Eetbui-stoornis bij mannen blijft vaak onder de radar

Bij het behandelen van eetstoornissen zien behandelaars voornamelijk vrouwen. Maar steeds vaker wordt de eetbui-stoornis gediagnosticeerd, en het aandeel mannen hierin is groter dan bij meer klassieke eetstoornissen. De eetbui-stoornis blijft vaak onderbelicht doordat de symptomen niet snel bij het fenomeen eetstoornis worden geplaatst: door eetbuien is er juist gewichtstoename in plaats van -afname. Theo Pieterse leeft al meer dan twintig jaar met de stoornis, maar weet dit pas sinds een paar jaar. Deskundige Bernou Melisse maakt zich zorgen: "Door te weinig kennis en herkenning, blijven steeds meer mannen onbehandeld." Zo meldt AT5

Theo Pieterse (75) kickt zo'n twintig jaar geleden af van zijn verslaving: "Ik heb een alcohol- en drugsverleden. Volgens mij had ik al tijdens die periode last van eetbuien, maar dat had ik toen nog niet door." Pas toen hij van die verslaving af was, merkte hij het kortstondig veel eten op: "Er was een leegte ontstaan en die moest worden opgevuld. Dat gebeurde letterlijk door te eten. Inmiddels kan hij leven met zijn eetstoornis, zelf spreekt hij ook wel van een verslaving: "Hersteld, niet genezen. Ik kan ermee omgaan."

Pas sinds 2015 staat de aandoening in het handboek voor psychische stoornissen, "dus pas sinds dat jaar is het officieel te diagnosticeren", vertelt onderzoeker en psycholoog Bernou Melisse. "De stoornis wordt gekenmerkt door terugkerende eetbuien waarbij iemand de controle verliest." Bij meer klassieke eetstoornissen zoals anorexia nervosa of boulimia nervosa is zo'n tien procent van de mensen man, bij de eetbui-stoornis is dit een derde.

Theo's eetstoornis slaat vooral na het avondeten toe. "Dan is het heel stil en ben je alleen. Dan nam de stoornis het over." Hij at op zo'n moment veel vet en zoet eten, "van kaas tot ijs en taarten. Alles wat ik voor handen had, moest dan op."

'Je walgt van jezelf'
Volgens Melisse is het verschil met mensen zonder stoornis die wel eens te veel eten voor de buitenwereld soms lastig te zien: "Maar het verschil is dat je dit met een stoornis regelmatig hebt en de controle verliest. Na het eten van een zak chips en reep chocola voel je je slecht, je voelt je ongelukkig. Je walgt van jezelf, maar de volgende keer lukt het niet om het tegen te houden." Theo voelde zich machteloos: "'Waarom ben ik zo'n slappeling, waarom kan ik dit niet?"

Theo trok lang niet aan de bel. Maar het is makkelijk te verbloemen, zo ervoer hij. Bij bijvoorbeeld anorexia nervosa zie je mensen dunner en dunner worden en daardoor heeft je omgeving het ook sneller door. "Maar vooral als man is het meer geaccepteerd om wat dikker te zijn. Ze zagen me als echte bourgondiër, een gezellig gezet iemand. En natuurlijk werkt mijn eigen trots en schaamte ook niet mee. Een eetstoornis voelt toch als een vrouwenziekte."

Maar toen zijn longarts bij een controle zei dat het echt niet meer kon en dat zijn gezondheid echt in gevaar kwam, zocht Theo hulp: "Het was de eerste autoriteit die dit zei." Afvallen hielp niet. "Dan ging ik naar een diëtist, was ik het beste jongetje van de klas en zat ik binnen twee weken op gezond gewicht. Maar dat was niet vol te houden, de stoornis won keer op keer als ik weer klaar was met lijnen."

En dat is precies het probleem volgens Melisse. Meerdere deskundigen die NH Nieuws sprak, zeggen de stijging van de eetbui-patiënten te herkennen. Maar volgens allemaal is behandeling ervan nog een lastig aspect. 

"Los van de schaamte, is er veel te weinig kennis over de stoornis. Het is een recent ontdekte aandoening, maar het is er een met meer patiënten dan andere eetproblemen. Het gevolg hiervan is dat steeds meer mensen, en dus mannen, de eetbui-stoornis krijgen. Als de behandelingen achterblijven, ontstaat er een groot gat tussen het aantal behandelde mannen en zieke mannen. Op die manier kunnen minder mensen goed herstellen."

Boodschappenlijstjes en een lege koelkast
Theo is hersteld, maar blijft benadrukken dat genezing volgens hem niet mogelijk is. Hij doet samen met NH Nieuws boodschappen in zijn vaste supermarkt om te laten zien hoe hij dat nu doet en hoe dat bijvoorbeeld zo'n tien jaar terug ging. "Bij binnenkomst alleen al start de verleiding. Taarten, noten, koeken en kaas. Ik heb een boodschappenlijstje nodig met wat ik die dag nodig heb. Meer kan ik niet kopen, voor het geval ik een zwak moment krijg."

Want Theo heeft nog wel eens een terugval: "Als ik even de controle verlies in de supermarkt dan heb ik zo weer veel vet eten in mijn mandje. En dan gaat het er niet meer uit." Om die reden is ook zijn koelkast zo goed als leeg. "Als ik trek heb, eet ik een droge cracker. Dat voelt op zo'n moment verschrikkelijk, maar daarna ben ik tevreden dat het is gelukt niet naar ongezond eten te grijpen."

Het is belangrijk om te zien dat er ook veel mannen zijn met een eetstoornis. En dat als je je zorgen maakt, je hulp moet zoeken. Want die hulp is juist zo belangrijk om je problemen op te lossen. Melisse legt de focus in haar behandelingen onder andere op het zien van een ander zelfbeeld en het weten waar het misgaat. "We moeten meer praten en luisteren, en iemands gevoel en probleem serieus nemen. Je kunt er goed mee leven, maar dan moet je wel eerst worden doorgestuurd."