This War of Mine: The Little Ones
3. Achtergrond
Beleg van Sarajevo
Het beleg van Sarajevo was onderdeel van de Bosnische Burgeroorlog. Na het afbrokkelen van Joegoslavië eind jaren 80 / begin jaren 90 werd in 1992 Bosnië en Herzegovina gesticht. Het ontstaan van het land was een gevolg van een referendum voor onafhankelijkheid van de Bosniakken, dat geboycot werd door de Bosnische Serviërs. Op dezelfde manier hadden een jaar eerder Kroatië en Slovenië zichzelf al onafhankelijk verklaard. De afsplitsingen waren naast vele andere conflicten en langlopende spanningen in de regio aanleiding voor de oorlog. Al in de aanloop naar de belegering waren troepen van het Bosnisch-Servische leger tactisch gepositioneerd rondom de hoofdstad.
Tijdens de belegering werden er naar schatting 329 mortiergranaten per dag op de stad afgevuurd in een periode van bijna vier jaar (44 maanden), waarbij volgens schattingen 13.952 doden vielen, 5.434 onder hen burgers. Hoewel de verdedigende regeringstroepen (ARBiH) aanwezig in Sarajevo ruim in de meerderheid waren, lukt het hen niet om het tij te keren. Dit was mede te wijten aan hun ongunstig gelegen positie, maar vooral vanwege hun ernstig inferieure uitrusting. De infrastructuur van de stad werd volledig verwoest.
Grbavica, een voorwijk van Sarajevo (Foto: Encyclopædia Britannica Online)
Na talloze slachtpartijen waren het uiteindelijk de Markale-bombardementen die voor NAVO-interventie zorgden in de vorm van Operation Deliberate Force. De Markale-slachtpartijen waren twee bombardementen die op overvolle markten werden uitgevoerd met vele burgerdoden als gevolg. Toen luchtaanvallen van de NAVO eenmaal begonnen tegen Bosnisch-Servische doelwitten, gingen zij op 20 september 1995 akkoord met de voorwaarden van de Verenigde Naties. Een wapenstilstand volgde in oktober waarna het Dayton-akkoord werd ondertekend. Het akkoord markeerde het einde van de Bosnische Burgeroorlog. Op dit moment zitten sleutelfiguren Radovan Karadzic en Ratko Mladic nog steeds vast voor genocide en andere oorlogsmisdaden in onder andere Sarajevo en Srebrenica. Ze worden berecht door het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag.
Tijdens de belegering moesten de inwoners van Sarajevo met gevaar voor eigen leven buitenshuis op zoek naar voedsel, water en brandhout. Tijdens deze zoektochten werden ze regelmatig belaagd door scherpschutters of mortiervuur, maar als men binnenbleef was er ook niets te eten of te drinken, en in de winter niets te verstoken. De VN-vredestroepen deelden her en der water uit, waar veel bewoners van Sarajevo volledig afhankelijk van werden.
Inwoners trekken boompjes uit perkjes voor brandhout (Foto: Wikimedia)
Inwoners Sarajevo in de rij voor water (Foto: Wikimedia)
Sniper Alley
Sniper Alley is de bijnaam die de grootste boulevard van Sarajevo kreeg tijdens de belegering van de hoofdstad begin jaren negentig. De boulevard werd voortdurend onder vuur genomen door sluipschutters van het Bosnisch-Servische Leger, waardoor inwoners continu het risico liepen neergeschoten te worden wanneer ze zich buitenshuis begaven. Men moest echter iets doen om te overleven aangezien nutsvoorzieningen waren afgesloten en men geen toegang had tot voedsel en medische zorg. Degenen die een poging waagden probeerden van alles om kogels te ontwijken, van domweg keihard rennen tot schuilend achter (rijdende) gepantserde voertuigen van de aanwezige VN-vredesmacht (UNPROFOR). In deze publicatie van de BBC over Sniper Alley is op beeld te zien hoe een groep burgers wordt belaagd door scherpschuttervuur en wanhopig probeert weg te komen.
Vanwege de geografische ligging is Sarajevo een ideaal doelwit: het is gelegen in de Sarajevo-vallei 500 meter boven zeeniveau en is omringd door maar liefst vijf bergen. Hoewel de sluipschutters voor een groot deel plaats hadden genomen in de vele hoge en inmiddels verlaten gebouwen van Sarajevo, werd de stad ook vanuit de beboste bergen onder vuur genomen. Op talloze plekken in de stad doken bordjes op met "Pazi – Snajper!" (Pas op - Sluipschutter!), vooral in de buurt van bruggen, kruisingen en straten die blootgesteld waren aan het scherpschuttervuur vanuit de bergen.
Pazi, Snajper (Pas op, sluipschutter) (Foto: Wikimedia)
Volgens informatie uit onderzoeken in 1995 vonden in totaal 225 burgers de dood door sluipschuttervuur, waarvan 60 kinderen. 1030 anderen raakten gewond. Tijdens de bezetting werd er in westerse media gesproken over vermeend 'oorlogstoerisme', waarbij voor de sport op burgers werd geschoten met hoge precisiewapens. Zo werd controversieel Russisch politicus en schrijver Eduard Limonov vastgelegd op camera terwijl hij met oorlogsmisdadiger en toenmalig leider van de Servische Republiek Radovan Karadzic een uitstapje maakte naar een van de omliggende bergen naast Sarajevo. Op beelden is te zien hoe Limonov plaatsneemt achter een enorm scherpschutterskanon en enkele schoten afvuurt op de laaggelegen stad. Het fragment kun je hieronder bekijken. De beelden worden gebruikt als bewijsmateriaal bij de processen tegen Karadzic in het Joegoslavië-tribunaal.
