Special: Patat versus friet
Jan Stroop heeft in 1972 een onderzoek gedaan naar de vele naamsverschillen. Stroop heeft 1000 mensen in ieder deel van Nederland en België gevraagd wat volgens hen de juiste benaming is voor het gefrituurde aardappelreepje. Hieronder een plaatje van het resultaat van dit onderzoek.
Bron: Imagelocatie is online hier te vinden.
Op het kaartje staat inderdaad ‘petat’. Dit is omdat het woord van ‘patat’ meestal ook zo wordt uitgesproken, dus heeft Stroop deze benaming ook doorgevoerd in de tekening.
Wat nu volgt is een interessante conclusie uit het onderzoek van Stroop. Het woord ‘patat friet’ heeft een Franse opbouw. Dit houdt in dat het belangrijkste woord aan de linkerkant staat. Een pragmatische (zakelijke) spreker is eerder geneigd om het rechter deel van de woorden te schrappen, waardoor ‘patat’ overblijft. Deze benaming is, zoals ook op het kaartje van Jan Stroop te zien is, boven de rivieren het meest gebruikte woord voor de gefrituurde aardappel.
Nu lijkt het niet meer dan logisch dat in België het woord ‘patat’ ook veel wordt gebruikt. Niets is minder waar. Ook dit feit is weer af te leiden uit het kaartje hierboven. Een korte uitleg zal volstaan en als je klaar bent met lezen, ook niet meer dan logisch lijken. Als je in winkel onder de lijn (zie kaart) vraagt om een patat, dan krijg je een aardappel in de hand geduwd. Om het woord voor de aardappel in het zuiden te vervangen, is niet eens over nagedacht. Van het woord ´patat´ is al enige eeuwen bekend dat een het synoniem voor aardappel is, het zou omslachtig zijn om dat ineens te veranderen. Om verwarring uit de weg te gaan, is er dus gekozen om het woord ‘friet’ te gebruiken.
Bron: Stroop, J. (2005), Proeven van dialect, (redactie Veronique de Tier e.a.), Uitgever: Stichting Nederlandse Dialecten, pagina 15-35
