EU-top mislukt: crisis verergert
Het was al enigzins te verwachten: de financiële EU-top die het imago van de Unie op had moeten poetsen na het verwerpen van de grondwet door Frankrijk en Nederland, is mislukt. Het niet bereiken van een begrotingsakkoord voor de periode 2007-2013 voegt financiële onzekerheid toe aan de politieke crisis die al over de grondwet was ontstaan. Voor Nederland was de voorgestelde korting op de EU-betalingen te klein. De top werd vooral gekenmerkt door onenigheid tussen Groot-Brittannië en Frankrijk.Groot-Brittannië wordt door veel leiders als 'hoofdschuldige' gezien. Ruim twintig jaar geleden bedong dat land een grote korting op de EU-betalingen omdat het weinig van landbouwsubsidies profiteerde. Nu weigeren de Britten die korting te herbespreken tenzij het drie jaar oude akkoord over de landbouwsubsidies wordt opengebroken. Dat is weer onbespreekbaar voor Frankrijk, wat het meeste van die subsidies profiteert. "Europa is in een diepe crisis beland", zei de Franse president Chirac op een persconferentie. Hij gaf het "egoïsme van twee of drie rijke landen" de schuld.
De Luxemburgse premier Juncker, die hard aan een compromis heeft gewerkt, zei dat het mislukken tot een zwakker Europa met scherpere tegenstellingen zal leiden. Juncker en Chirac zeiden zich te schamen dat een aantal armere nieuwe EU-leden had aangeboden bepaalde EU-ontvangsten op te geven in een poging het akkoord te redden. De nieuwe lidstaten zijn bang dat zij structurele hulp mislopen bij het uitblijven van een akkoord. Premier Verhofstadt van België verweet wat dat betreft de tegenstanders het eigenbelang boven dat van de Unie te stellen. Premier Balkenende werd daarin ook niet ontzien; de Duitse Bondskanselier Schröder beschuldigde hem van "nationaal egoïsme". Schröder, bondgenoot van Chirac, gaf "Britse en Nederlandse verstoktheid" de schuld van het mislukken van de top en sprak van "één van de ergste crises die Europa heeft gekend".
De Britse premier Blair was onverbiddelijk in zijn standpunt dat een heroverweging van de Britse korting alleen mogelijk is als de manier waarop de EU geld uitgeeft fundamenteel wordt herzien, en dan met name de subsidiëring van de landbouw. De Britten, die vanaf 1 juli voor 6 maanden EU-voorzitter zijn, hebben in tegenstelling tot Frankrijk en Duitsland geen haast. Ze weten dat er een grote kans is dat Schröder's regering in september door de liberalere oppositie wordt vervangen, die veel sympathieker tegenover de Britse vrije-markt principes staat en die Blair zou steunen in het streven naar landbouwhervormingen. Daarmee zou Chirac vervolgens geïsoleerd kunnen raken.
Naast Groot-Brittannië gaven ook Zweden, Finland en Nederland te kennen geen haast te hebben met het financiële akkoord. Minister Bot was daar eerder al duidelijk over; hij liet enkele dagen geleden al weten dat het mislukken van de top een versterking van zijn onderhandelingspositie zou zijn. Nederland is vastbesloten niet langer de grootste netto-betaler aan de EU te zijn.
Vóór de budgetaire onderhandelingen was de grondwet al ter tafel gekomen. Die werd in de koelkast gestopt; de deadline voor ratificatie is een jaar opgeschoven naar midden-2007. Dit om een reeks nederlagen op een rij te voorkomen. Denemarken, Portugal en Ierland hebben hun referenda voor dit jaar onmiddelijk uitgesteld.
Bot, Balkenende en Chirac boven een bedrukte Schröder
