De uitverkoop van de filosofie

April is de maand van de filosofie. Het onderwerp? Overvloed en onbehagen. Wat dat is? Het gevoel dat er iets niet klopt. Het gevoel dat de maatschappij ruk is, dat je nooit genoeg hebt. Onbehagen is dat ontevreden stemmetje dat altijd wel ergens voedingsbodem vindt, of het nu nostalgie is, of het gevaar voor terrorisme. We zijn rijker dan ooit, maar klagen over alles. En hoe komt dat? De maand van de filosofie zal ons het antwoord zeker niet geven. Zij doen er immers net zo hard aan mee.

Aan alles valt de schuld te geven, logisch, niets is perfect, anders waren we het allang geweest. De één zegt dat we teveel keuzen hebben, dat totale vrijheid enkel frustratie oplevert. De ander zegt dat we te weinig keuzen hebben, en privatiseert het liefst de overheid erbij. De gekozen waan van de dag. De media regeert. Er zijn mensen die zeggen dat we onze richting zijn verloren nu Nederland te boek staat als goddeloos baby-moord paradijs. Er zijn anderen die zeggen dat de religie juist de schuld van alles is en willen daarmee het kind met het badwater weggooien. Wat dan ook de oorzaak mag wezen, het gevolg blijft. We voelen ons allen niet bepaald vrolijk de laatste tijd, en niets beter dan een filosofisch debat om eens even de koe bij de horens te vatten, toch?

Mis, de maand van de filosofie is niets meer dan een marketingstrategie. Net als de week van het boek, de wereld aidsdag en het jaar van het kind, is daar de maand van de filosofie. Een beetje filosoof is blij met publieke aandacht voor denken, maar een beetje groter filosoof zou zich in zijn graf omkeren bij horen van de 'maand van de filosofie.' Het feit dat men probeert om op deze manier de nadruk op filosofie te leggen zou voor hen de ultieme vernedering zijn, want iedereen weet immers dat de massa zich daar niet voor interesseert.

Al eeuwen geleden kwam men tot de conclusie dat de massa gewoon gelukkig wil zijn. Daaropvolgend gaven de filosofen zichzelf de opdracht om daarvoor te zorgen. En voor een groot gedeelte werkte dat ook zo. De filosofie ging vooraf aan de wetenschap. De filosofie schiep de kaders van economie en de ethiek. Kortom, de filosofie is en blijft verantwoordelijk voor ons huidige onbehagen, of, iets genuanceerder, na tweeduizend jaar is er nog maar weinig veranderd. We zijn nog steeds even gelukkig of ongelukkig. Dat laatste wil een huis-, tuin- en keukenfilosoof graag beamen. Heel graag zelfs, want het geeft hem brood. Zonder onbehagen geen filosofie. Wat ze niet willen beamen is het feit dat halfbakken filosofie er grotendeels de oorzaak van is. De tijdloze onafhankelijke denkers worden helaas, net als bij religie, altijd geïnterpreteerd en uitgevoerd door kleinere afhankelijke.

Overbodigheid is in deze tijden een doodsteek en dus gaat de filosofie de uitverkoop in. In plaats van nog een stukje integriteit en objectiviteit te bewaren en te proberen zoveel mogelijk los te staan van het systeem dat men beoordeeld, maakt men juist gebruik van zijn middelen. De maand van de filosofie, verkocht door de media. Kortom, de media bepaalt wiens mening interessant is, en heeft nog steeds alle macht in handen. Men moet lobbyen voor aandacht, moet interessante persoonlijkheden inzetten om kijk- en bezoekcijfers te garanderen. En uiteraard wordt er gesponsord, www.denkvakanties.nl vaart er wel bij. Ben benieuwd wat Nietzsche daarvan zou vinden.

De maand van de filosofie, waar de grootste 'non' persoonlijkheid ongetwijfeld zijn volledige arsenaal aan pseudo-wijsheden gaat verkondigden, om er daarna de vruchten van te gaan plukken. Zeg nu zelf, als stoffige hoogleraar die verdwaald is op het pad naar wijsheid, dat over het algemeen niet bezaaid ligt met aandacht, is een optreden toch wel een streling van het ego. Een begrip dat ze overigens alleen kennen uit boeken van Nietzsche, niet vanuit het leven.

Kortom, de filosofie heeft zich al enige tijd verlaagd tot dat wat ze het meest vreesden. Ze zijn onderdeel van de waan van alle dag, met als toppunt de praktische filosofieboekjes die verkondigen hoe men in tien stappen gelukkig kan worden. De maand van de filosofie, met een prijs voor het beste boek. Een beetje filosoof (Socrates, Nietzsche) wordt net als de kunstenaar pas na zijn dood beroemd, wat letterlijk betekent dat alles wat nu geselecteerd is voor deze prijs, compleet ruk is en de geschiedenisboeken nooit zal halen. En met deze uitverkoop heeft men het eigen thema volledig verkracht, verloochend en verdoemd. Dat wat ze proberen op te lossen is diep geïnfiltreerd in eigen gelederen. Een overvloed aan onbehaaglijke marktdenkers.