'Nobelprijs is een catastrofe'

De Nobelprijs voor Literatuur wordt vaak te politiek genoemd. Van sommige prijzen wordt vermoed dat ze niet zozeer uitgereikt zijn wegens de literaire merites van het oeuvre van de winnaar, maar vanwege zijn of haar politieke standpunten. Schrijfster en Nobelprijswinnares Herta Müller zegt nu echter dat de prijs niet politiek genoeg is.

Dit jaar heeft Mo Yan uit China namelijk de prijs gewonnen. Het Nobelprijscomité prees hem als een schrijver 'die met hallucinant realisme sprookjes, geschiedenis en het hedendaagse mengt'. Edoch mevrouw Müller vindt dat het comite een belangrijke factor over het hoofd heeft gezien: zijn betrokkenheid bij het regime in Beijing.

Mo Yan is namelijk vice-voorzitter van de China Writers Association, dat onder controle van de overheid staat. Daarnaast heeft hij hoogstpersoonlijk handmatig een speech van Mao Zedong overgeschreven, waarin Mao ervoor pleit dat kunst en cultuur in dienst moeten staan van de partij.

Müller, die zelf in 2009 de Nobelprijs voor Literatuur won, zegt dat ze wel kon huilen toen ze de aankondiging hoorde: "De Chinezen zelf zeggen dat Mo Yan eenzelfde rang heeft als een minister," zo zegt ze tegen de Zweedse krant Dagens Nyheter: "hij verheerlijkt censuur. Het is bijzonder verontrustend." Ze noemt de Nobelprijs voor Mo Yan een 'catastrofe' 

Ook vindt ze de uitreiking aan Yan, terwijl winnaar van de Nobelprijs voor Vrede in 2010 Liu Xiaobo nog in de gevangenis zit 'een klap in het gezicht van eenieder die werkt voor democratie en mensenrechten'. De dag nadat zijn winst bekendgemaakt werd, zei Mo Yan dat hij hoopte dat Liu Xiaobo zo snel mogelijk vrijgelaten wordt. Maar Müller blijft sceptisch: "Hij had dat vier jaar geleden moeten zeggen, of tenminste twee weken voordat hij de prijs ontving."

Müller zelf weet goed hoe het is om in een totalitaire dictatuur te wonen en werken: ze leefde zelf tot 1987 in het Roemenië van Ceausescu. Toen ze weigerde informante te worden van het regime, werd ze vervolgd door de geheime politie. Veel van haar romans gaan over de terreur en vernedering die ze leed onder Ceaucescu.