May: Brexit-uitstel tot uiterlijk 30 juni

Europese Raad-voorzitter Donald Tusk zegt dat EU-lidstaten bereid zijn het Verenigd Koninkrijk kort Brexit-uitstel te geven als premier Theresa May haar deal volgende week alsnog door het Lagerhuis loodst. Die werd al tweemaal ruimschoots verworpen. Lukt het weer niet dan volgt vermoedelijk lang uitstel. May zei 's avonds in een toespraak dat haar deal de enige deal is, en uitstel niet langer mag duren dan tot 30 juni. Ze gaf het parlement de schuld dat de deal nog niet is goedgekeurd maar dat viel slecht.

May vroeg de EU woensdag om de Brexitdatum op te schuiven van 29 maart naar 30 juni. Maar de EU eist dat de deal eerst wordt goedgekeurd om te voorkomen dat de Britten straks zonder europarlementariërs in de EU zitten.  Het uitstel zou dan zijn bedoeld om praktische zaken te regelen. Bij langer uitstel moet het land eind mei dus echter meedoen aan de Europese verkiezingen. En dan zouden de Britten zoals Tusk eerder zei opnieuw moeten gaan nadenken hoe ze de EU uit willen.

Veel Lagerhuisleden die Mays deal eerder afschoten willen heronderhandelen. Hun grootste struikelblok is het vangnet dat de Ierse grens moet openhouden door de Britten 'tijdelijk' EU-regels te laten volgen. Maar de EU wil de deal niet openbreken: nog meer concessies wordt gezien als het laten vallen van lidstaat Ierland.

De Britse premier wilde de deal eigenlijk deze week voor de derde keer in stemming brengen, maar daar stak Lagerhuisvoorzitter John Bercow een stokje voor. Het is namelijk niet toegestaan een voorstel ongewijzigd nog een keer voor te leggen tijdens dezelfde parlementaire periode. Met uitstel op zak kan May de overeenkomst echter wel opnieuw in stemming brengen.

Domino-effect
Ondertussen werkt de Britse regering koortsachtig aan het bewerken van de tien Noord-Ierse Lagerhuisleden van de DUP. Die zijn mordicus tegen de mogelijkheid dat Noord-Ierland straks anders wordt behandeld dan de rest van het Verenigd Koninkrijk. De verwachting is dat als de DUP besluit vóór te stemmen, dit een domino-effect teweegbrengt onder de rebellen in Mays eigen Conservatieve Partij. Eenvoudig wordt dit echter niet.

Aanvankelijk leek het de premier er met name om te doen om parlementsleden uit angst voor een no-deal Brexit in hemelsnaam maar voor haar deal te laten stemmen. Maar het Lagerhuis heeft zich al tegen een no-deal en voor uitstel uitgesproken. En dus mikt May ook op de angst voor lang uitstel, en het idee dat van uitstel afstel zou kunnen komen. Donderdag treft May EU-regeringsleiders tijdens een EU-top.

Update 22.12 uur
May heeft Lagerhuisleden in een korte televisietoespraak opgeroepen haar deal te steunen. Ze lijkt haar politieke lot aan de Brexitdatum van 30 juni te verbinden. De premier zei dat de bevolking er ondertussen moe van is en dat mensen inmiddels ook wel iets anders aan hun hoofd hebben. "Jullie willen dat we voortmaken, en ik ben vastbesloten om dat te doen", aldus May, in een aanval op het Lagerhuis dat volgens haar niet naar de mensen luistert.

May zei verder dat haar deal de uitslag van het referendum van 2016 eerbiedigt, en ze wees een nieuwe volksraadpleging van de hand.

Critici vinden het opmerkelijk dat de premier de schuld bij het parlement legt. Ze had immers ook een handreiking naar de oppositie kunnen doen om er een deal doorheen te krijgen. May zou echter enkel luisteren naar de hardliners in haar partij en de sektarisch ingestelde Noord-Ierse unionisten van de DUP.

Update 23.40 uur
Aan weerszijden van het politieke spectrum is boos op Mays toespraak gereageerd. Lagerhuisleden zijn verbijsterd dat de premier hen aanviel terwijl ze hun steun nou juist nodig heeft. Haar suggestie dat het parlement tegen het volk is zou bovendien gevaarlijk zijn.

De DUP, wiens steun cruciaal wordt geacht voor aanname van de deal, zou volgens de BBC hebben gezegd dat een ontmoeting met de premier "niets heeft veranderd" aan het standpunt van de partij. Daarmee lijkt Mays deal voor de derde keer op een nederlaag af te stevenen, en lijkt het op een EU-noodtop aan te komen op de valreep van de Brexitdatum volgende week vrijdag.