Zij overleden in 2024
8. Frans de Waal
Franciscus Bernardus Maria (Frans) de Waal werd geboren op 29 oktober 1948 in 's-Hertogenbosch, Nederland. Hij groeide op in Waalwijk en ontwikkelde al op jonge leeftijd een fascinatie voor dieren en hun gedrag. De Waal studeerde biologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en de Rijksuniversiteit Groningen. In 1977 promoveerde hij aan de Universiteit Utrecht op een proefschrift over agressief gedrag en alliantievorming bij Java-apen, onder begeleiding van professor Jan van Hooff.
Wetenschappelijke carrière
Na zijn promotie richtte De Waal zich op het bestuderen van primatengedrag. Van 1975 tot 1981 voerde hij onderzoek uit bij de chimpanseekolonie in Burgers' Zoo in Arnhem. Zijn observaties leidden tot baanbrekende inzichten in het sociale gedrag van chimpansees, met name op het gebied van politiek en machtsdynamieken binnen groepen. Deze bevindingen publiceerde hij in 1982 in het boek Chimpanseepolitiek, dat internationaal werd erkend en vertaald.
In de jaren tachtig verhuisde De Waal naar de Verenigde Staten, waar hij een positie aanvaardde aan de Emory University in Atlanta, Georgia. Hij werd benoemd tot hoogleraar in de psychologie en directeur van het Living Links Center aan het Yerkes National Primate Research Center. Zijn onderzoek richtte zich op empathie, samenwerking en moreel gedrag bij primaten, waarbij hij parallellen trok tussen menselijk en dierlijk gedrag.
Publicaties en invloed
Frans de Waal schreef talrijke boeken en wetenschappelijke artikelen die bijdroegen aan een beter begrip van de cognitieve en emotionele capaciteiten van dieren. Enkele van zijn bekendste werken zijn:
- De aap in ons (2005)
- Een tijd voor empathie (2009)
- De bonobo en de tien geboden (2013)
- Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn? (2016)
- Mama’s laatste omhelzing (2019)
- Anders: Gender door de ogen van een primatoloog (2022)
Zijn werk heeft bijgedragen aan een verschuiving in het denken over dieren, waarbij hij aantoonde dat veel eigenschappen die als uniek menselijk werden beschouwd, zoals empathie en moraliteit, ook bij andere primaten voorkomen.
Erkenning en onderscheidingen
De Waal ontving gedurende zijn carrière tal van onderscheidingen en eredoctoraten voor zijn bijdragen aan de wetenschap. In 2007 werd hij door Time Magazine opgenomen in de lijst van 100 meest invloedrijke personen ter wereld. Daarnaast was hij lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en de Amerikaanse National Academy of Sciences.
Overlijden
Op 14 maart 2024 overleed Frans de Waal op 75-jarige leeftijd in zijn woonplaats Stone Mountain, Georgia, aan de gevolgen van uitgezaaide maagkanker. Zijn overlijden leidde tot wereldwijde reacties binnen de wetenschappelijke gemeenschap en daarbuiten.
