Doctor Who: geanimeerd vermaak in 'Lux'
De beste Doctor Who-afleveringen zijn die waar een simpel idee wordt verwerkt tot een creatief concept. En Lux is er zo eentje; het neemt een aantal elementen, zoals het bezoek aan een historisch tijdperk en een fantasy-idee plus de Doctor die een moeilijke situatie toevallig tegenkomt en het niet kan helpen om zijn neus erin te steken, en daaruit volgt een deels duister, deels komisch en hoogst origineel geheel. Deze aflevering zou wel eens een klassieker kunnen worden.
De aflevering volgt direct op de opening van het seizoen; Belinda en de Doctor hebben na het avontuur in The Robot Revolution ontdekt dat het niet mogelijk is om terug te keren naar waar Belinda vandaan komt (Aarde, Londen, 24 mei van dit jaar, niet toevallig een zaterdag over vijf weken). Om toch dicht bij die datum en plaats te komen moet de TARDIS 'in de buurt' landen om van daaruit te proberen dichtbij te komen (Steven Moffat, let je op? Davies lost je plotgat van Angels in Manhattan even voor je op). Eerste landingsplaats: Miami, Florida, in 1952. Dit artikel bespreekt de aflevering Lux voor kijkers van Doctor Who die graag willen napraten, dus er zijn spoilers.
Vernieuwend aan de insteek van de aflevering is dat we een companion hebben die er niet voor koos een tripje met de Doctor te maken, en die in eerste instantie dus ook niet mee naar buiten mocht. Maar goed, daar is niks aan, natuurlijk, en dus duiken Belinda en de Doctor de kledingkast in om zich gereed te maken voor de jaren 50. Opvallend: de route die ze afleggen over de loopbruggen in de TARDIS en hoe ze daarna enthousiast in hun outfits verschijnen is bijna hetzelfde als met Ruby en de Doctor in The Devil's Chord, ook de tweede aflevering van het seizoen, ook een aflevering met historische setting, ook een cultureel getint verhaal en ook... met als antagonist één van de leden van het Pantheon. Don't make me laugh!
Het centrale idee van Lux was al te zien in trailers die voorafgaand aan het seizoen verschenen: een geanimeerde figuur klimt uit het bioscoopscherm de zaal in, de Doctor en Belinda worden zelf geanimeerd; het zou duidelijk een mix van animatie en live action (beelden gefilmd met acteurs) zijn. Het doet denken aan waar we dat vaker hebben gezien, met Who Framed Roger Rabbit? vanzelfsprekend als bekendste voorbeeld (en referentie, wanneer de Doctor beweert 'framed' te zijn). Zoiets is natuurlijk een creatieve uitdaging; de animatie en de acteurs moeten goed met elkaar samenspelen en hier lukt dat bijzonder goed. Mr. Ring-a-ding lijkt daadwerkelijk daar in de ruimte aanwezig te zijn en zijn animatie steekt leuk af tegen de omgeving. Slechts in een enkel shot lijkt de blik van Ncuti Gatwa niet exact gericht op waar de cartoonfiguur in beeld is, maar dat valt alleen op als je er kritisch naar kijkt.
Misschien komt het door de geanimeerde setting, maar deze aflevering bevat een opvallende hoeveelheid positieve energie. De Doctor maakt van het bezoekje aan Miami een leuk uitje, dartelend springen hij en Belinda de TARDIS uit, na te hebben verklaard dat het verkleedpartijtje "the fun bit" is. En Belinda, die nog steeds gewoon naar huis wilde, lijkt zich gedurende het verhaal te laten beïnvloeden door zijn energie. Als er niet iets duisters aan de hand was, was dit geen aflevering van Doctor Who geweest, maar je had het tweetal best een beetje vrolijk door de stad willen zien banjeren, pratend met de lokale bevolking, genietend van de omgeving. Al was het zuiden van de Verenigde Staten in de jaren 50 daarvoor misschien niet de beste tijd en plaats; Davies stipt een aantal keer het racisme uit die tijd aan, meer als een reminder dan om een punt te maken en laat het onderwerp vervolgens los, maar dat zou bij een verdere verkenning van de stad natuurlijk voor problemen hebben gezorgd. Het houdt hier in ieder geval het verloop van het verhaal niet tegen.
Lux blijkt al snel een nieuw hoofdstuk te zijn in de strijd tussen de Doctor en het Pantheon, de groep goden, of god-achtige figuren, waaruit we recent de Toymaker, Maestro en Sutekh zagen. Hier leren we Lux Imperator kennen, die leeft van licht. De bezigheden in de bioscoop leiden net voldoende af van de vraag: waarom gaat hij eigenlijk niet naar buiten? Aan het einde blijkt dat te veel licht blijkbaar niet goed is, maar als maatregel om Lux te verslaan overtuigt het niet echt. De Doctor laat het toe dat Lux zich vollaadt met zonlicht en zijn groei rekt hem zover uit dat hij verdwijnt? Nou ja, het zal wel. Het is in ieder geval jammer dat het verhaal grotendeels beperkt bleef tot de bioscoop, en dat Lux niet bijvoorbeeld chaos veroorzaakte in de rest van de stad.
Het leuke is natuurlijk de vorm waarin Lux verschijnt: Mr. Ring-a-ding, een cartoonfiguur met een herkenbare stijl (je zou kunnen denken dat hij uit een bestaande cartoon komt) en een opgewekte toon. De tekenstijl, de manier waarop hij en Sunshine Sally bewegen, het voelt allemaal authentiek aan. Het is eigenlijk jammer dat er niet daadwerkelijk meer animatiemateriaal van bestaat (er is wel een stripje van één pagina met Mr. Ring-a-ding en Sunshine Sally in Doctor Who Magazine), bijvoorbeeld als tie-in met de aflevering. De interactie met Lux, ingesproken door Alan Cummings (zijn tweede Doctor Who-optreden na The Witchfinders) zorgt wel voor een leuk laagje humor ("ik ben een tweedimensionaal figuur, je kunt bij mij geen diepe achtergrond verwachten") én een verrassende wending in het deel van de plot waarin Belinda en de Doctor zelf slachtoffer worden van Lux' krachten.
Want daar verdween het tweetal ineens in een animatiefilm en speelde Davies met concepten als diepte van personages en het breken van de vierde muur. Leuk om dit moment te gebruiken om Belinda en de Doctor zich meer naar elkaar toe open te laten stellen, en dat tot uiting te laten komen in zowel de animatiestijl als de stemvertolkingen van Varada Sethu en Ncuti Gatwa, die in geanimeerde vorm bewust anders klinken. En dan die vierde muur: eerst even een misleiding en daarna stappen ze zo, door het tv-scherm, de huiskamer van een groep Whovians in. Ik weet niet hoe het met jou zat, maar mijn bek viel open (What? What? What?!) en heel even dacht ik dat hier iets revolutionairs stond te gebeuren; Doctor Whowerd als serie erkend in Doctor Who zelf. De Doctor had niet alleen de vierde muur geadresseerd of doorbroken, maar was er doorheen gestapt. Was dit onderdeel van de grotere verhaallijn waarin personages als Maestro, Mrs. Flood en de Doctor zelf in de camera keken? Het bleek óók misleiding, uiteindelijk, maar dit punt moet gemaakt: de wijze waarop de Whovians in die huiskamer precies waren als echte Whovians, met Doctor Who-shirts, mokken, een sonic screwdriver en echte favoriete afleveringen kan niet anders dan ergens betekenen dat de vierde muur daadwerkelijk is doorbroken. Deze fans waren dan misschien niet echt, maar ze kwamen wel overeen met echte fans. Zelfs het getoonde logo is het echte Doctor Who-logo, compleet met BBC-vermelding. De droom van een fan om de Doctor te ontmoeten was hier echter dan het ooit zal zijn op een fanconventie, waar je als Whovian uiteraard hooguit Ncuti Gatwa, David Tennant of Matt Smith kunt ontmoeten, maar nooit de Doctor zelf.
Belinda en de Doctor groeiden in deze aflevering dichter naar elkaar. Ze kennen nu wat meer details van elkaar; zijn eerlijk geweest. Zij vertrouwt hem wat meer, en staat wat meer open voor omgang met deze rare figuur. Er zat duidelijk groei in haar personage en dat is wellicht in één aflevering een grotere stap dan Ruby in een heel seizoen heeft gemaakt. Een positieve ontwikkeling dus. Ben benieuwd of Davies dat dit seizoen weet vol te houden.
En tot slot nog even Flood Watch: Mrs. Flood verschijnt elke aflevering en elke aflevering leren we ietsje meer. Vorige week leek ze de buurvrouw te zijn van Belinda; ze leken elkaar te kennen, dus Mrs. Flood was daar niet zomaar ineens heel eventjes. Ze wilde toen niet dat de Doctor haar zag, zo vertelde ze ons, de kijkers. Deze week dook ze ineens op tussen de mensen die in Miami achterbleven om hen expliciet te wijzen op het verdwijnen van de TARDIS en iets totaal onbegrijpelijks (voor hen althans, niet voor ons) te roepen over hoe die show eindigt op 24 mei. Dat betekent dat zij iets te maken heeft met Belinda's belangrijke datum en dus de finale van dit seizoen. Maar dat zij in Miami in de jaren 50 opduikt betekent óók dat zij in staat is te reizen zoals de Doctor reist. Heeft ze zelf ook een TARDIS? Is ze een Time Lord? De Doctor was wel erg expliciet over dat hij (wederom) de laatste Time Lord was; de vorige keer dat hij dat zo specifiek uitte (in seizoen 3, met Martha) bleek de Master kort daarna zijn aanwezigheid bekend te maken. Of is Flood ook een god-achtig figuur, misschien de god van tijd en ruimte? Misschien moet iemand haar binnenkort maar eens aan het lachen maken...
