NSC: geen overeenstemming bereikt over rechtsstaat en vertrouwen in Plasterk weg

Jippie

NSC blijft openstaan voor gesprekken over een kabinet, maar niet meer "in deze fase". Dat verklaarde NSC-leider Omtzigt gisteravond in het RTL-programma Humberto, nadat hij en zijn partij zich gisteravond hadden teruggetrokken uit de huidige formatieronde.

Met welke partijen de onderhandelingen dan wel zouden moeten plaatsvinden, liet Omtzigt in het midden. Hij gaf aan dat de onderhandelingen ook verder zouden kunnen gaan met "een andere groep". Zijn voorkeur gaat nog steeds uit naar een minderheidskabinet. Een rechts meerderheidskabinet komt er in ieder geval niet vanwege de beslissing van NSC.

Update 17.45 uur: De frustratie over het stoppen aan de onderhandelingstafel door Omtzigt is groot bij de kopstukken van BBB, VVD en PVV. Vooral  omdat ze nog steeds geen duidelijkheid hebben waarom hij opstapte maar ook op de manier waarop dat gebeurde: eerst lazen ze het in de media, daarna stuurde Omtzigt een appje.

VVD, BBB en PVV wachten eerst af of Omtzigt vanavond toch nog komt opdagen bij een gesprek dat informateur Plasterk met de vier partijen wil voeren. Eerder had Omtzigt laten weten niet op deze uitnodiging in te gaan. Deze weigering is bij de overige drie partijen verkeerd gevallen. Niet komen opdagen zou schofterig zijn, onfatsoenlijk en onwelwillend. Omtzigt moet toch uitleg geven en vertellen wat hij nu verder wil? 

Omtzigt is vanmiddag vertrokken naar het oosten van het land. Hij zou in zijn woonplaats Enschede zijn om uit te rusten omdat hij doodmoe zou zijn.

Bronnen hebben aan BNR laten weten dat de gesprekken over de rechtsstaat en de Grondwet nooit zijn afgerond tijdens de informatieronde. Tijdens de eerste fase hebben de partijen geprobeerd om tot een overeenkomst te komen over een "gezamenlijke basislijn voor het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat". Helaas liepen deze gesprekken al snel vast. Volgens bronnen hebben de partijen besloten tot een "agree to disagree", en zijn ze verder gegaan met andere onderwerpen. 

Verder is er een vertrouwensbreuk ontstaan tussen Omtzigt en Plasterk. De partijleider beweert dat dit komt doordat documenten over de financiële situatie van Nederland te laat aan hem ter inzage zijn gegeven, hierdoor werd duidelijk dat de financiën er veel slechter voor staan dan eerder werd aangenomen. Omtzigt zou nu van Plasterk afwillen.

Eerdere berichtgeving: Omtzigt benadrukte bij Humberto: "Het gebrek aan actuele informatie van de overheid over de financiële situatie was een belangrijke reden om uit de formatiegesprekken te stappen. Je praat er wekenlang over, als je niet eens op de hoogte bent dat de documenten beschikbaar zijn, ontbreekt de basis," aldus Omtzigt. "Gisteren wist ik nog niet eens van het bestaan van de brieven af." De brieven werden tussen 23 en 31 januari naar de informateur gestuurd. Omtzigt gaf aan dat hij pas op maandag op de hoogte werd gebracht van de documenten, wat volgens hem te laat was. Omtzigt vindt het onverantwoord om beloftes aan de kiezer te doen die in de praktijk financieel niet haalbaar zijn.

Het gebrek aan onderling vertrouwen speelde ook een rol bij de beslissing van Omtzigt. Hij ergerde zich ook aan het lekken van een vertrouwelijk gesprek tussen de leiders van de PVV, VVD, NSC en BBB naar journalisten afgelopen maandag op het ministerie van Justitie. Desondanks ziet Omtzigt nog steeds mogelijkheden voor een volgende ronde. Op dit moment beschouwt hij verkiezingen zeker niet als een realistische optie.

Plasterk heeft de leiders van de onderhandelende partijen gisteren meteen uitgenodigd voor een gesprek vanavond om de situatie netjes af te handelen, maar Omtzigt heeft al laten weten niet op die uitnodiging in te gaan. "Eerlijk gezegd begrijp ik niet zo goed wat de heer Omtzigt nou precies wil’’, reageerde Plasterk.

De kans is gering dat de andere drie partijen besluiten om op woensdagavond verder te onderhandelen over de minderheidsvariant die Omtzigt voorstelt. De leider van de grootste partij PVV, Geert Wilders, heeft al aangegeven dat hij de voorkeur geeft aan een meerderheidskabinet. Op dinsdagavond lieten de drie achterblijvende partijen weten verbaasd en teleurgesteld te zijn dat Omtzigt zich heeft teruggetrokken.

Na het gesprek vanavond zal Plasterk de Tweede Kamer informeren over de gebeurtenissen van de afgelopen twee maanden en zijn advies geven over het vervolgtraject. In een debat volgende week zal de Kamer beslissen welke stap er genomen zal worden.

Het is nog onduidelijk welke richting er gekozen zal worden. Er zijn eigenlijk twee opties: ofwel de PVV, VVD en BBB gaan verder met onderhandelen over een minderheidskabinet, of er wordt besloten om eerst een andere meerderheidsvariant te verkennen.

Bij eerdere formaties werd bij een mislukte eerste poging altijd geprobeerd om toch tot een meerderheidskabinet te komen. Het is mogelijk dat een nieuwe verkenner moet worden aangesteld om te adviseren welke partijen nu tot overeenstemming zouden moeten komen. In dit geval zou niet de PVV, maar de tweede partij GroenLinks-PvdA het voortouw kunnen nemen in de formatie. De kans is echter minimaal dat de partij van Frans Timmermans erin slaagt om een meerderheidscoalitie te vormen. Timmermans heeft de PVV in een eerder stadium al uitgesloten en de VVD heeft aangegeven niet met Timmermans te willen samenwerken.

Zie ook: NSC blaast formatie op