Energieprobleem? Consumentenprobleem!

Na de ramp met de kerncentrales in Japan klinken overal paniekerige stemmen over het stoppen van het gebruik van kernenergie, het niet verder bouwen van kerncentrales en zelfs het afbreken van bestaande centrales. Paniekvoetbal zoals het nog nooit gespeeld is. Of het ijzer smeden als het heet is, het ligt er maar aan van welke kant je het bekijkt. In ieder geval wordt hiermee ingespeeld op de onderbuikgevoelens van de mensen. Uiteraard moet de vraag beantwoord worden hoe we in de toekomst in onze energiebehoefte moeten voorzien. Gaan we dat doen met kernenergie, gaan we door met de steeds afnemende voorraad fossiele brandstoffen, gaan we over op groene energie of kiezen we voor nog nieuwere vormen van energievoorziening.

Voordat we die vraag beantwoorden moeten we eigenlijk een veel belangrijker probleem aanpakken, dat van de consumptie. Want we consumeren te veel. Veel te veel. Voornamelijk rotzooi dat we niet nodig hebben. De vraag is wat er het eerst was, de vraag of het aanbod. Kopen we iets omdat we het nodig hebben of kopen we iets omdat het er is? Ik ben bang dat het het laatste is, dat het aanbod de vraag opwekt. Al die nutteloze rotzooi levert twee problemen op, verspilde energie en overbodig afval. Als je wil weten wat ik precies bedoel moet je maar eens rondkijken in een willekeurige Blokker, Wibra, Action of Hema. Met vrachtwagens tegelijk wordt het tinnef daar naar binnengereden. Beeldjes, lijstjes, bordjes, hangertjes, hebbedingetjes kortom prullaria. Vooral rond speciale momenten zoals kerst of nu weer pasen.

Wie kan zich niet die vreselijke trapvormige kaarsenstandaards herinneren van een aantal jaar terug. Vrijwel overal zag je die voor de ramen staan en nu? Vrijwel nergens meer. Gelukkig maar. Nu is het afval geworden. Of koopwaar voor Koninginnedag. Loop maar eens een dagje rond op de vrijmarkt en het is je meteen duidelijk wat ik bedoel. We hebben niet alleen te veel rotzooi, we hebben voornamelijk te veel onnodige rotzooi. Het voordeel van het op Koninginnedag verkopen, is dat het hergebruikt wordt en niet op de toch al zo grote afvalberg belandt. Ik weet dat ik ook spullen in mijn huis heb staan waarvan ik me afvraag waarom ik die ooit gekocht heb. Veel van die spullen zaten in verpakkingen die vele malen groter was dan volgens mij nodig is. Zeker bij speelgoed is dat het geval. Na afloop van een kinderverjaardag heb je een berg plastic en karton over waar je u tegen zegt. Bij het kopen van spullen komt er vaak een volgend probleem bij, de plastic tasjes.

Hoe vaak word je tijdens het winkelen niet gevraagd of je een tasje erbij wil? Zelfs als je al vier tassen in je armen hebt of met een grote boodschappentas loopt: "Wilt u een tasje?" Dezelfde stompzinnigheid die je bij McDonald's aantreft als je een burger bestelt: "Wilt u een menu?" Nee! Zowel niet het tasje als het menu. Ik begrijp dat de winkelbediende dit tasje aan moet bieden want het logo van de winkel staat erop en de marketingdeskundige van het bedrijf heeft gezegd dat naamsbekendheid leidt tot grotere verkopen, maar het moet stoppen met deze waanzin. Zowel bij de aanbieder, die moet beseffen dat de nieuwe aankoop best wel in een van de reeds in gebruik zijnde tassen kan, als wel bij de koper die door moet hebben dat het derde tasje er al één te veel was.

Per jaar worden er wereldwijd zo'n biljoen plastic tasjes verbruikt en alleen al in Nederland zijn dat er zo'n 1,4 miljard. Dat zijn er ruim tachtig per hoofd van de bevolking, waarbij ook de kleinste kinderen inbegrepen zijn. De productie van plastic tasjes kost veel grondstof en energie, zelfs bij hergebruik. Tachtig tasjes per jaar, dat zijn er zo'n zeven per maand. Als iedereen nu zijn best doet om onder die zeven per maand te blijven, scheelt dat al heel veel nutteloos verbruikt plastic en heel veel nutteloos verbruikte energie bij de verbranding ervan als het tot afval gereduceerd is. En als het niet vanuit de consumenten lukt, dan zal het vanuit de overheid geregeld moeten worden, zoals in andere landen al gebeurt.

Zo wordt met ingang van 1 mei in Andalusië per plastic tas vijf cent belasting geheven en volgend jaar wordt dit tien cent. Het lijkt kneuterig en betuttelend, maar sinds de invoering van een belasting van twintig cent op een plastic tas in Ierland in 2002, is het verbruik met negentig procent afgenomen. Kennelijk willen we graag tasjes gebruiken, maar niet als het geld kost. In andere landen of steden zijn plastic tassen al verboden, zoals San Francisco en Oeganda of dichter bij huis in Oostenrijk en Italië. Er gaan al stemmen op om dit verbod in de hele EU door te voeren. Het lijkt me een goed idee.