Het is vandaag 'Dag van de leerplicht'

Vandaag is het de dag van de leerplicht. Volgens de organisatie vieren we vandaag 'het recht op onderwijs en ontwikkeling van kinderen en jongeren in Nederland'. De organisatie richt zich voornamelijk op kinderen die zich niet thuis voelen binnen het reguliere onderwijssystem en kinderen die extra hulpmiddelen nodig hebben of achterlopen door een moeilijke thuissituatie of gezondheid. 

De organisatie: "Iedere jongere heeft het recht om te leren en zich te ontwikkelen. Het doel van deze dag is dan ook om dit leer- en ontwikkelrecht extra onder de aandacht te brengen bij de jongeren zelf, hun ouders, scholen, politici en bestuurders. In Nederland is het recht op onderwijs goed geregeld, maar zijn nog steeds jongeren die zonder diploma of startkwalificatie van school gaan. Hoe vinden ook zij een fijne plek in de maatschappij? Hoe kunnen zij zich ook optimaal ontwikkelen?"

Hoe kwam de huidige leerplichtwet eigenlijk tot stand? We duiken we de geschiedenis van de leerplichtwet eens in. 

1900
De eerste leerplichtwet in Nederland werd aangenomen in 1900 en trad in werking op 1 januari 1901. Deze wet verplichtte kinderen van 6 tot 12 jaar tot het volgen van onderwijs. De leerplicht startte dus bij de aanvang van het schooljaar nadat de kinderen ten volle 6 jaar geworden zijn. Voor sommige kinderen werden uitzonderingen gemaakt, zoals voor boerenkinderen tijdens de oogsttijd. Dochters mochten ook thuisblijven om het gezin te verzorgen. In 1928 werd de leerplicht verlengd van 6 naar 7 jaar en in 1942 naar 8 jaar. Deze leerplicht gold overigens niet voor "trekkende" kinderen zoals van schippers, zigeuners en kermisvolk. Zij werden pas in de volgende aanpassing meegenomen.

1969
In 1969 werd een nieuwe leerplichtwet ingevoerd, vanaf dat moment heet de wet Leerplichtwet 1969. De leerplichtperiode werd verlengd naar 9 jaar. Verder werd bij wet een toezichthouder aangesteld (de leerplichtambtenaar), die op naleving van de leerplichtwet moest toezien, ter vervanging van de vroeger bestaande commissies tot wering van schoolverzuim. Huisonderwijs als mogelijkheid om de leerplicht te vervullen werd afgeschaft.

1975
In 1975 werd de leerplichtperiode nog eens verlengd, naar 10 jaar en werd toegevoegd dat een kind na 10 jaar nog partieel leerplichtig (2 dagen per week) is tot en met het schooljaar waarin het kind 17 is geworden. Ook werd bepaald dat meerderjarigheid niet langer een criterium is om aan de leerplicht te ontkomen. Dit laatste werd toegevoegd omdat steeds meer allochtone meisjes voor hun 18e trouwden en zo voor de wet meerderjarig werden en niet langer leerplichtig waren.

1985
In september 1985 werd de Wet op het Basisonderwijs ingevoerd. Daarbij werd de kleuterschool voor kinderen van 4 en 5 jaar samengevoegd met de lagere school tot de basisschool. Tegelijkertijd werd het begin van de leerplicht vervroegd. Tot dan toe moesten de kinderen naar school aan het begin van het schooljaar als ze 6 jaar waren, of voor 1 oktober (de peildatum) 6 jaar zouden worden. Van die tijd af moesten kinderen naar school vanaf de eerste schooldag van de maand na de maand waarin ze 5 jaar worden. Per 3 december 2007 is de partiële leerplicht vervallen.

Huidige wetgeving
Sinds 1 augustus 2007 geldt de volledige leerplicht tot 18 jaar voor jongeren die geen startkwalificatie hebben gehaald (een diploma op minimaal mbo-niveau 2 of minimaal havo of vwo). Dit wordt ook wel de kwalificatieplicht genoemd. Het doel is om voortijdige schooluitval te bestrijden. De leerplicht begint op de eerste dag van de maand na de vijfde verjaardag (in Europees Nederland) of vierde verjaardag (Caribisch Nederland) van een kind. Bij aanvang van de leerplicht is een kind dus minimaal 5 (of 4) jaar en een dag en maximaal 5 (of 4) jaar en een maand.

In de leerplichtwet is vastgelegd dat ouders ervoor moeten zorgen dat hun kinderen bij een school staan ingeschreven en dat zij de school bezoeken. Vanaf de leeftijd van 12 jaar zijn leerplichtige jongeren zelf ook verantwoordelijk voor regelmatig bezoek van de school waar zij staan ingeschreven. Het aan regels binden van schoolverzuim om regelmatig schoolbezoek te verzekeren is een manier om te bereiken dat zo veel mogelijk jongeren zo veel mogelijk lesuren bijwonen.