Met je broek op je enkels langs het spoor

Sorry. Ik deed het bijna in mijn broek van het lachen. Treinvervoerder Arriva heeft de toiletten in zijn treinen dichtgetimmerd. Want het is koud en dan bevriest de boel. Vindt Arriva. We rijden in ons land al dik anderhalve eeuw heen en weer met treinen, en dan nóg is het een probleem om een goed werkende wc te hebben. Hou toch op. Arriva-directeur Hettinga stelde een paar weken geleden al dat hij het liefst van die wc’s af zou willen. Want dat is zonde van de ruimte. Je kunt in plaats van een toilet ook een paar stoelen neerzetten, dan kunnen er meer passagiers mee, vindt Hettinga. Anne Hettinga kan natuurlijk ook een trein van een meter langer kopen. Dan kunnen zijn klanten pissen én zitten. Nee, ik was niet erg verbaasd over dat onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen, dat een vernietigende uitkomst had over de service van Arriva en consorten. Trouwens, weet u, dat u er eigenlijk recht op hebt om onderweg te plassen? Dat zit gewoon in de prijs van uw treinkaartje.

Want de meesten van u reizen met een ‘beschermde kaartsoort’. Bij de verzelfstandiging van het spoor is voor enkeltjes, retourtjes en abonnementen in de tweede klas afgesproken dat het beschermde kaartsoorten zijn. De prijsstijging is beperkt. Maar dat betekent natuurlijk ook dat de kwaliteit niet stiekem omlaag mag. Je kon destijds in nagenoeg alle treinen naar de wc. En gratis. Dan nu de wc opheffen zonder tariefverlaging is net zoiets als in een literpak melk voortaan nog maar 900 cc doen, de prijs niet veranderen, en dan met een uitgestreken gezicht zeggen dat de melk niet duurder is geworden.

De spoorwegmaatschappijen en de reizigersbonden bakkeleien hier al jaren over. En over deze slepende toilettenkwestie wil ik het eens wat uitvoeriger hebben. Naast het feit dat u en ik gewoon via het treinkaartje betalen voor het gebruik van een toilet in de trein, zijn er nog andere argumenten om het toilet niet overboord te gooien. Je zult maar suikerziekte hebben. Of zwanger zijn. Of oud. Of kind. Er zijn allerlei medische redenen waardoor je niet lang zonder wc kunt. De automobilist kan even stoppen bij een tankstation, de treinreiziger is dat niet gegeven, tenzij hij een enorm tijdverlies accepteert.
 
Vervoerders hebben heel rare smoezen om in de trein geen toilet te willen. Allereerst dus het verhaal dat het geld kost. Ja. En de reiziger betaalt daar gewoon voor. Als ik bij de supermarkt een rol beschuit koop, moet meneer Dirk ook niet zeuren dat dat geld kost. Spoorwegmaatschappijen beweren ook regelmatig dat er weinig gebruik van de wc’s wordt gemaakt. Ik ben benieuwd of de reizigers in die stroptreinen die afgelopen vrijdag zijn gestrand in Utrecht en wijde omstreken dat ook zo hebben ervaren. Nou ja, die treinen stonden stil, dus men kon uit de trein klimmen en bij de naastgelegen sloot zijn gevoeg doen. Daar zit je dan, in de schemering met je broek op je enkels langs het spoor. Bovendien worden veel treintoiletten ronduit slecht (en veel te weinig) schoongemaakt. Voorts zijn bij veel treinen toiletten afgesloten, en blijkt het enige overgebleven toilet kapot te zijn. Een euvel dat regelmatig voorkomt bij die dubbeldekkers met die groene bankjes, die ook gewoon Intercitydiensten rijden. Dat ontmoedigt. Eerst zorgen dat de voorziening zo slecht is dat veel klanten er terecht de neus voor ophalen, en daarna roepen dat die voorziening wel kan vervallen wegens het geringe gebruik is een tactiek die ik zondermeer schandalig durf te noemen. En waar een wc ontbreekt omdat dat ten koste gaat van de zitplaatsen, hangt er wel een snoepautomaat. Is dat dan niet zonde van de stoelruimte? Of speelt het een rol dat je met een snoepautomaat nog wat geld kunt verdienen, en met een wc niet? En dan dat verhaal dat de rails glad worden van de uitwerpselen. Ten eerste hebben moderne treinen gewoon een opvangbak, ten tweede heb ik mij er altijd over verbaasd dat bij oude treinen de afvoerpijp precies boven de rails zit. Tien centimeter naar links of naar rechts, en het probleem is opgelost.
 
Maar de grootste giller is misschien nog wel dat de NS beweert dat op stoptreinen de toiletten wel achterwege kunnen blijven omdat mensen op stations naar de wc kunnen. Toen er een poosje geleden werd gevraagd waarom er op het nieuwe station van Holendrecht geen wc was, net zo min als op stations als Gouda Goverwelle, luidde het antwoord: “Daar stoppen geen Intercity’s”. ’t Is een doordenkertje… Ook een mooie reactie: “Mensen kunnen in de naburige horeca wel naar het toilet.” O. Dus de uitbater van Grand-Café Spoorzicht mag opdraaien voor waterverbruik en reiniging van zijn wc omdat de NS de reizigers laat barsten, watertechnisch gezien…
 
Vorige week overhandigden de patiënten- en consumentenorganisaties een petitie aan de Tweede Kamer. Tevergeefs. Minister Schultz heeft de petitie naast zich neergelegd. Deze asfaltprinses sanctioneert dus het stiekem wegbezuinigen van de wc in de trein. Dat is een grote schande, en een maatschappelijk betrokken minister onwaardig.