Cotton picking? No, cherry picking

There’s a huge difference. Het eerste moest, het tweede ook maar dan niet per sé door Gramps. Ik zou het besluit van mijn jeugdherinneringen bij oma schrijven, maar ik moet eerst nog met een of twee mensen praten en daarvoor heb ik de tijd nog niet gehad. U houdt het verhaal dus tegoed. Eerst dus het verhaal over kersen plukken, door ondergetekende aan den lijve ondervonden.

In andere jaren word ik in mijn zomervakantie door mijn nachwuchs aan het werk gehouden. Er is altijd wel iemand die wat te timmeren heeft en dan mag opa opdraven. Overigens met veel plezier en genoegen, klussen is best leuk, met name als je het materiaal niet zelf hoeft af te dokken. Dit jaar bleef het oorverdovend stil, dus moest ik omzien naar wat bezigheid. Ik meldde me daarom bij een fruitbedrijf in Cothen, waar ik vanaf 4 juli welkom was om kersen te plukken. Afgelopen donderdag gingen we daar koffiedrinken met een onzer kleindochteren, en ik werd meteen aangeklampt door de baas die informeerde of ik zaterdag al kon. Best, hoe laat? Kwart over zes koffie, start om half zeven. ??? Dat kan, maar ik ben gewoon om pas naar bed te gaan als het al één uur is geweest, dus dan moet ik wel effe mijn schema aanpassen. Van half twee tot vijf uur slapen is echt iets te kort. Dus vrijdagavond maar een uurtje naar de motorclub en om een uur of elf in mijn kribje. Maar waarom zo vroeg beginnen? Simpel, de mensen willen verse kersen, de sorteersters beginnen om half negen, dus dan moet er al oogst zijn. Okee, ik zal er zijn. Het bleek dat de jongste zoon zich een slag in de rondte zat te vervelen, die was na een telefoontje ook welkom.

Het is opvallend hoe rap je twintig kilometer kunt rijden als er helemaal geen verkeer is, ook zonder allerlei regels met voeten te treden. We waren dan ook rijkelijk vroeg. We zagen wat slaperige Polen rondlopen die elk jaar met een vaste groep komen plukken. Joost, net terug uit Warschau (zie recente columns van Bert) begroette hen in het Pools en kreeg steeds een brede grijns en antwoord in het Pools. Hij antwoordde steeds met het enige Poolse zinnetje dat hij kent: “ik spreek geen Pools”, wat nog meer vriendelijke gezichten tot gevolg had. Aardige mensen, die Polen. Na de vroege koffie doken we de boomgaard in. Het waren hoogstambomen, gebruik van een ladder was dus nodig.

Daar kwam dan meteen de eerste verrassing: niks aluminium, niks schuifladder, gewoon houten ladders uit één stuk, een meter of zes, zeven lang, over de hele lengte even smal, want anders wordt het gewicht veel te groot. Onderaan een paar stalen punten aan de poten om te zorgen dat de ladder nooit onderuit getrapt kan worden. Bovenaan staat de ladder tussen de takken, wegschuiven is er dus niet bij. Om de meter zit er een platte sport in die in de bomen is verankerd, de andere sporten zijn rond. Op die ronde sporten ga je staan, ander red je het niet, de hele dag plukken op een ladder. Eerst was ik nogal bibberig op die hoge ladder, logisch want ik heb tegenwoordig al hoogtevrees wanneer ik op de krant van zaterdag ga staan, maar dat wordt beter. Als je achter je naar een tak vol kersen moet reiken steek je gewoon een been tussen de sporten door, zodat je aan de ladder vast hangt. Zolang je zwaartepunt boven de voet van de ladder ligt, dus niet erbuiten gebeurt er niks, al lijkt het eng.

De baas van het spul vertelde dat hij 45 soorten kersen in cultuur heeft. Wij werden aan een boom met Merchant-kersen gezet. Groot, donkerrood en gruwelijk lekker. Alle soorten staan door elkaar, dat bevordert de bevruchting volgens de eigenaar. Wij moesten dan ook steeds vragen welke boom we nu moesten plukken, voor ons waren de meeste bomen eender: mooie rooie kersen aan een steeltje.  Je plukt in een mand die vijf kilo kan bevatten. Als de mand vol is stort je de kersen heel voorzichtig in een kistje dat naar de sorteerruimte gaat. Als je tijdens het plukken een kers laat vallen mag die niet meer in de mand, want al zie je er niks aan, hij is beurs, dus die smikkel je lekker meteen op. Je moet alleen de rijpe kersen plukken, die hebben de maximale hoeveelheid suiker aangemaakt. Bovenin de boom zijn de meeste kersen rijp, verder naar de bodem niet. Ik weet nu dus hoe het komt dat kersen uit de supermarkt er mooi uitzien maar nogal flauw van smaak zijn: ze zijn te rauw geplukt en hebben te weinig suiker. Kersen koop je in de boomgaard, hooguit een paar uur na de pluk, dan zijn ze geweldig want ze zijn rijp geplukt, voor onmiddellijke consumptie.

Het weer bepaalt zo ongeveer alles voor een kersenteler. Een regenperiode kan een ramp zijn, maar het hoeft niet. Hoe dat zit? Een rijpe kers kan geen regen hebben, want dan barst het huidje en is-ie onverkoopbaar. Okee, hij wordt wel verkocht maar voor heel weinig want hij komt in de jam terecht, samen met de kersen die niet rijp genoeg waren bij de pluk. Je ziet dus soms bomen die vol kersen hangen, maar plukken kost alleen maar geld want voordat je de boom in kunt (als het weer droog is) zijn alle rijpe kersen naar de gallemiezen. Een buitje regen is niet erg, vooropgesteld dat het gaat waaien, dan worden de kersen wel weer droog geblazen. Maar van die dreinerige regendagen zonder wind zijn heel slecht voor de kersenboeren. Ik weet dan ook nooit of ik de volgende dag moet komen plukken maar dat neem ik graag voor lief.

Maar die vogels, dat zijn de echte vijanden. Als onwetende burgert vond ik dat gedoe met wegjagen toch wel een beetje overdreven. Aan een boom zo vol geladen in de kersenvariatie, dank aan Piet Paaltjens... Nou... Ik heb me er eens in verdiept en de kersenboeren hebben groot gelijk. Een zwerm spreeuwen in een boom heeft maar een half uurtje nodig om alle kersen op te vreten, er hangt er geen één meer in voor de plukker. Jagen dus, dat noemen ze heuen. Heuen doen jonge knulletjes, de hele dag lang. Middenin de boomgaard steekt een uitkijktoren boven de bomen uit. Vanaf die toren lopen heel veel draden naar palen die bovenin kersenbomen zijn bevestigd. Aan die palen zitten bussen met wat grind erin. Als er aan de draad getrokken wordt begint het grind in de bussen te rammelen. En smeren de vogels hem, hopelijk. Verder lopen er tal van jongens door de boomgaard met bussen met grind erin. Die rammelen de hele dag. Je bent als plukker binnen een half uur aan de herrie gewend, je hoort het niet meer, maar spreeuwen blijkbaar wel.  De hoeveelheid middelen die in de loop der tijden is ingezet is onafzienbaar. Roofvogels in de boomgaard zijn er nog steeds, maar dat helpt niet genoeg. Doodskreten van een spreeuw, dat was het ook een poosje, gevolgd of voorafgegaan door ratels en allerlei ander lawaaispul. Men is in Cothen bezig met een kersenplukmuseum, daar kun je al die spullen zien.

Het eind is er nog lang niet, men verzint steeds iets nieuws. Kijk, als je laagstamcultuur hebt kun je een net over de hele boomgaard spannen, dan ben je van het probleem af, maar over hoogstambomen kan dat niet. Daar moet je heuen. Het zal wel redelijk betaald worden want volgens mij is heuen een echte k...baan. Ik droom, afkomstig zijnde uit een jagersfamilie, over een dubbelloops met fijne hagel, recht omhoog een paar schoten in zo’n zwerm spreeuwen jagen. Komen er geheid een hele zwik tegelijk naar beneden vallen. Jaja, hoe vaak komen ze in een zwerm recht over je heen terwijl je dan net heel toevallig een geweer in je tengels hebt?  In een boomgaard schieten zal best effect sorteren, maar er lopen een hele zooi mensen rond en dan maakt schieten met hagel je niet echt populair. Moet je mee uitkijken, je bent zo onderwerp van geklets. En dan de pers nog, nee, dat wordt niks.

Je moet het echt leren, dat plukken. Als je een beetje te ruig doet trek je stukjes tak met bladeren mee en dat is heel slecht. Die stukjes tak zijn namelijk de aanzet van de vrucht van het komende jaar. Al die bladeren komen natuurlijk onder de boom terecht, zodat iedereen meteen ziet dat er een amateurplukker heeft staan klooien.

Hoeveel pluk je op een dag?  Ik kwam tot een kilo of 40, 45. Acht of negen manden vol dus. Dat zal nog wel wat beter worden, je moet er wat handigheid mee opdoen. Een hoogstamboom van redelijke afmetingen zal vijf tot acht manden kersen opleveren, maar het kan ook anders. Er staan daar een paar bomen die echt een stuk groter en ouder zijn. In een daarvan is iemand eens een week lang aan het plukken geweest, er kwam ruim 500 kilo kersen uit.

Ja, ik heb het al door, ik hoop op een heel stel fraaie dagen tijdens mijn vakantie van zeven weken, dan sta ik heel wat keren op zo’n smalle plukladder, hoog in een kersenboom. Dat is ook heel goed voor mijnen dikken donder, wat ik je brom. En ik houd er wat geld aan over ook. Winwin, en nu eens echt. En jongste zoon wil ook graag mee, die vond het net zo leuk als zijn pa.