The Master

Hooggespannen verwachtingen komen zelden uit en toch zijn die gevoelens vooraf moeilijk te onderdrukken. Met een torenhoog verwachtingspatroon zullen vele bioscoopgangers zich de komende tijd nestelen voor het witte scherm. Is het niet om de nieuwe film van Tarantino of Spielberg te zien, dan zal het zijn om een nieuw hoofdstuk in het tot nu toe smetteloze oeuvre van de Amerikaanse regisseur Paul Thomas Anderson te aanschouwen. Zal de man die eerder verantwoordelijk was voor meesterwerken als Magnolia en There Will Be Blood met het schitterend getitelde The Master zijn zegetocht voortzetten?


Centraal in The Master staat het verhaal van de ronddolende Freddie Quell (Joaquin Phoenix), een getraumatiseerde oorlogsveteraan die na het zien van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog maar moeilijk de draad weer kan oppakken. Hij probeert zichzelf te re-integreren, maar iedere keer gaat dit hopeloos mis, mede doordat hij de grootste afnemer is van zijn zelf samengestelde alcoholische brouwsel op basis van verfverdunner.

Wanneer de impulsieve Freddie stomdronken een jacht betreedt waar op dat moment een feest gaande is, maakt hij kennis met Lancaster Dodd (Philip Seymour Hoffman), de oprichter van een religie genaamd ‘The Cause’, en zijn vrouw Peggy (Amy Adams). Na het proberen van de door Freddie gebrouwen alcoholische mix, is de charismatische Dodd vrijwel direct geïnspireerd door zijn aanwezigheid. Al snel groeit Freddie uit tot de rechterhand van deze filosoof en goeroe, maar mede door zijn excessieve alcoholgebruik wordt het nut van zijn aanwezigheid regelmatig in twijfel getrokken.

Nadat bekend werd dat schrijver en regisseur Anderson het verhaal van The Master deels zou baseren op het leven van L. Ron Hubbard, de oprichter van de religieuze beweging Scientology, is de film met regelmaat genoemd in de media. Vanuit Scientology werd meermaals druk uitgeoefend op studiobaas Harvey Weinstein om de film vooral niet te maken. Ondanks de mogelijke reacties vanuit de buitenwereld, liet Anderson zich bij het schrijfproces niet beïnvloeden en met de financiële steun van de steenrijke producent Megan Ellison is de film er toch gekomen.

Uiteindelijk kunnen de volgelingen van Hubbard opgelucht ademhalen en hoeven er geen rechtszaken aan te pas te komen om de film te boycotten, want hoewel de inhoud van de film wel degelijk gekoppeld kan worden aan de periode waarin Scientology werd opgezet, is het duidelijk niet het voornaamste doel van deze film om de principes van deze beweging openlijk belachelijk te maken. Overigens was Anderson bij het schrijven van het script ook geïnspireerd door het tragische gegeven dat zijn eigen vader en talloze andere oorlogsveteranen nooit meer de oude werden nadat zij terugkeerden van het front.

Wat dat betreft kan gezegd worden dat Freddie Quell de personificatie is van deze oorlogsveteranen. Maar een eerste blik op Freddie geeft al aan dat het hier niet gaat om een doorsnee personage. Mede door een sterk staaltje fysiek acteerwerk van Joaquin Phoenix, die voor deze rol zijn acteerpensioen heeft stopgezet, is er werkelijk geen pijl te trekken op Freddie. Wat dat betreft sluit dat perfect aan op het meer bedachtzame handelen van zijn mentor, die geheel volgens verwachting uitstekend gespeeld wordt door Oscarwinnaar Philip Seymour Hoffman. Naast de loftuitingen voor de twee hoofdrolspelers, mag ook de prestatie van Amy Adams als de wederhelft van ‘The Master’ niet onderschat worden. Mede door haar onaangedane uitstraling bleek zij achteraf het meest intrigerende personage te zijn.


Met The Master bewijst Anderson wederom dat hij een meester is in het schrijven van scherpe dialogen. Dit komt het beste tot uiting in de intense momenten waarin de verschillende karakters van Freddie en Dodd botsen. Mede door enkele geweldig gefilmde close-ups en de onorthodoxe klanken van begenadigd artiest Jonny Greenwood, zijn dit de momenten waarmee Anderson zijn status als één van de beste regisseurs van zijn generatie bevestigt. Toch laat de film uiteindelijk niet eenzelfde overrompelende indruk achter zoals het geval was bij zijn eerdere films. Want ondanks dat de vraag waarom Freddie en Dodd zich zo tot elkaar aangetrokken voelen in eerste instantie zeer boeiend is, verdwijnt deze interesse naarmate het plot zich ontvouwt en de mogelijke verklaringen voor hun relatie steeds minder plausibel blijken te zijn.

The Master is het schoolvoorbeeld van een film die vooruitstrevend is op het gebied van beeld, geluid en montage. Het is dan ook aan te raden om de messcherpe 70mm-kopie te zien. De beeldenpracht komt in deze versie nog scherper tot uiting en het uitmuntende acteerwerk spat van het scherm. En hoewel het hoogst twijfelachtig is of The Master gezien zal worden als het hoogtepunt in het oeuvre van regisseur Paul Thomas Anderson, is het wel zeker dat het een film is die niet al zijn geheimen bij een enkele kijkbeurt zal prijsgeven.