Het Zondagse Orakel - Opsluiten of laten verrekken op straat?
Deze zondag wil ik een column bespreken, waarbij je mening enorm kan worden beïnvloed door de manier waarop je naar zaken wilt kijken. Waarin de wil om anders naar een ander te kijken, bepaalt hoe je iemand beoordeelt en helpt.
Neuskleuter – Deportatiedorp Beilen
Laat me eerst stellen dat ik geen voorstander ben van de opzet van deze opvang in Beilen. De cliënten worden in feite compleet uit hun omgeving gerukt en, zo ver mogelijk weg, bij elkaar gedumpt. En dat dan gedwongen en met een hek er omheen. Dit gaat niets oplossen. Dit is een concentratie van enorme problemen, die alleen maar kan exploderen. Het is hetzelfde als 120 suïcidale mensen bij elkaar zetten en hopen dat ze het leven weer een beetje positief gaan zien.
Laten we eerst bekijken met wie we te maken hebben en waar hun problemen nu daadwerkelijk liggen: “Dakloze verslaafden met een psychiatrische aandoening.”
Probeer dat eens op je in te laten werken.
Iemand kan door tal van oorzaken psychisch in de knoop raken. Aangeboren. Door een berg ellende. Zware trauma’s. Door een ongeluk. Of als gevolg van zwaar drugs- of alcoholgebruik. Het is in ieder geval geen keuze geweest.
Door deze problemen komt iemand vervolgens in aanraking met drank en/of drugs. Het vervelende bij gebruik van middelen om je ellende te vergeten is, dat je het steeds langer en steeds meer nodig hebt, maar dat je op den duur ook lichamelijk afhankelijk wordt. En dan heb je een groter probleem: je bent lichamelijk en geestelijk verslaafd, terwijl je al een stevig psychisch probleem had.
Deze combinatie is funest. De verslaving voorkomt dat mensen zich voor hun andere problemen laten behandelen en door de geestelijke nood kan men de keuze niet maken om te stoppen met het gebruik. De aanhoudende ellende versterkt de verslaving. Men verliest iedere grip op het leven en wordt dakloos. Dakloosheid betekent nog meer ellende. Werken wordt onmogelijk. Dakloosheid betekent ook geen uitkering. Geen uitkering betekent dan dat de verslaving uit andere middelen moet worden bekostigd: criminaliteit dus.
En nogmaals: dit is geen carrièrekeus. Geen enkel kind ambieert later een dakloos, verslaafd, psychiatrisch patiënt te worden.
Het zou al een doorbraak zijn als je één van de problemen aan zou kunnen pakken. Maar allemaal is onmogelijk. Het is een illusie dat je iemand kunt dwingen tot een behandeling. Dit moet altijd een keuze van de cliënt zijn. En dit is nu juist onmogelijk als je al deze problemen in één persoon verzameld ziet. Het is niet een kwestie van een keuze maken, maar er is juist de onmacht om te kunnen kiezen.
Er is dus één zekerheid: deze mensen zijn helaas niet volledig te helpen. Ze zullen nooit duurzaam af kunnen kicken. Ze zullen nooit volledig genezen van hun psychische problemen.
Het probleem is dan vooral dat er nog steeds veel hulpverleners en beleidsmakers zijn, die denken dat alles maakbaar is en dat je iedereen moet kunnen genezen. Waarom accepteert men niet gewoon dat dit soms nooit gaat lukken?
Als je in de steden zelf zorgt voor een goede opvang, is het probleem al voor een groot deel opgelost. Een vast dak boven het hoofd, geeft weer recht op een uitkering. Het vermindert de noodzaak om te stelen. De cliënten kunnen op de eigen kamer gebruiken, waardoor ze uit het straatbeeld verdwijnen. Met goede hulpverleners daaromheen, vang je de ergste crisissituaties op. En in de praktijk blijkt dat er veel minder middelen worden gebruikt, als de praktische problemen van dakloosheid worden weggenomen. Minder stress = minder gebruik = minder criminaliteit = minder overlast.
O ja. Die praktijk. Die is er namelijk al. In Den Haag en Utrecht bestaan succesvolle projecten in de vorm van hostels voor dakloze verslaafden met een psychische aandoening. De problemen worden hier niet 100% weggenomen, maar wel een stuk verminderd.
Het probleem voor met name de politiek is natuurlijk dat zo’n hostel in de stad wordt gevestigd. Naast kiezers dus. Je kunt wel vertellen en zelfs in cijfers laten zien dat de overlast in de buurt en de stad enorm wordt verminderd, maar de omwonenden zien nog steeds een huis vol junks en psychoten naast de deur. Ze zien niet de mens achter de junk en psychoot, die met deze hulp een sterk verbeterde woonsituatie wordt geboden en daarmee minder overlast veroorzaakt.
En daarom kiezen politici en beleidsmakers dus voor deportatie. Als het probleem de stad wordt uitgeflikkerd, riskeren zij in ieder geval geen gezichtsverlies.
Je kunt dus kiezen hoe je er tegenaan kijkt en daarmee een keuze maken hoe je het op wilt lossen:
“Natuurlijk moet je ze helpen, maar niet naast mijn voordeur.”
“Het is hun eigen schuld dat ze zo leven, dus dwing ze maar om te veranderen.”
“Het zijn lastige junks en idioten waar je alleen maar last van hebt. Deporteren maar!”
“Deze mensen kunnen niet op alle vlakken worden geholpen, maar als we hun situatie veranderen zien we wellicht een verbetering in de uitwassen van hun gedrag.”
Met Beilen kiest men helaas voor een lullige tussenoplossing die ook nooit gaat werken. Het probleem wordt verplaatst. Het probleem wordt geconcentreerd. De cliënten worden door een rechter gedwongen. En door de opzet in zogenaamde “fases” wekt men de illusie dat ze deze mensen ooit kunnen genezen. Alles om draagvlak te creëren voor een oplossing van een probleem dat niemand op wil lossen.
De laatste twee alternatieven? Niets doen of levenslang achter de tralies gooien. Maar dan is het wachten op de volgende groep mensen van wie men last heeft. Schaffen we dan de hele verslavingszorg maar af? Of de GGD? Moeten we nog wel mensen helpen die dat zelf niet helemaal kunnen? Moet je niet alle voorzieningen afschaffen voor mensen die geen geld opleveren?
De uitkomst is dan beperkt tot twee resultaten. Ofwel wordt het straatbeeld steeds meer overheerst door daklozen die daar ook zullen sterven. Of er is alleen nog plaats voor keurige, oplettende burgers in de steden.
