Opgesloten in Onzekerheid

Een goede cipier is de meester van de pooltafel. Niet omdat hij al zijn vrije tijd hier besteedt. Integendeel. Hoe meer rust er in de groep is, hoe meer ruimte er is om ontspannen met de gedetineerden mee te doen. Om nieuwkomers een vriendschappelijk lesje te leren bijvoorbeeld, want met de bewaker valt niet te sollen. De realiteit is echter al jaren anders. Staatssecretaris Fred Teeven heeft nu het Masterplan bedacht om meer gevangenissen en TBS-klinieken te sluiten, meer personeel te ontslaan en meer gevangenen op één cel te plaatsen. Dit is niet alleen een toename van de werkdruk. Dit is bloedlink.

Fred Teeven staat bekend als een heuse misdaadbestrijder. Deze strijder tegen de onderwereld knokt voor een vrijer en leefbaarder Nederland door het ene na het andere bewijs rond te krijgen. Maar als een zaak eenmaal is opgelost en een crimineel gevangen zit, lijkt Teeven hen ook uit het oog te zijn verloren. Case closed. Wat denkt Teeven eigenlijk over de gevangenissen? Dat cipiers gewoon mannen zijn die vanachter gepantserd glas alleen maar op de open- en sluitknop hoeven te drukken om gedetineerden te luchten? Dat cipiers als kantinejuffen de luikjes even openen om nieuwe maaltijden naar binnen te schuiven? Dat cipiers veredelde peuterleidsters zijn die de lievelingsspeeltjes van de stoute kinderen even afpakt?

Een gevangenisbewaker heeft een van de zwaarste beroepen in Nederland. Hij is docent, politieagent, maatschappelijk werker, moeder, opvoeder en scherprechter tegelijk. Cipiers zijn verantwoordelijk voor het welzijn van alle gevangenen op hun groep. Iedere dag zijn zij alert op de kleinste signalen. Een handgebaar. Een oogwenk. Plotselinge stilte. Een onverwachte beweging in de ooghoek. Cipiers letten op ieder onbetekenend detail, omdat iedere kleine verandering in lichaamstaal een voorbode kan zijn van een veranderende sfeer. Ieder klein probleem wordt direct in de kiem gesmoord, om grotere spanning en gevaar te voorkomen.

Wordt hij daar ook voor beloond? Nee. De laatste jaren is het loon bevroren. Er zijn steeds minder bewakers voor veel meer gedetineerden. Vijf bewakers op honderd gevangenen is geen uitzondering. In het nieuwe Masterplan van mastermind Teeven is alleen oog voor de kostenbesparingen. De weekend- en avondprogramma’s voor de gedetineerden worden geschrapt. In plaats daarvan mogen zij zelf gaan bridgen, breien en zeepje-buk doen met meerdere personen op één cel. Zware criminelen mogen weer lekker buiten spelen met hun nieuwe glinsterende enkelbandje. Gezellig in de samenleving!

In Nederland klinkt steeds meer de roep om het gevangenisleven te versoberen. “Die luie criminelen kunnen de hele dag tv kijken op hun cel, dat moet toch eens afgelopen zijn!” Een sprankje levensvreugde wordt de gevangenen niet gegund. Teeven geeft hier gehoor aan. Gevangenen zullen nu eens echt leren hoe het is om opgesloten te zijn en om hun inferieure celgenoot plat te neuken tot ze niet meer kunnen lopen. Er zijn minder bewakers om de sfeer in de gaten te houden, minder recreatiemomenten voor de gevangenen om zich te ontladen. Het gevoel om niet gehoord te worden, woede en stress zijn ingrediënten die normale mensen al knettergek maken, maar voor de gevangenen met een psychiatrisch tintje funest zijn. Dit gaat gegarandeerd mis. Eén keer raden wie dan voor de celdeur staat om deze te openen…