[Special] Het gijzelingsdrama

In 1972 werden de Olympische Zomerspelen gehouden in München. De Duitsers wilden hiermee de schande van de Spelen van 1936 in Berlijn uitwissen, die werden gehouden in het Nazi-Duitsland van Adolf Hitler. Maar de Spelen van München zouden de meest dramatische in de geschiedenis worden. Hieronder een terugblik op het gijzelingsdrama, waarbij elf Israëliërs om het leven kwamen.

Het was de nacht van 4 op 5 september toen acht terroristen van de Palestijnse terreurgroep Zwarte September het hotel van de Israëlische ploeg in het Olympisch dorp gewapend met geweren en granaten binnendrongen. Het was de Israëlische worstelscheidsrechter Yossef Gutfreund die als eerste de terroristen opmerkte. Terwijl hij schreeuwde dat men weg moest wezen probeerde de 135 kilogram zware scheidsrechter de deur dicht te houden. Ondertussen slaagden trainer Tuvia Sokolovsky en snelwandelaar Shaul Ladany erin te vluchten en konden vier andere atleten zich samen met chef-de-mission Shmuel Lalkin verstoppen. Op het moment dat de Palestijnen bezig waren de gijzelaars bij elkaar te zetten besloot worstelcoach Moshe Weinberg de terroristen aan te vallen. Hij slaagde erin één kidnapper bewusteloos te slaan en één met een fruitmesje te steken voordat hij werd doodgeschoten. Wel kon worstelaar Gad Tsobari hierdoor ontsnappen. Gewichtheffer Yossef Romano verwondde eveneens een van de kidnappers, maar werd op zijn beurt eveneens doodgeschoten. Op dat moment waren er nog negen levende gijzelaars, te weten de reeds genoemde Yossef Gutfreund, de in de Verenigde Staten geboren gewichtheffer David Berger, worstelaar Mark Slavin, jurylid gewichtheffen Yacov Springer, gewichtheffer Ze'ev Friedman, atletiekcoach Amitzur Shapira, worstelaar Eliezer Halfin, schiettrainer Kehat Shorr en schermtrainer Andre Spitzer.

Op de ochtend van 5 september wordt ook de rest van de wereld duidelijk welk drama zich in het olympisch dorp afspeelt. Ondanks de gijzeling gingen de Spelen echter gewoon door. De gijzelnemers maken ook hun eisen bekend: de vrijlating van 234 Palestijnen en niet-Arabieren in Israëlische gevangenschap, die veilig naar Egypte moeten worden gebracht. Ook wordt de vrijlating geëist van een paar leden van de Duitse RAF, een linkse terreurgroep in Duitsland. Al snel word duidelijk dat Israël niet wil ingaan op de eisen. Golda Meir, op dat de premier van Israël, neemt het standpunt in dat onderhandelen met terroristen een verkeerd signaal is. Duitsland heeft een andere mening, zij willen toegeven. Men vreest dat de zorgvuldig opgebouwde relaties met de Arabische wereld in rook zullen opgaan. Ook wijst Duitsland de hulp die Israël biedt in de vorm van een speciale eenheid af, al heeft het land zelf geen speciaal getraind team voor bevrijdingsacties bij gijzeling. De Duitsers willen een bevrijdingsactie voorkomen. Het gaat immers om joden en de meeste Duitsers ligt de Tweede Wereldoorlog nog vers in het geheugen. Duitsland biedt aan de gegijzelden te ruilen voor Duitsers, onder wie minister Genscher. Ook biedt het een ongelimiteerde som geld in ruil voor vrijlating. De Palestijnen gaan hier niet op in en eisen. Een vliegtuig om naar Cairo te kunnen vliegen. Er word wordt besloten te doen alsof men de gijzelnemers hun zin geeft en bereid een bevrijdingsactie voor.

Per bus en helikopter gingen de gijzelaars samen met de gijzelnemers naar het militaire vliegveld Fürstenfeldbruck. Daar werd het de terroristen echter al snel duidelijk dat het een valstrik was. In het vliegtuig wat men naar Cairo moest vliegen was geen piloot aanwezig. De leider van de terroristen liep terug naar de helikopters, en op dat moment werd het vuur geopend door de Duitse politie. Vanaf dit moment gaat het dramatisch mis. De gijzelnemers schieten terug op de politie, waarbij één agent wordt gedood. De politie slaagt erin van vijf van de acht terroristen te doden. Tijdens het vuurgevecht slaagt een Palestijn erin een handgranaat in de helikopter waarin de gegijzelden zich bevonden te gooien. Alle negen gegijzelden Israeli’s kwamen hierbij om het leven. Onderzoek zou later uitwijzen dat er grote fouten zijn gemaakt in de bevrijdingsactie. Het politieteam bestond uit gewone agenten en niet uit een speciale eenheid die hiervoor getraind was. Men dacht dat het om vijf gijzelnemers ging in plaats van acht en de politie beschikte niet over scherpschutters. Het leger had die wel, maar de Duitse wet stond destijds niet toe dat militairen aan binnenlandse operaties deelnamen. Getrainde militaire scherpschutters ontbraken dus. Men koos voor agenten die in hun vrije tijd geweer schoten, ze beschikten niet over de juiste wapens, vizieren en nachtzichtapparatuur en lagen bovendien in elkaars vuurlinie.

Na dit drama verlieten de ploegen van Israël, Noorwegen en de Filippijnen direct de Olympische Spelen. Het Nederlandse NOC liet de atleten zelf beslissen. Een dag na het drama lagen de Spelen stil en was er een herdenking in het Olympisch Stadion. IOC voorzitter Avery Brundage sprak hier de legendarische worden ”the games must go on”.
Na een dag van rouw gingen de wedstrijden weer verder. Wim Ruska, één van de weinige Nederlanders die bleef, won bij het judo goud in de open klasse, maar heeft nooit de erkenning gekregen. Na de Spelen werd het hem vooral kwalijk genomen dat hij niet naar huis is gegaan.

De drie terroristen die het overleefden werden gearresteerd. 53 Dagen later werd bij een gijzeling van een vliegtuig van Lufthansa hun vrijlating geëist. De Duitsers, die bang waren voor een nieuw drama, gingen hierop in. Israël geeft vervolgens de Mossad opdracht alle nog levende leden van de Zwarte September beweging te vermoorden. Twee van de drie overlevende terroristen werden gedood. De derde, Jamal al-Gashey, is nog altijd in leven, hij leeft ondergedoken in Zuid-Afrika.