TikTok demonstratief op zwart in de VS

TikTok is sinds zaterdagavond in de Verenigde Staten demonstratief op zwart gegaan. De Amerikaanse regering voerde een verbod in dat gebruikers toegang tot de app ontzegt en TikTok uit de appstores van Apple en Google laat verwijderen. De app zou best nog even kunnen blijven functioneren zonder updates, maar het Chinese moederbedrijf ByteDance heeft ervoor gekozen om maar gewoon op zwart te gaan. Het verbod is het resultaat van een jarenlange controverse over de connecties van ByteDance met de Chinese overheid en de zorgen over nationale veiligheid die daarmee gepaard gaan.

Het is de eerste keer dat de Amerikaanse overheid een populair socialemediaplatform volledig blokkeert. TikTok, met ongeveer 170 miljoen Amerikaanse gebruikers, is niet meer toegankelijk voor het uploaden of bekijken van video's. In een boodschap aan gebruikers meldde de app: “Sorry, TikTok is op dit moment niet beschikbaar. Er is een wet aangenomen die TikTok verbiedt in de VS. Helaas betekent dit dat je TikTok voorlopig niet kunt gebruiken.” Ook gerelateerde apps zoals Lemon8 en CapCut zijn uit de Amerikaanse appstores verwijderd.

Het verbod komt voort uit een wet die in april vorig jaar werd aangenomen door het Amerikaanse Congres. ByteDance kreeg tot 19 januari 2025 de tijd om TikTok te verkopen aan een niet-Chinese eigenaar. Het bedrijf weigerde echter te verkopen en benadrukte dat een dergelijke verkoop commercieel, technologisch en juridisch onmogelijk is. Hierdoor ging de deadline onherroepelijk voorbij.

De wetgeving, officieel bekend als de Protecting Americans from Foreign Adversary Controlled Applications Act, werd aangenomen met brede steun van zowel Republikeinen als Democraten. Amerikaanse politici vrezen dat gegevens van TikTok-gebruikers door de Chinese overheid kunnen worden misbruikt, bijvoorbeeld om federale werknemers of contractors te volgen. Het Hooggerechtshof bekrachtigde deze wet twee dagen voor de deadline, waardoor ByteDance definitief gedwongen werd de Amerikaanse markt te verlaten.

TikTok vocht de wet aan en voerde aan dat het verbod de vrijheid van meningsuiting van zijn gebruikers schendt. Deze juridische argumenten werden echter verworpen. De beslissing leidde tot grote onzekerheid bij dienstverleners zoals Apple en Google, die waarschuwden dat het negeren van het verbod tot zware boetes kan leiden.

Opvallend is dat Donald Trump, die maandag opnieuw wordt ingehuldigd als president van de Verenigde Staten, een sleutelrol speelt in het drama rondom TikTok. Hoewel hij tijdens zijn eerste termijn voorstander was van een verbod op de app, heeft hij recentelijk zijn toon verzacht. Trump zei dat hij een tijdelijke opschorting van 90 dagen zal overwegen om ByteDance meer tijd te geven een oplossing te vinden. “De 90 dagen-uitstel is iets dat waarschijnlijk zal gebeuren, omdat het gepast is,” verklaarde Trump aan NBC News. Hij voegde eraan toe dat maandag waarschijnlijk een aankondiging hierover volgt.

TikTok heeft openlijk zijn hoop gevestigd op Trump. In een bericht aan gebruikers stelde het bedrijf: “We zijn dankbaar dat president Trump heeft aangegeven dat hij met ons wil samenwerken aan een oplossing om TikTok opnieuw beschikbaar te maken.” Ook TikTok-CEO Shou Zi Chew prees Trump voor zijn bereidheid om te zoeken naar een uitweg.

Ondertussen zoeken Amerikaanse TikTok-gebruikers massaal naar alternatieven. Verrassend genoeg wenden velen zich tot andere Chinese platforms zoals Xiaohongshu, ook bekend als RedNote. Deze app, die oorspronkelijk gericht is op de Chinese markt, heeft snel populariteit gewonnen in de VS. Amerikaanse gebruikers worden hartelijk ontvangen door Chinese gebruikers, wat leidt tot een ongebruikelijke vorm van culturele uitwisseling. Sommige Chinese tieners vragen hun Amerikaanse tegenhangers zelfs om hulp met Engels huiswerk, terwijl memes over dansende katten en belastingen de ronde doen.

De plotselinge populariteit van Xiaohongshu toont een breder wantrouwen onder gebruikers jegens Amerikaanse alternatieven zoals Instagram Reels of YouTube Shorts. Veel gebruikers zien deze platforms als minder aantrekkelijk of als producten van techgiganten met controversiële reputaties. Ze negeren daarbij gemakshalve de reputatie van de Chinese autocratie maar even.

China heeft intussen fel gereageerd op het verbod. Een woordvoerder van de Chinese ambassade in Washington beschuldigde de VS van ‘onrechtvaardige onderdrukking’ en daar houdt China helemáál niet van. De woordvoerder waarschuwde dat China alle nodige maatregelen zal nemen om de belangen van zijn bedrijven te beschermen.