Wiet of niet
Op de voorpagina van het NRC Handelsblad van afgelopen zaterdag stond een artikel over de symptoombestrijding die “wietkwekerijen oprollen” heet. Dit stuk ging gepaard met een uitgebreide verhandeling van de huidige problematiek in de weekendbijlage. De direct betrokkenen bij kwekerijen, zo stelt de KLPD, worden vaak zwaar gestraft en zitten tot in lengte van dagen vast aan een strafblad, boetes, huurhuis uit, schulden bij de energiemaatschappijen en meer van zulk ongewenst euvel. Dit in schril contrast met de criminele organisaties áchter de plantages, waarnaar juist veel te weinig onderzoek gedaan wordt – ze dammen zich goed in tegen verlies bij het ruimen van een eventueel adresje. Volgens de politie is het dan ook een probleem als de zevenkoppige draak: je hebt nog geen hoofd afgehakt, geen bende opgerold, of er staan er al weer drie te popelen om de vrijgekomen plaats en het verspreidingsgebied in te nemen. Zo werden vorig jaar in de regio Oss drie bendes aangepakt, waar er naar schatting nog zeker zeven anderen in hetzelfde gebied opereren. Daarnaast verdienen zaken als moord, verkrachting en overvallen in het recherchewerk voorrang boven het aanpakken van het drugscircuit, en blijft het in combinatie met het zevenkoppige draak-principe een onhaalbare utopie om het wietnetwerk landelijk op te rollen.Het artikel deed me denken aan een gesprek dat ik ooit met de uitbaatster van een Utrechtse coffeeshop voerde. Zij maakte me duidelijk, dat 'de business' de laatste jaren in toenemende mate criminaliseert, en dat het voor coffeeshophouders en kwekers steeds moeilijker wordt om de eerder genoemde bendes te omzeilen. Om een wietplantage te beginnen, heb je behalve wat technisch vernuft, een heleboel lampen en een lege zolder vanzelfsprekend ook plantjes nodig. Nu schijnt het qua kosten en baten niet echt te werken om te beginnen met zaadjes – de sprietjes hebben eeuwen nodig om uit te groeien tot volwaardige, toppen producerende planten. De meeste kwekers beginnen dan ook met stekjes. En daar zit 'm de crux: de stekjesmarkt is vrijwel volledig in handen van de wietbendes. Beginnende telers kopen die stekjes van de bendes en laten vaak (delen van) hun plantages door diezelfde bendes inrichten. De winst wordt verdeeld onder kweker en criminelen. Hoofdofficier van justitie in Den Bosch Gerrit van der Burg zegt hierover in NRC Magazine: “Het [werven van kwekers] is echt georganiseerde misdaad, waarbij mensen met schulden of andere problemen worden geworven. Ze vallen voor het snelle geld. Maar als ze eenmaal in zee zijn gegaan met criminelen, kunnen ze niet meer terug.”
In het kort heeft de overheid het overzicht en de geldelijke middelen niet om het totale criminele netwerk aan te pakken, voert zij hierdoor een beleid waarbij tamelijk onschuldige kwekers de volle schuld krijgen van illegaal handelen terwijl de échte criminelen buiten schot blijven, en is er geen sprake van een 'keiharde aanpak', maar hooguit van het hier en daar stellen van een voorbeeld. De wiet blijft ondertussen gewoon rijkelijk vloeien, het netwerk erachter wordt steeds onoverzichtelijker en gedraagt zich in toenemende mate crimineel. Afpersing is aan de orde van de dag, moord wordt niet geschuwd; de aanleiding van het krantenartikel was dan ook een koelbloedige afrekening op de A73, september vorig jaar. De vraag rijst of er meer middelen ter beschikking gesteld moeten worden om deze bendes aan te pakken. Wilders heeft aangegeven dat hij drugscriminelen en verslaafden het liefst in (heropvoedings- danwel straf)kampen zou plaatsen, dit in combinatie met het rigoureus afschaffen van het gedoogbeleid.
In de Verenigde Staten kunnen we zien of zulk beleid vruchten afwerpt. Vanaf de jaren tachtig voeren ze daar een jaarlijks miljarden kostende 'War on Drugs', waarbij kosten noch moeite gespaard worden om landelijk het drugsnetwerk plat te leggen. De gevolgen van hun 'zero tolerance'-beleid zijn niet bepaald als gewenst, en bepaald niet iets om over naar huis te schrijven. De overlast groeit, drugs is alsnog zeer makkelijk beschikbaar, het circuit criminaliseert in keiharde gangs. Waar in Nederland één op vijf inwoners weleens wiet heeft gebruikt, is dat in Amerika bijna de helft. Drugs hard aanpakken en verbieden werkt niet, dat blijkt. Vergeet niet dat dankzij de drooglegging in de Roaring Twenties de mafia (en, als tegenreactie, de FBI) voet aan de grond kreeg in de States. Het Nederlandse beleid van gedogen kost minder en levert minder overlast op.
De enige werkbare oplossing voor het criminele circuit zou daarom het decriminaliseren van de wietteelt zelve zijn. Je schopt daarmee de poten onder de stoel van de bendes vandaan door het naar de witte economie te trekken. Waar de verkoop in Amerika nog gebeurt via schimmige dealertjes op straat, hebben wij nette etablissementen die gereguleerd en gecontroleerd worden. Het feit dat hun aanleverkanalen nog wél als illegaal bestempeld worden, is jammerlijk. Voor mijn part zet de overheid zelve een paar gigantische kassen neer met de in winkels verkrijgbare wietsoorten. De Voedsel- en Warenautoriteit kan kwaliteitscontroles invoeren, zodat er niet door ex-hippies gezeurd kan worden “dat de wiet die zij namen in de sixties niet vergelijkbaar is met het sterke spul van tegenwoordig”, maar als dit idee teveel van het goede is zou de overheid ook één tandje terug kunnen gaan en gewoon, zoals bij de verkoop, een aantal particulieren gedogen die dit kunnen doen.
Er zijn voordelen te over te bedenken: belasting kan geheven worden, controle verscherpt, politiekorpsen houden geld en tijd over om échte misdaad op te lossen. Toch is de onwil zeer groot. Het CDA morrelt al jaren aan het huidige gedoogbeleid, rechts schreeuwt om harde aanpak, links zit monddood in de oppositie. Met de komst van de Europese grondwet zal de druk vanuit Brussel toenemen om het beleid gelijk te trekken met de rest van Europa, en het is nog maar de vraag of onze CDA- en CU-vrienden daar actief weerstand tegen zullen gaan bieden. De huidige discussie speelt teveel om het al dan niet blijven gedogen van de verkoopkanalen, waarbij het afschaffen daarvan de handel nóg crimineler en onoverzichtelijker zal maken. De politie komt nú al niet toe aan het oppakken van de bendes, hoe moet dat als de verkooppunten weer in keldertjes en boerenschuren of op straat geschiedt? Nee, de enig werkbare oplossing lijkt juist het vérder trekken van het gedoogbeleid, daar waar men dertig jaar geleden is gestopt. Een oorlog tegen drugs werkt niet en kost de belastingbetaler een jaarlijkse berg geld die beter in zorg, onderwijs, wegennet, belastingteruggaaf of de behandeling van verslaafden gestoken kan worden. De keuze is helemaal geen keuze. Decriminaliseren die handel, en snel een beetje.
