Sesamstraat-marteling

Come and play 
Everything's A-OK
Friendly neighbors there
That's where we meet

Zoals zoveel westerse moslims zocht hij die zomer de in het thuisland achtergebleven familie op. Aldaar op straat wandelend om voorbereidingen te treffen voor het aanstaande huwelijk van zijn neef, rijden er plots uit diverse richtingen militaire voertuigen. Er rennen zwaarbewapende mannen uit die zijn moedertaal, Engels, spreken, of beter: schreeuwen. Hij wordt door één van de mannen neergeslagen en enkele keren met een geweerkolf bewerkt. Hij raakt buiten bewustzijn.

Als hij bijkomt is hij ergens in de binnenlanden. Hij ligt middenin een hele groep arrestanten. Vanzelfsprekend wordt de groep goed bewaakt. In de verte ziet hij kiepwagens lijken en nog levende zwaargewonden in een geul dumpen. De bewakers komen ineens in actie. Ze sleuren elke gevangene hardhandig weg van de anderen, binden hem een zwarte zak om het hoofd en duwen 'm in een klaarstaande container.

I'm a rolling thunder, poutin' rain
I'm comin' down like a hurricane
My lightning's flashing across the sky
You're only young but you're gonna die

De container zit propvol, is zo heet en vochtig als een sauna en wordt al uren ergens heen gevlogen. De meeste mannen hyperventileren vanwege het gebrek aan zuurstof; de duizendmaal ingeademde lucht ruikt naar hitte, uitwerpselen, angst, bloed, zweet en tranen. Bij aankomst, na wat een eeuwigheid lijkt te duren, is zeker de helft van de gevangenen overleden. De rest wordt ruw meegesleurd langs wild blaffende waakhonden en schreeuwende militairen, om via via uiteindelijk in het vrachtruim van een vliegtuig te belanden. Destination: Guantanamo Bay.

(Een variatie op) het bovenstaande is de harde waarheid gebleken voor heel veel jonge mannen, vaak tot op de dag van vandaag: of ze nou in Londen, New York of Bagdad geboren zijn. En of hun bestemming nou Guantanamo is, Abu Ghraib, of één van de vele andere al dan niet geheime gevangenissen en martelcomplexen. Wat ze daar te wachten stond, was behalve gruwelijk, verrassend genoeg vaak ook muzikaal van aard. Vandaar dit stuk: over hoe de VS de afgelopen tien jaar bewezen zich op een aantal punten moraallozer te gedragen dan de Stasi, en hoe artistieke muzikale creaties misbruikt worden voor uiterst duistere doeleinden.

Sunny day sweepin' the clouds away
On my way to where the air is sweet
Can you tell me how to get,
How to get to Sesame Street

Hoe je al niet op een columnonderwerp komt. Ik was aan het googelen geslagen om te kijken of het Sesamstraat-deuntje ('69) nou wel of niet gejat is van Ian Whitcomb's “You Turn Me On” en/of Petula Clark's “I Know a Place” (beide '65, beide met ruwweg dezelfde melodie). Daarbij stuitte ik plots op een artikel met de titel “Sesame Street songs were repeatedly played for days on end to torture Guantanamo Bay prisoners”. Vanzelfsprekend klikte ik erop. Het artikel beschrijft hoe muziek gebruikt werd en wordt om mee te martelen en linkt naar een documentaire die recentelijk gemaakt werd door Al-Jazeera.

De docu wordt gepresenteerd en de interviews gedaan door de componist van het oorspronkelijke Sesame Street-melodietje. Hij is precies wat je van 'm verwacht: bejaard, een lieve hese stem, vriendelijk en hij heeft een zachtaardig gezicht. Als de wereld een fabel zou zijn, was hij zeker weten de oude schildpad. Hij ontmoet vriendelijke mannen die openhartig vertellen over het werk dat ze soms tot voor kort deden:

Sleep with one eye open
Gripping your pillow tight

Het fysiek, maar vooral ook geestelijk martelen van gevangenen.

Exit light
Enter night
Take my hand
We're off to never never-land

Dat deed men aan de hand van een handleiding die al sinds de jaren vijftig wordt gebruikt en uitgebreid: de gevangene compleet van de wereld afsluiten en isoleren: qua zicht en zelfcontrole middels boeien en een zak over het hoofd. Met uniforme oranje pakken, nummers in plaats van namen. Om ook het zintuig aanraking uit te schakelen, kreeg men handschoenen om. Zodra er geluid klinkt, wordt er geroepen: “NO TALKING!”, zelfde met “NO STANDING!”, “NO PRAYING!”, “NO WALKING!”, enzovoorts.

De totale dehumanisering werd voltooid met isolatiecellen: de jongen in de docu werd drie maanden in isolatie gehouden. Ter vergelijking was het Stasi-record van Hohenschönhausen 14 dagen. Lange periodes van compleet afgesloten zijn van zicht, aanraking en geluid worden afgewisseld met periodes van sensory overload: de zintuigen zó overweldigen, dat de gevangene direct in een stressstoornis schiet. Zak van de kop, “UP UP UP!”, meegesleurd door vier bewakers, langs wilde honden, het helle buitenlicht in en vervolgens onder luid geschreeuw gewaterboard worden, bij sommigen honderden keren. Elke keer als de gesimuleerde verdrinking stopt, schreeuwt een ondervrager met consumptie in je gezicht: “YOU CAN MAKE IT STOP! YOU CAN SAVE YOURSELF FROM THIS! ARE YOU A FIGHTER? ARE YOU AL-QAEDA? WHERE IS BIN LADEN?” “I'm not a fighter... I don't know...” Kraan weer open.

The reason I breathe is you
Boy you've got me blinded
There's nothin' that I wouldn't do
That's not the way I planned it

Zoals in de Middeleeuwen, zat er in het midden van veel isolatiecellen een ring op de vloer. Soms werd de maandenlange isolatie plots onderbroken voor zogenaamd muziekmartelen; niet voor waterboarden of voor dezelfde repetitieve ondervragingen – wisselende ondervragers met steeds dezelfde vragen, duizend keer, na elke ontkenning in elkaar gestompt en overeind gesleurd, Where is Bin Laden, Are you a fighter, Where is Al-Qaeda. Verleid worden na wekenlang uithongeren met McDonald's-voedsel van het restaurant op de Guantanamo-basis. Confrontaties met je eigen Britse ambassadepersoneel die dreigen je hele familie direct terug te sturen naar Pakistan en met nep-aanklachten van Interpol zwaaien. En na lang genoeg ontkennen weer terug de isolatiecel in.

Het militaire (show)proces duurt gemiddeld 8 jaar; ter vergelijking duren civiele processen tegen terreurverdachten gemiddeld 1,4 jaar.

My loneliness is killing me, and I
I must confess I still believe
When I'm not with you I lose my mind
Give me a sign – hit me baby one more time

Muziekmartelen dus. De gevangene wordt met de enkels aan elkaar vastgebonden aan een ring in de vloer. Zijn armen worden achter zijn benen geboeid, de boeien weer door de ring in de vloer. Het is de meest oncomfortabele positie die je je kunt voorstellen. Vervolgens wordt middels een grote koptelefoon die vastgetaped wordt aan het hoofd, of met enorme speakers, muziek afgespeeld: hetzelfde nummer, soms dagenlang. (Een lijst met nummers is uitgelekt, zie onderaan en citaten tussendoor.)

De gevangene is óf geblinddoekt met de zak, óf wordt wakker gehouden met epileptisch knipperend, helwit discolicht. Er zijn zelfs richtlijnen voor hoeveel decibel men hoelang kan inzetten: “As loud as the highway for 18 hours a day, the volume of a cranked up motorbike for eight hours or a jackhammer for two hours.” Er wordt volgens een ex-medewerker echter zelden op volume gecontroleerd.

Made the choice to go away
Drink the fountain of decay
Tear a hole, exquisite red
Fuck the rest and stab it dead
Broken, bruised, forgotten, sore
Too fucked up to care anymore

Met zijn oude piepstemmetje zegt de Sesamstraat-componist tegen de voormalig ondervrager die op Joaquin Phoenix lijkt: “Kun je me misschien laten zien hoe het in zijn werk gaat?” “Het zal niet hetzelfde zijn, je hebt niet de initiële schok van plotseling gevangen worden en je weet wat er gaat komen. Toch zal het wel een aardig inzicht geven in hoe het op je inwerkt.” Zodra de zak over zijn hoofd getrokken is, verandert Joaquin in een heel ander persoon. Hij schreeuwt en sleurt en intimideert.

Na slechts enkele minuten – in een iets comfortabeler positie – had de Sesamstraatman er al schoon genoeg van. “Je gedachten schieten direct in een gevangene-modus, merk ik nu. Ik vroeg me van alles af: hoelang denkt de cameraman nog dat het leuk is om hier beelden van te schieten? Als ik ga zitten, komt er dan iemand om me te slaan? Wanneer besluiten ze dat het genoeg is? Het is natuurlijk onvergelijkbaar, maar het geeft een goede indruk van hoe zoiets moet zijn als je geen controle hebt en het langer duurt dan een paar minuten.”

Skin against skin, blood and bone
You're all by yourself but you're not alone
You wanted in, now you're here
Driven by hate, consumed by fear
Let the bodies hit the floor, let the bodies hit the floor

De combinatie aan velerlei verschillende martelingen die sommigen tot op heden soms al tien jaar moeten ondergaan – er zit nog een man of 170 vast van de 780 die er ooit in Guantanamo zaten, laat staan de vele geheime gevangenissen wereldwijd waar 'we' niets over weten – is beestachtig te noemen. Het schrijft eigenlijk het morele doodsvonnis van de VS, wereldwijd en voorgoed. Elke keer als ze nog eens een land zullen binnengevallen met argumenten als vrede, veiligheid, democratie of vrijheid, schiet iedereen van Aboriginal tot Inuit in een oncontroleerbare lachbui. Fighting for peace is like fucking for virginity.

Bij rondleidingen in de Stasi-gevangenis en het Stasi-hoofdkwartier tijdens mijn vakantie in Berlijn dit jaar, werd verteld dat de Stasi vanaf eind jaren vijftig bijzonder veel om reputatie begon te geven. Men wilde vermijden dat gevangenen stierven, dat mensen herkenbaar fysiek gemarteld over straat gingen; in trappenhuizen werden vangnetten opgehangen, alle scherpe hoeken in cellen werden bedekt met dikke stof of leder, isolatiecellen compleet bedekt met geluid- en impactdempend materiaal.

I love you, you love me, we're a happy family
With a great big hug and a kiss from me to you
Won't you say you love me too, I love you
You love me, we're best friends like friends should be
With a great big hug and a kiss from me to you

Ja, de Stasi was veel immoreler als apparaat en qua grootschaligheid, met drie miljoen burgers die gedwongen veertien miljoen anderen bespioneerden, met een heel staatsapparaat erachter dat bij alle kennissen, vrienden en familieleden alle privileges van huis tot baan en opleiding tot zorg als een lichtknopje aan of uit kon zetten. De verhoren duurden vaak even lang, veel van de isolatie- en vervreemdingstactieken waren hetzelfde, maar toch werden er een heel aantal dingen die Amerika nu flikt, nooit uitgehaald in de DDR. Zoals gezegd was de isolatie altijd veel korter en heb ik in elk geval in Berlijn niets vernomen over muziekmarteling, noch waterboarding; ook zag ik in de vele cellen geen ringen op de grond.

En wat betreft dat compleet controle hebben over alle burger- en mensenrechten, valt ook nog wel wat te zeggen: door iemand als potentieel terrorist te bestempelen, pakken de VS hem letterlijk wereldwijd alle rechten af – de na 9/11 vluchtig ingevoerde Patriot Act en andere Bush-wetgeving en amendementen maken dit juridisch mogelijk. In principe kan het zomaar dat u of ik van straat geplukt worden en dezelfde tien jaar marteling moeten ondergaan, zonder dat onze families ooit horen wat er is gebeurd of we ooit een advocaat of telefoon zien.

I'll give you black sensations up and down your spine
If you're into evil you're a friend of mine
See my white light flashing as I split the night
'Cause if Good's on the left, then I'm stickin' to the right

Ik had al een heleboel gelezen over en gezien van Abu Ghraib, de gevangenissen in Oost-Europa, Bradley Manning, van helikopterfilmpjes van het opgeblazen worden van journalisten in Irak, tot militairen in die (écht!) lachend puppy's van een bergwand af smijten. Mensen martelen met het deuntje van Barney, met Sesamstraat, met Springsteen, is echter wel een nieuw dieptepunt in de collectieve achting voor de zelfverklaarde superioriteitsmoraal van The Land of the Free and the Home of the Brave.

Voor de 779 bekende Guantanamo- en de vele in andere gevangenissen behandelde onbekende gevangenen, om het feit dat ongeveer 600 ervan zonder aanklacht na jaren zijn losgelaten en dat slechts één van die 779 officieel aangeklaagd is, en voor de 169 man die er tot op de dag van vandaag van het bourgondische Cubaanse leven mogen genieten, lijkt afsluiten met Eminem dan ook niet meer dan gepast.

So to the parents of America,
I am the ringleader of this circus of worthless pawns,
Sent to lead the march right up to te steps of Congress
And piss on the lawns of the White House,
To burn the casket and replace it with a parental advisory sticker,
To spit liquor in the faces of in this democracy of hypocrisy,
Fuck you Ms. Cheney, fuck you Tipper Gore
Fuck you with the freest of speech these Divided States of
Embarrassment will allow me to have, fuck you
He, hahaha, I'm just playin' America, you know I love you

---

Lijst liedjes die met zekerheid zijn gebruikt t.b.v. martelen:
Baby One More Time - Britney Spears;
Killing In The Name - Rage Against The Machine;
Don't Gimme No Lip - Pearl Jam;
Somewhat Damaged - Nine Inch Nails;
Enter Sandman – Metallica;
Bodies - Drowning Pool;
Shoot to Thrill - AC/DC;
Hell's Bells – AC/DC;
I Love You - Barney & Friends;
Born in the USA - Bruce Springsteen;
Babylon - David Gray;
White America - Eminem;
Theme song to Sesame Street.

Bronnen:
Artikel
Sesamstraat-docu, "Songs of War"
Andere docu, "The Road to Guantanamo"