Nobelprijs geneeskunde naar Brit en Japanner
De Nobelprijs voor geneeskunde 2012 gaat naar de Brit John Gurdon en de Japanner Shinya Yamanaka. Zij worden onderscheiden voor hun ontdekking dat volgroeide cellen geherprogrammeerd kunnen worden, tot stamcellen die zich tot alle soorten lichaamsweefsel kunnen ontwikkelen. Dat heeft het Nobelcomité van het Karolinska Instituut maandag bekendgemaakt.
De ontdekkingen hebben volgens het Nobelcomité geleid tot revolutionaire nieuwe inzichten in hoe cellen en organismes zich ontwikkelen. "Wij begrijpen nu dat de volgroeide cel niet voor altijd in zijn gespecialiseerde staat hoeft te blijven", schrijft het Nobelcomité. "Tekstboeken zijn herschreven en nieuwe onderzoeksterreinen gevestigd. Door het herprogrammeren van menselijke cellen hebben wetenschappers nieuwe mogelijkheden geschapen om ziektes te bestuderen en methodes te ontwikkelen voor diagnose en therapie."
Gurdon ontdekte in 1962 dat de specialisatie van een cel omkeerbaar is. In een klassiek geworden experiment verving hij de kern van een volgroeide eicel van een kikker door de kern van een volgroeide darmcel. De gemodificeerde eicel ontwikkelde zich tot een gewone kikker; het DNA van de rijpe cel bezat nog alle informatie die nodig was om alle cellen in de kikker te ontwikkelen.
Yamanaka ontdekte ruim een generatie later, in 2006, hoe intacte, volgroeide cellen van muizen geherprogrammeerd kunnen worden tot stamcellen. Door slechts een paar genen te introduceren kon hij volgroeide cellen herprogrammeren tot onrijpe cellen die zich kunnen ontwikkelen tot alle soorten lichaamscellen.
Gurdon (79) werkte als hoogleraar celbiologie bij Magdalene College en is nu verbonden aan het door hem zelf opgerichte Gurdon Institute in Cambridge. De in 1962 geboren Yamanaka werkte bij het Gladstone Institute in San Francisco en het Nara-instituut voor wetenschap en technologie in Japan.
De secretaris van het Nobelcomité, Göran Hansson, zei beide prijswinnaars voor de bekendmaking telefonisch te hebben gesproken. "Ze zijn allebei even blij en zien er naar uit om naar Stockholm te komen."
Vorig jaar was er enige verwarring omdat een van de drie prijswinaars, de Canadees Ralph Steinman, enkele dagen voor de aankondiging was overleden. De Nobelprijs wordt niet posthuum toegekend, maar de prijs voor Steinman bleef gehandhaafd omdat het comité niet wist dat hij was overleden toen het besloot hem als winnaar te selecteren, samen met de Amerikaan Bruce Beutler en de Fransman Jules Hoffmann.
Aan de prijs is een bedrag van acht miljoen kroon (ruim negenhonderdduizend euro) verbonden. Vorig jaar was dat nog tien miljoen kroon, maar vanwege de onrust op de financiële markten heeft de Nobelstichting tot een lager bedrag besloten. De prijs wordt op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel, in Stockholm uitgereikt. De winnaars van de overige Nobelprijzen worden later deze week bekendgemaakt.
Nobelprijs geneeskunde naar Brit en Japanner (Foto: Novum)
