Special: Patat versus friet
Aan het begin van de special werd kort de FOK!ker Guus Muisarm genoemd. Hij wilde echter niet direct reageren, maar uit een recent topic hebben wij de volgende reactie van hem kunnen opnemen.
"Ik zit niet te wachten op pm's en al helemaal niet over frietgezever. Dat is geeneens een discussie. Alleen idioten van boven de sloot met hun dialect houden vol. Beetje á la friezen."
Om zijn citaat extra kracht bij te zetten, eindigde Guus als volgt:
"Het is geen discussie. Het is friet."
Bron: FOK!Forum
En wat is een special op FOK! met meningen zonder de twee bekendste opperhoofden te ondervragen? We beginnen met Danny.
"Er komt nooit één woord voor. Daarvoor zijn we te nauw verweven met België. Ik noem ze zelf patat. Tenzij het French fries of Vlaamse frites zijn, want die heten respectievelijk Franse frietjes of Vlaamse friet. Maar de Hollandse patat heet gewoon patat natuurlijk. Dat dat friet wordt genoemd is iets van de laatste jaren. Ik stam nog uit de 70's en daar heette patat ook al gewoon patat."
"De term friet wordt pas in de laatste jaren veelvuldig gebezigd in Nederland. Het komt van oorsprong uit de grensgebieden met Vlaanderen, waar de term friet gebruikelijk is. Dat heeft zich langzaam over Nederland uitgespreid. Omdat op FOK! zowel noorderlingen als zuiderlingen (alsmede Belgen) zitten is daarover een discussie ontstaan die in mijn ogen onzinnig is. Afgezien van het feit dat beide woorden tegenwoordig correct Nederlands zijn, is er een duidelijk verschil tussen friet en patat."
"Patat zijn de normale reepjes die we allemaal kennen. Dan is er nog raspatat (niet rasFRIET), die gemaakt is van aardappelsmurrie. Dat zijn de patatvarianten. Dan zijn er de franse frietjes die beroemd zijn gemaakt door fastfood ketens en natuurlijk de Vlaamse friet die zo heet omdat in België patat nu eenmaal friet heet."
Naast Danny hebben we ook Iteejer om zijn expertise gevraagd. Wat eet hij, friet of patat?
"Patat. Waarom? Van jongs af aan. Ik denk trouwens dat er nooit één woord voor komt, er zijn veel te veel varianten van om dat in één woord te vangen. Iedereen koppelt zijn eigen idioom aan een eigen opvatting van 'patat' of wat het ook is. En hell, de Eskimo's hebben 32 woorden die allen 'wit' betekenen.. al was dat om nuances in sneeuw aan te geven et cetera."
Iteejer maakt zich niet zo vreselijk druk om de discussie, maar hij vindt het wel leuk om te zien hoe het is ontstaan. "Het geeft weer hoe flexibel en 'eigen' iets als taal is. De uiterste consequentie van individualisme is het verloren gaan van taal als uniform gegeven. Natuurlijk zal er een soort formeel taalskelet overblijven omdat je zaken toch aan elkaar kenbaar moet maken, maar de 'levende' taal wordt toch steeds non-conformistischer en persoonlijker. In die context zie ik het vasthouden aan 80 benoemingen voor één en hetzelfde ding."
Ook redacteur shiznuts is van de partij vanuit Wenen. Zijn (eigen) benaming 'slapstick' is nog niet vreselijk aangeslagen. De discussie leeft bij hem niet zo erg, maar een antwoord heeft shiz wel. "Patat en friet zijn beiden juist. Jawel. Niet links, niet rechts, maar rechtdoorzee! Patat is een portie friet, niet de friet zelf, tenzij je het nadrukkelijk patatjes bakken noemt. Ofwel:
"Gooi even de frietjes in de pan!"
- "Heb ik al gedaan! Wie wil er patat?"
Je kunt trouwens niet bestellen met "friet graag". Er is niets anders mogelijk dan "patat met" of "patatje zonder". Doe je dat wel, dan spoor je niet."
We hebben shiznuts gevraagd hoe de gefrituurde aardappelreepjes in Oostenrijk worden genoemd.
"Je hebt hier 3 soorten tentjes. Eigenlijk zelfs vier. Fastfood (burgers enzovoorts), Turks (kebab et cetera), Restaurants (Italiaans, Indisch...) en het traditioneel Oostenrijkse (wat de pot schaft). Fastfood is universeel. De Turk doet niet aan friet. In restaurants is het wel oké, maar niet bijzonder en traditioneel Oostenrijkse pot ken het ook niet. Frituren wordt dan ook alleen bij fastfoodketens gedaan, de rest gebruikt de oven. Snackbars heb je niet om even langs te wippen voor een 'patat met, graag'. Ik denk ook niet dat mensen er hier dol op zijn. Die zijn eerder fan van Palatschinken, ofwel, pannenkoeken, met marmalade."
Maar goed, het antwoord op de vraag.
"Dat ene jaar dat ik hier nu woon/werk heeft nog nooit iemand in dialect stennis lopen schoppen. Pommes frites. En dat kan zelfs zonder de frites daarbij te halen: 'Pommes dazu vielleicht?' - "Ah, eigentlich schön! Danke!"
Ook FOK!ker MPG weet ons meer over de benaming te vertellen. Uit een reactie van de in Venlo wonende redacteur komt naar het volgende naar voren: "Ik ben dan wel geen taaldeskundige, maar als rasLimbabwaan mag je van mij aannemen dat het woord "petat" in het Limburgs dialect zoveel betekent als "aardappel". Een Limburger die over een petat praat, praat dus over zo'n knol. Bedoelt ie er meer, dan zegt ie "petatte". In dat geval is het logisch dat hij een ander woord gebruikt voor de gefrituurde reepjes die gemaakt zijn van zo'n "petat". Die reepjes noemt hij dus "friet".
Het is wel leuk om te kijken naar de patat- en frietetende mensen, maar het is ook belangrijk om grote organisaties aan de tand te voelen. Zo is er contact geweest met het Voedingscentrum Nederland over deze kwestie. Hoe benoemen zij de gefrituurde aardappelreepjes en hoe kijken ze tegen zowel het product als de discussie aan? Jolande Hillen wilde als voedselvoorlichter ons graag te woord staan.
"Het Voedingscentrum gebruikt patat of friet voor de gefrituurde aardappelreepjes. Wij weten niet waarom hierover zo’n discussie wordt gevoerd. Ook weten we niet waar de naam vandaan komt."
En het Voedingscentrum zou het Voedingscentrum niet zijn als er ook iets inhoudelijks over het fenomeen patat te melden was.
"Voor ons is vooral de voedingskundige samenstelling van patat interessant. Patat is rijk aan vet, waarvan een deel verzadigd vet. Omdat een voeding met veel verzadigd vet de kans op hart- en vaatziekten vergroot, is ons advies matig te zijn met patat en dit vooral te kiezen in plaats van aardappelen bij de warme maaltijd en niet als tussendoortje. Daarnaast is patat rijk aan calorieën. Eet je veel patat dan kan dit de kans op overgewicht vergroten."
Naast het Voedingscentrum wilde ook Aviko, bekend van vele soorten aardappelverwennerijen, reageren.
"Wij gebruiken zowel frites als frieten. Het laatste woord met name om bepaalde producten een bepaald karakter te geven, zoals bijvoorbeeld Kreukel Frieten (voor kinderen) of Vlaamse Frieten (voor een authentiek karakter). Persoonlijk hebben wij niet het idee dat deze discussie leeft in Nederland. Bij Aviko leeft het (ook) niet."
Aviko ziet in vergelijking met het Voedingscentrum echter juist voordelen in de patat. "Aardappelreepjes bevatten veel gezonde voedingsstoffen. Ze leveren een belangrijke bijdrage betreft de dagelijkse behoefte aan vezels, vitamine B6, B1, C, kalium, koper, magnesium en ijzer. Ze zijn naar believen te bereiden in de friteuse of oven (minder vet) en iedereen vind het nog steeds een traktatie.
Misschien leuk (en geen grap voor zover bekend): Grieken eten frites tussen een broodje."
