Het hart zit op de juiste plaats in Black Panther: Wakanda Forever
Marvel Studios sluit hun vierde fase af met één van de sterkere films sinds Avengers: Endgame. In de tweede Black Panther staat de nalatenschap van Chadwick Boseman op meer dan één manier centraal.
Het is nog maar de vraag in hoeverre Black Panther: Wakanda Forever nog voldoet aan de noemer 'superheldenfilm', want wie is eigenlijk de superheld in dit verhaal. Is er wel een superheld? Wat is tegenwoordig überhaupt een superheld? In ieder geval is de titelfiguur grotendeels afwezig, en dat doet het verhaal eigenlijk geen kwaad.
Natuurlijk is de afwezigheid van de Black Panther in principe de afwezigheid van de in 2020 aan kanker overleden Chadwick Boseman, die de rol van T'Challa speelde van 2016 tot 2019, waaronder in 2018 in de eerste Black Panther-film. Zijn afwezigheid wordt gevoeld en onderstreept, want Marvel koos ervoor, uit respect voor de acteur, zijn fans en wat zijn rol betekent in het Marvel Cinematic Universe en in de echte wereld, om geen nieuwe acteur in dezelfde rol te casten. Ook wilde men Boseman niet digitaal hercreëren en zo toch nog postuum een laatste moment gunnen. En dat betekent dat T'Challa ons met Boseman is ontvallen. Het is waar Wakanda Forever mee opent, in een scène die in praktische zin aan de kijker verklaart waar T'Challa is gebleven, maar die ook op emotionele wijze aan de fans laat zien dat hij een plek in hun harten verdient en dient te behouden. De wijze waarop regisseur Ryan Coogler afscheid neemt levert in de volste IMAX-zaal nog een doodse stilte op; een teken dat de juiste toon is geraakt.
Maar als er geen Black Panther is, waar gaat de film dan over? Daar komt het tweede deel van de titel in beeld. Na de eerste film is het fictieve Wakanda in de wereld bekend als geavanceerd, welvarend en te respecteren land. Het is ook een plaats waar belangrijke natuurlijke bronnen te vinden zijn en de naties van de wereld willen daar wat van mee pikken. In een reeks licht-politieke momenten die gezamenlijk sterker zijn dan wat de Sokovia Accords in Civil War probeerden te zijn, wordt duidelijk gemaakt dat landen de vibranium-technologie zowel vrezen als begeren, en dat laatste is de trigger voor het grotere conflict in Wakanda Forever. De zoektocht naar vibranium wordt namelijk als dreiging ervaren door nóg een totaal onbekende, fictieve natie in het MCU: Talokan.
Dit land, geheel onder water gelegen en feitelijk de MCU-versie van een Atlantis-achtige maatschappij, wordt geleid door koning K'uk'ulkan, die zich aan de Wakandiërs voorstelt met "mijn vijanden noemen me Namor", waarna iedereen hem vervolgens met die laatste naam blijft aanduiden. De heerser wil hulp van Wakanda om een dreiging tegen te gaan, maar dreigt als tegenmaatregel met een oorlogsverklaring tegen alle landen "aan de oppervlakte", oftewel de gehele wereld.
Het is in zulke plotelementen en de wijze waarop van Namor en zijn volgelingen in een korte scène hun oorsprong wordt verteld (iets met een plant die mensen de mogelijkheid om zuurstof uit lucht te halen ontneemt), waarin Wakanda Forever het zwakst is. Maar het nieuwe onderwaterrijk biedt wel ruimte om, naast Wakanda, nóg een fictieve maatschappij met een eigen cultuur en gebruiken te introduceren en dat levert een aantal mooie momenten op. Waar de cultuur van Wakanda is gebaseerd op elementen uit het Afrikaanse continent, wordt de cultuur van Talokan gebaseerd op meso-Amerikaanse culturen; je merkt het aan kleding, architectuur, taal en de casting van de inwoners. Dat maakt van Wakanda Forever de meest on-Amerikaanse Marvelfilm tot nu toe; niet in de laatste plaats, overigens, doordat de makers de overheid van de VS, en dan met name de CIA, met enige kritiek weergeven. Dit is een film over een totaal ander land, of twee zelfs, en dat is verfrissend omdat het daarmee eenvoudig wegstapt van de Hollywood-mentaliteit dat Amerikanen altijd de helden zijn. Al mag gezegd worden dat de vorige film ook als zodanig beschreven kan worden.
Als onderdeel van het MCU, van 'fase 4' van de langere verhaallijn van Marvel Studios is Wakanda Foreveroverigens een microcosmos; de status quo is veranderd, (veel van) de bekende figuren zijn weg, het is tijd voor verfrissing. Dat geldt voor de Avengers (want, pop quiz, welke zijn er eigenlijk nog over?) en het MCU als geheel, maar ook voor de regering van Wakanda. Veel van de focus in het verhaal ligt, logischerwijs, bij de overgebleven leden van de koninklijke familie: koningin-moeder Ramonda (Angela Basset, vol overgave) en tech-genie Shuri (Letitia Wright). Zij moeten een wereld navigeren die Wakanda op een nieuwe manier aanschouwt en waarin ze in korte tijd twee koningen (en Black Panthers) zijn verloren. Tel daarbij de dreiging uit Talokan en het gebrek aan een nieuwe Black Panther, en ze hebben, terwijl ze rouwen om T'Challa, genoeg aan hun hoofd.
Uiteindelijk is de tweede Black Panther, van hopelijk velen, een verhaal over empathie, samenwerken, proberen het juiste te doen. Het belicht kort hoe de samenleving van Talokan mede is ontstaan uit de onderdrukking van Spaanse kolonisators, maar ook hoe hun bestaanszekerheid nog steeds wordt bedreigd door met name de westerse wereld. Het is dat besef dat van de Wakandiërs geen echte vijanden van Talokan maakt, maar bondgenoten die desondanks niet blind de eisen van de zich vijandig opstellende Namor willen inwilligen. Het oplossen van de conflicten ligt in de wijsheid van de Wakandese regering, maar omdat het ook heus nog wel een Marvelfilm is, in de verschijning van een nieuwe beschermer voor Wakanda, die we hopelijk ook weer in andere films met andere Marvelhelden zullen zien samenwerken.
Met een emotionele kern en een centraal plot dat niet gedreven is door cartoon villains (maar daar ook niet helemaal van weg weet te blijven) is Black Panther: Wakanda Forever een geslaagde 'moeilijke tweede film' voor Ryan Coogler. Hij weet de juiste mate van respect te tonen voor de nalatenschap van Boseman en de plek die de eerste film in het hart van veel fans heeft, terwijl intussen de wereld wordt vergroot en het ook gewoon nog een leuk verhaal blijft dat zaadjes plant voor komende Marvel-releases (zonder dat het afleidt). Wakanda Forever? Ja, waarom niet.
