CIA achter Iraanse coup van 1953
Uit vrijgegeven documenten van de CIA blijkt dat de Amerikaanse inlichtingendienst een rol speelde in de Iraanse coup van 1953, Toen werd de democratisch verkozen premier Mohammed Mossadeq afgezet en de absolute monarchie van sjah Mohammed Reza Pahlavi geïnstalleerd.
Een historicus van de CIA schrijft in een vrijgegeven document: "De militaire coup die Mossadeq en zijn Nationaal Front-regering omver wierp werd uitgevoerd onder toezicht van de CIA, als deel van het buitenlandbeleid van de VS, bedacht door en met toestemming van de hoogste overheidsniveaus."
Inhoudelijk is de onthulling overigens allerminst opmerkelijk. Het is een publiek geheim dat de CIA een dikke vinger in de pap had bij de coup die 'toevallig' leidde tot de afzetting van de socialistische Mossadeq en de installatie van de pro-Amerikaanse Pahlavi-dynastie.
Volgens het onafhankelijke onderzoeksinstituut National Security Archive (NSA, niet te verwarren met de National Security Agency), is wel opmerkelijk dat de CIA hiermee voor het eerst hun rol in de coup toegeeft. Hoewel Amerikaanse politici al eerder impliciet verwezen naar de rol, is dit 'de eerste formele bekentenis van de CIA dat de organisatie de coup hielp plannen en uitvoeren'.
Het NSA publiceerde de papieren maandag, maar niet met dank aan de inlichtingendiensten. Die ontkennen alles. Documenten die opgevraagd worden, zouden vernietigd zijn wegens plaatsgebrek. Het rapport dat het NSA onder ogen kreeg is al eerder vrijgegeven, maar toen waren alle verwijzingen naar CIA-betrokkenheid gecensureerd.
Adjunct-directeur van het NSA Malcolm Byrne zegt dat zulke geheimzinnigheid moet stoppen: "Er is geen goede reden om geheimzinnig te doen over zo'n cruciale periode in ons recente verleden. Ieder schoolgaand kind in Iran kent de belangrijkste feiten. Door de details te onderdrukken wordt slechts de geschiedenis verdraaid en ontstaan er allerlei mythes aan beide kanten."
De VS, met hulp van de Britten, zetten de Iraanse premier Mossadeq in 1953 af omdat hij oliemaatschappijen nationaliseerde en goede banden had met de Sovjets. Hij werd vervangen door sjah Mohammed Reza Pahlavi, die op z'n beurt weer afgezet werd tijdens de Iraanse revolutie van Ayatollah Khomeini.
