Monumenten uit de Koude Oorlog open tijdens Open Monumentendag special

Monique Verlind (DJMO)

Verspreid over de provincie Utrecht staan nog allerlei gebouwen die zijn neergezet ‘voor als de Russen zouden komen’. Deze monumenten vertellen het verhaal van een periode waarin Europa in de greep was van een oorlog die nooit uitbrak: de Koude Oorlog. Vandaag openen vier monumenten gratis hun deuren met allerlei activiteiten tijdens de Open Monumentendag Special Monumenten uit de Koude Oorlog.

Mobilisatiecomplex Zwijnsbergen in Elst, Vliegbasis Soesterberg, Fort Nieuwersluis en Fort Lunet I vertellen ieder hun eigen verhaal over de Koude Oorlog. De Open Monumentendag Special maakt deel uit van het programma dat de provincie Utrecht organiseert in het kader van het themajaar Koude Oorlog, waarin aandacht wordt gegeven aan erfgoed uit deze bijzonder periode uit onze geschiedenis.

Terwijl Vliegbasis Soesterberg grote bekendheid geniet, is Zwijnsbergen veel minder bekend onder het publiek. Dit mobilisatiecomplex uit de jaren vijftig diende als opslagplek van munitie, medicijnen en voedsel zodat een snelle mobilisatie mogelijk was bij een daadwerkelijke oorlogsdreiging. Fort Lunet I werd aangelegd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Na de Tweede Wereldoorlog werd hier het commandocentrum van de Bescherming Bevolking ondergebracht. Ook Fort Nieuwersluis was ingericht als commandopost van deze Bescherming Bevolking. Daarvoor werd de bomvrije kazerne ingrijpend omgebouwd tot een atoomkelder die bescherming kon bieden tijdens een kernaanval.

Vrijwilligers van de vereniging Dienstplicht Koude Oorlog geven rondleidingen over mobiliteitscomplex Zwijnsbergen en nemen bezoekers mee naar de jaren vijftig van de vorige eeuw. Op Vliegbasis Soesterberg wordt een fiets- en een wandeltocht over de basis georganiseerd en er is een zelf te lopen wandelroute langs indrukwekkende monumenten. Ook wordt hier een speciale theatervoorstelling opgevoerd, De Zaak Oppenheimer. In dit stuk over J.R. Oppenheimer, de “vader van de atoombom”, draait het om schuld, schaamte en verantwoordelijkheid.

Bij fort Lunet I is er een muzikaal programma waarin muzikant Mieke van Dam het comfort van Afstand, Afscherming en Afwachten onderzoekt en afsluit met een improvisatiesessie. Bij Fort Nieuwersluis ten slotte neemt een gids het publiek mee op ontdekkingstocht door de verschillende ruimtes van de commandopost.

Het volledige programma met openingstijden en locaties is te lezen in het programmaboekje.