Ruim 300 Turkse officieren veroordeeld om coupplannen

Driehonderdzesentwintig Turkse officieren zijn vrijdag door een rechtbank in Istanbul veroordeeld wegens het beramen van een staatsgreep tegen de islamitisch georiënteerde regering in 2003. De voormalige commandanten van de landmacht, luchtmacht en zeemacht kregen levenslang opgelegd, wat later werd teruggebracht tot twintig jaar gevangenisstraf.

Voormalig landmachtcommandant Cetin Dogan, ex-luchtmachtcommandant Ibrahim Firtina en ex-marinechef Ozden Ornek werden veroordeeld als hoofdsamenzweerders. Daarnaast werden ook 323 andere actieve of gepensioneerde officieren veroordeeld tot gevangenisstraffen oplopend tot achttien jaar. Zesendertig officieren werden vrijgesproken; tegen drie verdachten werd de zaak aangehouden. Verwacht wordt dat de veroordeelden in beroep gaan.

Premier Recep Tayyip Erdogan zei te hopen dat het vrijdag uitgesproken vonnis 'terecht' is, maar wilde zich in afwachting van mogelijk hoger beroep niet verder uitspreken. "De laatste punt is nog niet gezet. Het proces gaat nog voort", zei hij.

Turkse generaals hebben sinds de jaren zestig drie keer de macht gegrepen en in 1997 nog een islamistische regering tot aftreden gedwongen. De strijdkrachten wierpen zichzelf op als hoeders van de seculiere Turkse staat, maar na elk van haar drie verkiezingsoverwinningen sinds 2002 heeft de regering-Erdogan steeds meer vertrouwen gekregen om de invloed van de militairen in te tomen.

De berechting van de officieren - tien jaar geleden nog ondenkbaar - is een bewijs dat het zwaartepunt van de macht in Turkije duidelijk naar de burgerlijke autoriteiten is verschoven. Volgens de regering is dit een zegen voor de democratie, maar critici zeggen dat de zaak politiek gemotiveerd is en er op gericht is tegenstanders van de regering te intimideren.

Aanklagers beschuldigden de 365 verdachten in het proces van een samenzwering om Erdogan ten val te brengen door onrust in het land te stoken en zo de weg vrij te maken voor een machtsovername door het leger. Op een militaire studiebijeenkomst zouden plannen zijn gesmeed voor bomaanslagen op moskeeën, het neerhalen van een Turkse straaljager en andere geweldplegingen die de strijdkrachten een voorwendsel zouden geven in te grijpen om de macht te herstellen.

De verdachten wezen de aantijgingen van de hand. De deelnemers aan de bijeenkomst zouden alleen een hypothetisch scenario hebben besproken, geen concrete plannen voor een staatsgreep. Sommige advocaten weigerden in de afgelopen vijf maanden zittingen bij te wonen, omdat de rechtbank de authenticiteit van sommige opgevoerde bewijzen niet tegen het licht wilde houden.

In de rechtszaal werd het vonnis op boegeroep onthaald. Celal Ulgen, de advocaat van Dogan, noemde het vonnis onterecht en onwettig. "Hun recht om zichzelf te verdedigen is geschonden. Er is geen onafhankelijke rechtspraak", zei hij tegen NTV. Dogan had donderdag in zijn slotwoord verklaard dat het proces gevoerd werd om 'soldaten te laten boeten voor hun loyaliteit aan de republiek en haar grondslagen'.

Er lopen nog rechtszaken tegen ruim vierhonderd journalisten, academici, politici, militairen en anderen die verdacht worden van een seculiere nationalistische samenzwering genaamd Ergenekon. De voormalige chef van de Turkse strijdkrachten generaal Ilker Basbug en andere officieren moeten nog terechtstaan in een afzonderlijk proces. Ook twee bejaarde coupplegers uit 1980, Kenan Evren en Tahsin Sahinkaya, worden nog vervolgd.