In Memoriam: Jerry Lewis (1926 - 2017)

Gisteren kregen we het treurige nieuws te horen dat de legendarische komiek Jerry Lewis op de respectabele leeftijd van 91 jaar is overleden. Velen kennen Lewis vooral als de grappige acteur, maar de beste man had veel meer in zijn mars. In deze In memoriam blikt FOK! terug op het leven van deze filmster die een lach op vele gezichten wist te brengen.

Jerry Lewis
Jerry Lewis

De vroege jaren
Als we terugkijken in de geschiedenis waren het vaak komische duo's die veel succes hadden. Denk bijvoorbeeld maar eens aan Stan Laurel en Oliver Hardy, Bud Abbott en Lou Costello, Snip en Snap, Cheech en Chong, Andre van Duin en Frans van Dusschoten en Van Kooten en De Bie. Een ander duo dat vanaf het einde van de jaren veertig tot het midden van de jaren vijftig razend populair was, was het duo bestaande uit zanger Dean Martin en de komiek Jerry Lewis.

Voor het ontstaan van laatstgenoemde duo moeten we terug naar 1945 als zowel Dean Martin als Jerry Lewis nog afzonderlijk optreden in de Glass Hat Club in New York. Als Lewis in juli 1946 voor een optreden geboekt staat in de 500 Club zorgt hij dat Martin in kan vallen voor een zanger die op het laatste moment niet komt opdagen. Lewis en Martin treden die avond voor het eerst op als duo maar het optreden is geen groot succes. Clubeigenaar Skinny D'Amato liet hen dan ook weten dat hun contract zou worden verscheurd als hun act niet beter zou worden.

Jerry Lewis en Dean Martin in 1946
Jerry Lewis en Dean Martin in 1946

Martin en Lewis gooiden hun vooraf ingestudeerde grappen en grollen overboord en begonnen aan een show waarin het vooral aankwam op improvisatie. Dean Martin zong zijn liedjes terwijl Jerry Lewis met serviesgoed liep te smijten en allerlei slapstick-achtige kapriolen uithaalde op het podium. Ditmaal was het duo uiteraard wel een publiekstrekker. Met hun succesnummer in de 500 Club hadden de mannen al snel naam gemaakt en er volgde een tournee langs de Amerikaanse oostkust die zou eindigen in de in die tijd zeer toonaangevende Copacabana Club in New York. Om hun act nog beter te maken gaan Martin en Lewis in zee met de nog jonge komedie-schrijvers Norman Lear (All in the Family, Sanford and Son) en Ed Simmons (This Is Tom Jones, The Carroll Burnett Show).

Lewis en Martin NBC

Op de radio
In juni 1948 zijn Jerry Lewis en Dean Martin te zien in de allereerste aflevering van het programma Toast Of The Town, een programma dat later veel bekender zou worden onder de titel The Ed Sullivan Show. Nadat de zender NBC in 1948 de programma's The Jack Benny Program en Amos 'n' Andy van hun zondagavondprogramma hadden zien verdwijnen moesten ze op zoek naar een waardige vervanger. Dat wordt The Martin and Lewis Show, die vanaf april 1949 te horen is bij NBC radio. Jerry Lewis en Dean Martin tekenen een vijfjarig contract bij NBC waarmee ze elk zo'n 150.000 dollar per jaar zullen verdienen en ook nog eens mochten beslissen wanneer de show op de radio te horen was.

Datzelfde jaar krijgen Lewis en Martin door Paramount producer Hal Wallis een rol aangeboden in de komische film My Friend Irma van regisseur George Marshall. De debuutfilm van Lewis en Martin was gebaseerd op het gelijknamige hoorspel uit 1947. Een jaar later verscheen het door Hal Walker geregisseerde vervolg My Friend Irma Goes West. Lewis en Martin zouden daarna nooit meer in een vervolgfilm te zien zijn. Met behulp van hun pr-agent Abby Greshler werden vruchtbare onderhandelingen gedaan met de filmstudio. Zo mochten de acteurs elk jaar afzonderlijk een film maken en hadden zowel Lewis als Martin de volledige vrijheid over het uitgeven van hun platen en hun optredens in radio en televisieprogramma's.

At War With The Army (1950)
At War With The Army (1950)

Met dit contract op zak maakt het duo de onafhankelijke productie At War with the Army (1950). Daarnaast was het tweetal ook regelmatig te gast in NBC's Colgate Comedy Hour. Voor Lewis en Martin waren er ook al de nodige succesvolle komische duo's geweest maar dit tweetal wist een nieuwe dimensie toe te voegen aan hun humor. Jerry Lewis heeft wel eens getracht om uit te leggen wat hun succes nou was: "Wie waren de Martin-fans? Mannen, vrouwen en Italianen. Wie waren de Lewis-fans? Vrouwen, Joden, kinderen. Wie waren de Martin en Lewis-fans? Al deze mensen! Je had fans die het niet uitmaakte of Jerry in beeld was of dat Martin aan het zingen was. Als Martin aan het zingen was, dan waren het Lewis en Martin. Als Lewis uit zijn bol ging waren het eveneens Lewis en Martin!"

Lewis en Martin in stripformaat
Lewis en Martin in stripformaat

Best betaalde sterren in Hollywood
In slechts enkele jaren groeiden Lewis en Martin aan het begin van de jaren vijftig uit tot de best betaalde sterren in Hollywood en harkten met hun activiteiten meerdere miljoenen dollars binnen. Van 1950 tot 1956 zou het tweetal in veertien films te zien zijn die allemaal door Hal. B. Wallis werden geregisseerd. Ook was het tweetal te zien in de succesvolle DC Comics stripboekenserie The Adventures of Dean Martin and Jerry Lewis. Met het succes kwamen er ook de nodige spanningen tussen Jerry Lewis en Dean Martin. Ze schreven journalisten dat het succes vooral te danken was aan het talent van Jerry Lewis, een feit dat altijd door Lewis werd bestreden met de opmerking dat zijn films niet zo'n succes waren geweest als Dean Martin er niet aan had meegedaan met zijn kenmerkende humor.

Bij de latere films van Lewis en Martin viel wel op dat laatstgenoemde een steeds minder belangrijke rol in het verhaal kreeg. De welbekende spreekwoordelijke druppel viel nadat het tijdschrift Look Magazine beloofde om een foto van het duo op hun cover te plaatsen om vervolgens Martin van de foto weg te knippen. Martin kreeg steeds minder plezier in het maken van films en de twee mannen hadden ook regelmatig argumenten over de meest onnozele kwesties. Een breuk was dan ook onvermijdelijk. Op 25 juli 1956, exact tien jaar nadat Lewis en Martin elkaar voor het eerst hadden ontmoet, kwam er een einde aan het succesvolle comedy-duo. Later dat jaar verscheen hun laatste film Hollywood or Bust.

Jerry Lewis Just Sings (1965)
Jerry Lewis Just Sings (1965)

Een muzikale loopbaan
Na het eindigen van het partnerschap tussen Martin en Lewis besloot laatstgenoemde om samen met zijn vrouw Patty naar Las Vegas te gaan om daar wat afleiding te zoeken. Lewis was niet gewend om in zijn eentje te moeten opereren in verkeerde in een behoorlijke crisis. Op zekere avond vroeg zijn vriend Sid Luft, echtgenoot van Judy Garland aan Lewis of deze voor hem in kon vallen vanwege een keelontsteking. Dit was voor Lewis een enorme sprong in het diepe aangezien hij sinds zijn 4e levensjaar niet meer had gezongen op een podium. Lewis was evenwel ook een man die geen nee kon zeggen tegen zijn vrienden en met lood in de schoenen stapte hij het podium op om vervolgens het publiek te veroveren met zijn grappen en grollen.

Lewis sloot de avond af met vertolkingen van de liedjes 'Rock-A-Bye Baby' en 'Come Rain Or Come Shine' en kreeg daarna een minutenlange staande ovatie. Lewis zou zich die avond goed herinneren: "Nadat ik klaar was leek het alsof de zaal ontplofte. Ik liep van podium en wist dat ik het ook in mijn eentje kon redden". Op aanraden van zijn vrouw besluit Lewis de liedjes op een single uit te brengen op Decca Records. Niet lang daarna kreeg Jerry Lewis een platencontract aangeboden door Capitol Records, waarbij in 1956 het album Jerry Lewis Just Sings verschijnt. Het album haalt de derde plaats in de Billboard Top 100, bleef daar vier maanden in staan en ging ondertussen zo'n anderhalf miljoen keer over de toonbank.

Lewis heeft eind 1956 een nieuwe stek in het Sands Hotel in Las Vegas waar hij een vijfjarig contract tekent, waarmee hij in zijn eentje net zoveel verdient als dat het hotel voorheen aan het duo had betaald. Vanaf januari 1957 was Lewis te zien in The Jerry Lewis Show en verscheen datzelfde jaar ook de succesvolle stripreeks The Adventures of Jerry Lewis bij DC Comics. Deze serie zou tot 1971 uitgebracht worden. In 1959 tekent Lewis een zeer lucratief zevenjarig contract bij Paramount Pictures waarmee Jerry Lewis Productions 10 miljoen dollar zou verdienen, plus 60% van de winst die over de komende 14 films zou worden gemaakt.

The Bellboy (1960)
The Bellboy (1960)

Leermeester van grootheden
In 1960 maakt Jerry Lewis zijn debuut als regisseur met de grotendeels stomme film The Bellboy. Als Paramount van de filmplannen van Lewis verneemt willen ze niet garant staan voor het budget van 950.000 dollar en Lewis besluit vervolgens om de film uit eigen zak te bekostigen. Geen slechte zet aangezien de komische film uiteindelijk zo'n 10 miljoen dollar in de Amerikaanse kassalaatjes zou brengen. Ook kunnen we de film bekijken als een eerbetoon aan acteur Stan Laurel, een veteraan uit de tijd van de stomme film die ook aan de totstandkoming van The Bellboy meewerkte.

The Family Jewels (1965)
The Family Jewels (1965)

Gedurende de vroege jaren zestig maakt Lewis leuke films zoals The Errand Boy (1961), It's Only Money (1962), The Nutty Professor (1963) en The Family Jewels (1965). In die laatste film speelt Jerry Lewis maar liefst zeven verschillende rollen, een in die tijd nog redelijk ongekend fenomeen. Vanaf 1966 lijkt de interesse voor Jerry Lewis wat in te kakken. De acteur is dan al 40 jaar en hij krijgt op het witte doek dan ook niet meer zoveel leuke rollen aangeboden als voorheen. Niet dat de beste man zich hoeft te vervelen want hij verschijnt vanaf 1966 nog regelmatig in allerlei tv-shows.

Aan het einde van de jaren zestig geeft Jerry Lewis enkele jaren les op de University of Southern California in Los Angeles. Lewis onderwijst het vak van regisseren en heeft bekende leerlingen in zijn klas zoals Steven Spielberg en George Lucas. Lewis is ook zeer onder de indruk als Spielberg hem in 1968 zijn film Amblin laat zien.

De Niro en Lewis in The King Of Comedy
De Niro en Lewis in The King Of Comedy

De latere jaren
Vanaf 1970 is het jarenlang opvallend stil rondom Jerry Lewis. Pas in 1981 duikt Lewis weer op als hij de hoofdrol speelt in de door hemzelf geregisseerde film Hardly Working. Twee jaar later heeft de acteur weer eens een grote rol te pakken in Martin Scorsese's film The King of Comedy, waarmee hij misschien wel de beste film uit zijn loopbaan aflevert. Vanaf dat moment krijgt Lewis eigenlijk geen grote rollen meer aangeboden, maar moest het meer hebben van bijrollen in films als Arizona Dream (1992) en Funny Bones (1995) en als stemacteur in onder meer The Simpsons (2006).

Uit de Waarheid van 17 april 1971
Uit de Waarheid van 17 april 1971

In tegenstelling tot de meeste andere landen is Jerry Lewis altijd populair gebleven in Frankrijk, waar de filmster werd vergeleken met andere grootheden als Howard Hawks en Alfred Hitchcock, die net als Lewis alle touwtjes zelf in handen hielden bij hun werk. In 2012 regisseert Jerry Lewis een musical van The Nutty Professor en is hij een jaar later te zien in de Braziliaanse film Till Luck Do Us Part 2. In 2016 zou Lewis zijn laatste hoofdrol nog vertolken in de film Max Rose, waarmee hij eveneens afscheid nam van het acteurvak.

De laatste jaren
Gedurende zijn leven worstelde Jerry Lewis met diverse kwalen en verslavingen. Zo leed de acteur aan chronische rugpijnen nadat hij in 1965 bij een optreden van een piano was gevallen. Lewis zou hierdoor tot 1978 zwaar verslaafd raken aan de pijnstiller Percodan. In 1982 kreeg Lewis een zware hartaanval, waarbij hij zelfs klinisch dood werd verklaard, maar wist het uiteindelijk toch te overleven. Op latere leeftijd zou de komiek ook lijden aan diabetes, pulmonaire fibrose en werd hij in 1992 behandeld voor prostaatkanker. Op 20 augustus 2017 is Jerry Lewis 's morgens om 09.15 uur in zijn huis in Las Vegas op 91-jarige leeftijd overleden. De hemel is wederom een stuk grappiger geworden!