in Arnhem op bezoek.
,,Ik vind dit zelf ook spannend. Net als iedereen die bij dit project is betrokken. En de gezinnen. Dit experiment is misschien onorthodox, maar al het andere wat we tot nu hebben geprobeerd, heeft gefaald."
https://www.ad.nl/binnenl(...)wantrouwen~ab1eb898/
Het is niet te doen voor een overheid om te luisteren naar 1000 verschillende splintergroepjes die ieder 0,06% van de samenleving vertegenwoordigen en allemaal uiteenlopende specifieke ideeën hebben.
Geloof is voor in de kerk, niet voor een merk!
Geloof is voor in de kerk, niet voor een merk!
Om te kunnen reageren moet je zijn ingelogd op FOK.nl. Als je nog geen account hebt kun je gratis een FOK!account aanmaken