Glass

Wanneer M. Night Shyamalan midden in de finale van Glass plotseling een nieuw feit introduceert voelt dit onwennig aan; het verhaal leek uitverteld, de personages leken zo ver uitgediept als mogelijk, maar hier leren we ineens iets nieuws. Hoewel Shyamalan in het begin van zijn carrière bekend werd door zijn films waarin een plotselinge twist de betekenis van het zojuist aanschouwde verhaal veranderde, is het hier anders. Het voelt aan als iets extra's, iets overbodigs. En dat leidt tot twijfel: bedoelde de filmmaker eigenlijk iets heel anders met deze film? Hebben we hem tot nu toe verkeerd begrepen?

Glass is het vervolg op Unbreakable, Shyamalans superheldenfilm uit 2000 die niet gebaseerd was op een comic en ook niet écht over een superheld ging, maar over een doodnormaal persoon die het misschien kón zijn. Unbreakable liet de kijker achter met het idee dat in de realiteit van de film, wat een verder doodnormale realiteit is, een superheld daadwerkelijk zou kunnen bestaan. In Glass besteedt de regisseur een flinke brok van zijn tijd aan het de kijker, en de hoofdpersonages, overtuigen van de onwaarheid van dat idee. David Dunn (Bruce Willis), die in Unbreakable door Elijah 'Mr. Glass' Price (Samuel L. Jackson) ervan werd overtuigd een superheld te zijn, blijkt dat serieus te hebben genomen en de straten van Philadelphia te patrouilleren op zoek naar mensen die hulp nodig hebben. Dit brengt hem in contact met Kevin Wendell Crumb (James McAvoy) die, zoals geïntroduceerd in Split (2016), leidt aan meervoudige persoonlijkheidsstoornis. Crumb, of eigenlijk een groep van enkele van zijn 24 persoonlijkheden die zich samen 'the Horde' noemen, heeft een groep meisjes gekidnapt, vergelijkbaar met wat hij deed in Split. Het leidt tot een confrontatie tussen Dunn en Crumb, kort daarna gevolgd door de gevangenneming van beiden in een inrichting, alwaar ze worden behandeld door Dr. Ellie Staple (Sarah Paulson), die ze er graag van wil overtuigen dat zij geen bovennatuurlijke krachten bezitten, dat superhelden alleen in comics bestaan en de echte wereld lang zo spannend niet is.

Het was twee jaar geleden een behoorlijke schok, een positieve verrassing, toen aan het slot van Split ineens Bruce Willis opdook in de rol van David Dunn en de naam 'Mr. Glass' liet vallen. Shyamalan had al jaren aangegeven graag een vervolg te willen maken op Unbreakable, maar Split was niet aangekondigd als gerelateerd aan die film. Met de cameo werd James McAvoys personage, in de context van Willis' superheld, ineens een superschurk en de bovenmenselijke krachten die hij vertoonde als 'the Beast' (één van zijn persoonlijkheden) werden daarmee ineens superkrachten.

Met Glass lijkt Shyamalan een dubbel publiek te willen aanspreken: zij die zo ongeveer uit hun plaat gingen toen Willis in Split verscheen omdat dat nu eenmaal franchise-building betekent en iedereen weet hoe groot de fanschare van het Marvel Cinematic Universe is, en zij die nog steeds geïnteresseerd zijn in de centrale vraag van Unbreakable: stel nou dat supermensen bestaan, aan goede en kwade kant, wat betekent dat voor de maatschappij? Hij laat die vraag onbeantwoord en lijkt zich meer te willen richten op wat het betekent voor de personen zelf, maar ook daar gaat hij niet de diepte in. Glass blijft aan de oppervlakte, voornamelijk omdat het ook echt meer een vervolg is op Unbreakable, dan op Split, en dus niet zo zeer een deel drie in een trilogie als een deel twee in een tweeluik (waarbij Split kan worden gezien als een spin-off, als je het een naam wilt geven). En als vervolg op die eerste film houdt het zich een deel van de tijd bezig met helden versus schurken. De film heeft één held en twee schurken, maar de herintroductie van de titelschurk laat even op zich wachten.

Zodra Samuel L. Jackson echter begint te spreken wordt duidelijk dat Unbreakable in Glass simpelweg verder gaat waar het gebleven was; die film, uitgebracht vóór de huidige generatie aan superheldenfilms, ontbeerde een echte confrontatie en bleef meer down to earth. Glass slaagt erin niet ineens een andere toon aan te slaan terwijl die confrontatie er wel komt; Price kan hier nu echt de superschurk spelen en Dunn echt de superheld. Daarmee is het een passend slotstuk van deze collectie van films, maar als film op zich mist het een boodschap of een echt originele insteek. Of een evenwichtige opbouw. En dat is eigenlijk eigenaardig voor een vervolgfilm die negentien jaar op zich liet wachten: is dit wat M. Night Shyamalan in gedachten had toen hij rond de eeuwwisseling een verhaal schreef over superhelden? Hij slaagt erin om opnieuw een superheldenfilm te maken die origineel van toon en oorsprong is en vermakelijk is op een groot bioscoopscherm zonder te leunen op een overduidelijk CGI-spektakel. Maar wat hij er eigenlijk mee wil vertellen komt niet goed uit de verf. Misschien probeert hij te veel tegelijk te doen en is het nu eenmaal moeilijk om verschillende genres (onder andere superhelden, horror en psychologische thriller in variërende doseringen) te balanceren. Daardoor blijft Glass een leuke ervaring voor fans van Unbreakable, maar duidelijk minder memorabel dan het origineel.

FOK! sprak voor de release van Glass met regisseur M. Night Shyamalan. In dit artikel kun je lezen wat hij ons vertelde.