May en Juncker sluiten Brexitakkoord

Mick (Philosocles)

Op de valreep is er volgens de Britse premier Theresa May een akkoord met de EU dat tegemoetkomt aan de rebellen in haar Conservatieve Partij. Die zijn bang dat de vangnetregeling voor de Ierse grens het land eindeloos aan EU-regels bindt. Volgens May en Europese Commissie-voorzitter Jean-Claude Juncker kan dit worden vermeden via gezamelijke arbitrage, maar feitelijk was dat al geregeld in de in januari verworpen exitdeal. Dinsdagavond wordt daar in het Lagerhuis opnieuw over gestemd.

May vloog maandag naar Straatsburg voor overleg met Juncker over het vangnet. Dat moet te allen tijden voorkomen dat er tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek een harde grens komt. Die is open sinds er met het Goede Vrijdagakkoord in 1998 een einde kwam aan decennialang geweld tussen Britse unionisten en Ierse republikeinen. Eerder wekte EU-onderhandelaar Michel Barnier wrevel met de suggestie dat als de Britten van het vangnet afwillen, ze het land er met uitzondering van Noord-Ierland uit terug kunnen trekken.

Tegen het openbreken van de exitdeal zelf heeft Ierland zich altijd verzet, en dit is dan ook niet gebeurd. Het akkoord bestaat uit een speciale verklaring die bij de exitdeal wordt gevoegd. Daarin belooft de EU nogmaals zich in te spannen om zo spoedig mogelijk een handelsovereenkomst met Groot-Brittannië te sluiten, waarmee de Ierse grens ook open kan blijven en die het vangnet dus overbodig maakt.

Arbitragepanel
Is het vangnet toch nodig dan kan Londen een arbitragepanel om opschorting ervan vragen. Dat kan bijvoorbeeld wanneer de Britten vinden dat het bereiken van een handelsovereenkomst vanuit de EU wordt tegengewerkt.

De verklaring verduidelijkt dus dat de EU het Verenigd Koninkrijk niet te kwader trouw in het vangnet mag houden. Verder wordt het streven genoemd om het vangnet uiterlijk in december 2020 door een 'alternatieve regeling' te vervangen. Dat kan een handelsdeal zijn, maar bijvoorbeeld ook een op technologie gebaseerde 'onzichtbare' grens. In dat laatste geval moeten de Britten aantonen dat dit een werkende en aanvaardbare oplossing vormt voordat het vangnet kan worden opgezegd.

Over de streep
In januari werd Mays exitdeal met 230 stemmen verworpen, de grootste nederlaag van een regering uit de Britse parlementaire geschiedenis. Of May de overeenkomst nu wel over de streep krijgt hangt enerzijds af van de vraag of ze de rebellen in haar partij - en haar gedoogpartner, de Noord-Ierse unionistische DUP - weet te overtuigen dat er ten opzichte van januari daadwerkelijk iets is veranderd. Anderzijds hangt het af van de vraag hoeveel parlementsleden die eigenlijk tegen zijn, nu toch voorstemmen uit angst voor een chaotische no-deal Brexit, of uit angst dat de Brexit anders wordt uitgesteld.

Als de exitdeal het weer niet haalt, en die kans lijkt nog steeds aanzienlijk, krijgen de Lagerhuisleden later deze week eerst de gelegenheid om voor of tegen een no-deal Brexit te stemmen. Doen ze het laatste dan wordt er ook gestemd over uitstel van de Brexit, momenteel gepland voor 29 maart. Veel Conservatieve parlementariërs vrezen echter dat van uitstel afstel komt. Er wordt immers ook een amendement voorbereid om de exitdeal goed te keuren op voorwaarde dat die in een nieuw referendum aan de bevolking wordt voorgelegd.

De Britse regering komt dinsdag overigens nog met een extra verklaring, waarin het standpunt uiteen wordt gezet dat het Verenigd Koninkrijk zich eenzijdig uit het vangnet zal terugtrekken indien de handelsbesprekingen met de EU stuklopen, en er geen zicht is op een overeenkomst. Daarmee wordt gepoogd om nog een aantal harde Brexiteers te overtuigen.