Liveblog: de Krimcrisis

Bert (superworm)

FOK.nl houdt in deze liveblog het nieuws voor je bij aangaande de crisis in Oekraïne. Heb je zelf nieuw nieuws? Meld het hieronder of dm superworm je linkje.

De updates van 07.00 tot 18.00 van vandaag zijn hier te vinden. Dit omwille van de lees- en laadbaarheid van deze liveblog.

De liveblog van gisteren teruglezen? Dat kan hier (18.00-23.00 uur) en hier (12.00-18.00 uur).

Andere liveblogs van vandaag: BBC / Financial Telegraph / The Guardian / NRC / Volkskrant

23.45 uur: updates liveblog stoppen
Aan alles komt een einde, zo ook aan de FOK.nl-liveblog van vandaag over de Krimcrisis. Je kunt verdere berichten over Oekraïne hier op FOK.nl vinden en daarnaast (nog even) terecht in een aantal nog actieve blogs die ook hierboven gelinkt zijn.

Morgenochtend tussen zeven en acht opent FOK.nl tevens een nieuwe liveblog.

23.42 uur: stroom, water legerbasissen afgesloten
Hoewel de Russen ontkennen een ultimatum gesteld te hebben, worden naar verluidt bij de omsingelde Oekraïense basissen elektriciteit en stromend water afgesloten.

Dat meldt het NRC op basis van een aan Poetin loyale Russische bron. Eerder vandaag zou een Oekraïense woordvoerder gesteld hebben dat de soldaten op de Krim alleen betaald worden als ze trouw (blijven) zweren aan Kiev.

23.33 uur: 'Geen OSCE op de Krim'
Merkel dacht aanvankelijk dat Poetin positief reageerde op een eventuele missie in Oekraïne van de OSCE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa).

Russische autoriteiten gaven echter vandaag al aan niets te zien in een 'fact finding mission' van de OSCE en ook de Russische VN-ambassadeur ontkende het zojuist op de ingelaste extra VN-Veiligheidsraadvergadering:

23.28 uur: beurzen VS onderuit door Krimcrisis
Novum meldt: De Amerikaanse beurzen zijn maandag lager gesloten vanwege de onrust in Oekraïne. De S&P 500 daalde 0,7 procent naar 1.845,73 punten. De Dow Jones verloor 0,9 procent op 16.168,03 punten en de Nasdaq sloot 0,7 procent lager op 4.277,30 punten.

Het conflict op de Krim, een schiereiland op het grondgebied van Oekraïne met veel Russische invloeden, nam de afgelopen dagen een vlucht nadat Russische militairen dit weekeinde hun greep op het gebied verstevigden.

De financiële markten reageerden wereldwijd hevig op de opgelopen spanningen. De beurs in Moskou maakte een koersval van 10,8 procent, terwijl de Russische roebel naar het laagste niveau aller tijden daalde. De Russische munteenheid daalde dit jaar al bijna tien procent in waarde ten opzichte van de euro. Op jaarbasis verloor de munt maar liefst een kwart aan waarde.

Om te voorkomen dat de verhoogde volatiliteit van de financiële markten leidt tot hogere inflatie en de financiële stabiliteit in het geding brengt, besloot de Russische centrale bank daarom maandag de rente te verhogen van 5,5 naar zeven procent.

Uit cijfers van Markit Economics bleek maandag dat de bedrijvigheid in de Amerikaanse industrie in februari in een beduidend hoger tempo steeg. De inkoopmanagersindex nam in februari toe tot 57,1 van 53,7 in januari, de sterkste stijging in 45 maanden tijd.

Ook cijfers van het Institute for Supply Management gaven aan dat de Amerikaanse industrie in een sneller tempo groeide. De index steeg voor de negende maand op rij, in februari naar 53,2 van 51,3 in januari. Eerder vandaag bleek de groei in de eurozone licht teruggevallen en nam het krimptempo in China toe.

De bestedingen van Amerikanen namen in januari toe. Volgens cijfers van de Amerikaanse overheid stegen de bestedingen van Amerikanen in januari met 0,4 procent tegen een inkomensstijging van 0,3 procent. De spaarquote bleef daarbij stabiel op 4,3 procent.

Consumentenuitgaven zijn goed voor grofweg twee derde van de nationale bestedingen, en daardoor de motor van de Amerikaanse economie. Daarom is het inkomens- en uitgavenpatroon zeer belangrijk voor beleggers.

Apple onttrok zich met een winst van 0,3 procent aan het negatieve nieuws. Het technologiebedrijf lanceerde CarPlay, specifieke software om iPhones veiliger en gebruiksvriendelijker te gebruiken tijdens het rijden in een auto. Onder meer Mercedes-Benz en Volvo zullen het systeem introduceren, terwijl ook BMW, Ford en onder meer Toyota CarPlay zullen aanbieden.

23.09 uur: 'Rusland net de Sovjet-Unie'
De gemoederen zijn verhit op de VN-Veiligheidsraadvergadering die nog steeds bezig is. Mark Lyall Grant, de Britse ambassadeur bij de VN, heeft kritiek op Janoekovitsj en Ruslands mening dat hij nog steeds de legitieme president is:

En Grants Franse ambtsgenoot Gérard Araud stelt:

22.42 uur: Russen varen heen en weer
De Russen omsingelden al dagen een douanepost en veerboothaven op de Krim. Ze hebben beide inmiddels ingenomen.

Sindsdien zijn er al enkele veerponten richting de Krim gevaren met meer Russische troepen, tot nu toe naar verluidt enkele truckladingen.

De grenspolitie werd door gewapende mannen in twee bussen gedwongen om de post af te staan, weigerde dat, en zag grenspost en veerhaven vervolgens ingenomen worden door de Russen.

Die wachtten geen moment en voeren direct de veerpont naar de overkant. Sindsdien varen zij heen en weer. 

Of ze ook met de troika door het eindeloze woud rijden is vooralsnog niet duidelijk.

22.35 uur: 'Janoekovitsj vroeg om Russen'
Op de VN-Veiligheidsraadvergadering stelde de ambassadeur van Rusland, Churkin, dat oud-president Janoekovitsj de Russen in een brief had gevraagd om troepen de Krim op te sturen.

De ambassadeur zwaaide vervolgens met die brief. Janoekovitsj wordt door de Russen nog steeds als de legitieme president van Oekraïne gezien.

22.15 uur: VN-Veiligheidsraadvergadering live
Bekijk de VN-Veiligheidsraadvergadering die op dit moment geschiedt hier live.

21.50 uur:  internetgrappen over Krimcrisis
We gaan er geen één verklappen, maar er worden gelukkig zodra er een crisis is ook meteen flauwe grappen over gemaakt. Buzzfeed zette er een heel stel op een rij. Ben je in een melige bui of juist kribbig als de gebroeders Krim en aan de nodige humor toe? Klik hier. 

21.38 uur: 'Rusland gaat strijd met EU, VS aan'
Wat geopolitiek commentaar van Dmitri Trenin, directeur van het Carnegie Moscow Centre, die voor The Guardian schreef:

"De afgelopen tien dagen is Moskou verschillende keren onaangenaam verrast. De nieuwe Oekraïense boodschap, vreesde Moskou, zou veranderen van het post-Sovjet 'Oekraïne is niet Rusland' naar iets als 'Oekraïne is tégen Rusland.'"

"Moskou heeft nu twee opties: een confederatie tussen de Krim en Oekraïne, of de Krim volledig geïntegreerd in de Russische Federatie (een relevante wet wordt momenteel aangepast om dit toe te staan)."

"Zelfs als er geen oorlog komt zal de Krimcrisis hoogstwaarschijnlijk de verhoudingen tussen Rusland en het Westen fundamenteel veranderen en leiden tot veranderingen in de wereldwijde machtsbalans, met een Rusland dat nu openlijk de strijd aan gaat met de EU en de VS."

21.15 uur: dinsdag 4e NAVO-noodvergadering ooit
De noodvergadering die de Noord-Atlantische raad zondag hield bleek achteraf níet op basis van Artikel 4 door Letland of Litouwen te zijn aangevraagd. Diezelfde noodvergadering (aangaande een vermeende dreiging tegen één der lidstaten) komt er dinsdag toch alsnog en blijkt niet door de Baltische staten maar door Polen aangevraagd te zijn. 

Hoewel Polen zich gezien men Artikel 4 aanhaalt bedreigd voelt in haar soevereiniteit en/of nationale veiligheid, delen andere Midden- en Oost-Europese staten die angst. Zo verzuchtte de Litouwse president Dalia Grybauskaite vandaag nog: "Godzijdank zijn we NAVO-bondgenoten." FOK.nl beschreef zaterdag wat Artikel 4 precies inhoudt:

"Artikel 4 stelt dat wanneer een land vreest dat haar nationale veiligheid of soevereiniteit in gevaar komt, er een noodbijeenkomst kan worden ingeroepen. Turkije deed in het verleden drie keer eerder een beroep op het Artikel: in 2003 aangaande de Irakoorlog en in 2012 tweemaal aangaande Syrië. Daarmee is de komende vergadering de eerste die door (compleet) in Europa liggende landen wordt aangevraagd."

21.06 uur: Situatie 'moeilijk maar onder controle'
De president van Oekraïne stelde maandagavond dat hoewel de situatie op de Krim 'moeilijk' is, de touwtjes nog in handen zijn van de Oekraïense regering.

President Oleksandr Toertsjinov: "De situatie op de Krim blijft gespannen en de Russische militaire aanwezigheid groeit. Ik doe een oproep aan de leiders van Rusland: stop met de provocatieve acties, agressie en piraterij. Dit is een misdaad en daar zal u verantwoording voor afleggen."

Volgens de president houden de Russen met hun Zwarte Zee-vloot ook Oekraïense marineschepen tegen in baaien rondom de Krim. Op eenzelfde manier zitten de Oekraïense soldaten in hun Krim-bases al enkele dagen opgesloten.

21.00 uur: VS niet bij Spelen, Oekraïne wil geld
Novum meldt: "De Verenigde Staten sturen net als de Britten geen regeringsdelegatie naar de Paralympische Spelen in Sotsji. Dat heeft het Witte Huis besloten naar aanleiding van het militaire optreden van Rusland in Oekraïne. President Barack Obama staat nochtans achter de Amerikaanse sporters die aan de spelen deelnemen en wenst hun succes."

Het ANP meldt verder nog dat Oekraïne zo snel mogelijk 2,1 miljard dollar van het IMF wil lenen. Het zou de eerste tranche van een totaal van 15 miljard dollar aan noodsteun zijn.

De Oekraïeners zouden het geld volgens een ingewijde rondom de onderhandelingen tussen Oekraïne en IMF binnen 10 tot 40 dagen op de rekening gestort kunnen krijgen. De VS hebben ook al hulp aangeboden en ook de EU is bezig aan een steunpakket.

20.52 uur: 'Rusland aan de verkeerde kant'
Momenteel is de Amerikaanse president Obama druk in overleg met Benjamin Netanyahu. De Israëlische premier is op de thee in het Witte Huis.

Daarbij gaf Obama aan: "De Russen staan aan de verkeerde kant van de geschiedenis." Verschillende reporters die in de ruimte aanwezig waren melden inmiddels dat Obama dit inderdaad heeft gezegd.

Daarnaast stelde Obama wat hij al eerder zei, namelijk dat Ruslands stappen in Oekraïne een overtreding van internationale wetgeving en Oekraïense soevereiniteit zijn.

20.40 uur: 3 (lokale) parlementsgebouwen binnengedrongen
Verslaggeefster Oksana Grytsenko schreef zojuist een update aangaande de situatie in de rebellerende gebieden.

Donetsk (lokale regering erkent Kiev niet):
"Rond het middaguur drongen zo'n 100 mensen via de achterdeur het gebouw van de regionale regering binnen en werd de Russische vlag bovenop het gebouw gehesen. Honderden mensen stonden op het plein ervoor met Russische vlaggen te wapperen terwijl ze separatistische slogans riepen."

"De separatisten kondigden aan een eigen regionale overheid te gaan creëren onder leiding van Pavel Hubarev. (...) Sommigen waren duidelijk mensen met de Russische nationaliteit. Ze ontkenden dit feit niet eens."

Lugansk (idem):
"In Lugansk braken vanmorgen ongeveer 400 mensen met Russische vlaggen in bij het lokale regeringsgebouw. (...) De bezetters zeiden de autoriteit van de regering in Kiev niet te erkennen en riepen Poetin op om Russische troepen Oekraïne in te sturen."

Odessa (regering nog trouw aan Kiev):
"Een menigte van naar schatting 3000 pro-Russische demonstranten protesteerde buiten het overheidsgebouw in de havenstad Odessa. Onder leiding van Anton Davydtsjenko's 'Alternatief des Volks' schreeuwde de menigte de leus 'referendum!'. Ze drongen volgens een lokaal verslag het gebouw binnen tijdens een parlementsvergadering, sloegen ruiten in en verwondden een medewerker. Ook hieven ze bovenop het gebouw de Russische vlag en een stadsvlag van Odessa."

"Tientallen vooral jonge mensen van de extreemrechtse beweging Pravy Sector kwamen later op de dag ten tonele en eisten dat de demonstranten de Russische vlag weg moesten halen en het gebouw moesten verlaten. Honderden pro-Kiev-activisten kwamen er later ook bij. De politie begon de twee rivaliserende groepen van elkaar te scheiden en de gouverneur van Odessa, Mykola Syrotiok, voerde achter gesloten deuren onderhandelingen aan tussen vertegenwoordigers van beide kanten."

20.25 uur: zuidoosten Oekraïne rebelleert
Aan het begin van de middag werd bekend dat er pro-Russische menigtes regeringsgebouwen zouden overnemen in het oosten en zuiden van Oekraïne. 

De regering van de Krim en de raden van de Oekraïense oblasten Luhansk en Donetsk erkennen de Kiev-regering niet langer. Daarmee is onderstaand deel van Oekraïne officieel openlijk in rebellie:

Opstandig deel Oekraïne; Kiev is de rode stip
Opstandig deel Oekraïne; Kiev is de rode stip. (Blanco) kaartje komt van Wikipedia.

Meer informatie over de situatie in o.a. Donetsk, Luhansk en Odessa wordt momenteel voor je vertaald.

19.55 uur: Britten doen helemaal niks
Het Verenigd Koninkrijk is niet van plan handel met Rusland op te schorten, het Londense financiële centrum voor de Russen dicht te gooien of mee te doen aan welke sancties dan ook. Daarnaast zijn de Britten niet van plan zich voor te gaan bereiden op militaire acties.

Dat stelt een officieel document dat is uitgelekt [foto]. Een printje van het document werd gefotografeerd terwijl een official ermee over de gang liep toen hij richting Downing Street 10 liep. 

De reden van de Britse houding is simpel: geld. De enige manier om de Russen écht aan te pakken zou de handelsbelangen van praktisch elk Westers land ook enorm schaden. Daarmee zou men vooral zichzelf in de vingers snijden wanneer men Rusland probeert te sanctioneren. 

De pragmatische Britse houding achter de schermen is opvallend, gezien juist de Britse premier Cameron en minister van BuZa Hague de afgelopen dagen in scherpe bewoordingen Rusland veroordeelden. 

19.48 uur: EU overweegt 'gerichte sancties'
Novum meldt: De Europese Unie overweegt 'gerichte sancties' tegen Rusland te treffen als het land geen maatregelen neemt om de spanningen in Oekraïne weg te nemen. Dat heeft buitenlandchef van de EU Catherine Ashton maandag gezegd op een persconferentie na overleg met de Europese ministers van buitenlandse zaken. Ze sprak onder andere van het instellen van reisbeperkingen.

Ashton zei dat Rusland direct zijn militairen moet terughalen naar de kazernes. Ze veroordeelde de schending van de soevereiniteit en de territoriale integriteit van Oekraïne en pleitte voor een vreedzame oplossing. De Russen hebben tot donderdag gekregen om hun goede wil te tonen, liet de Franse minister van buitenlandse zaken Laurent Fabius weten.

Oekraïne heeft nog altijd de mogelijkheid het associatieverdrag met de EU te tekenen en er wordt hard gewerkt aan financiële steun, aldus Ashton.

Dinsdag reist Ashton naar Madrid voor overleg met de Russische minister van buitenlandse zaken Sergej Lavrov. Voor donderdag heeft Europees president Herman Van Rompuy spoedberaad belegd. De Europese regeringsleiders bespreken dan welke de-escalerende maatregelen kunnen worden genomen. 

19.33 uur: Rusland mág 25.000 troepen hebben op Krim
De liveblog van de BBC meldt dat 't het herinneren waard is, dat de Russen toestemming hebben van de Oekraïense regering om tot 25.000 troepen op de Krim te stationeren.

Willen die troepen uit hun bases, dan hoeven de autoriteiten in Kiev formeel alleen op de hoogte gesteld te worden.

Met naar schatting 21.000 troepen op het eiland is er met het grote aantal Russen op de Krim vooralsnog dus feitelijk geen halszaak gepleegd.

Ondertussen roepen EU-buitenlandministers en andere Westerse hoge piefen Rusland op om de troepen terug de Russische bases in te sturen.   

19.25 uur: 'Poorten van de hel open'
Nee, de hel is niet à la South Park: Bigger, Longer & Uncut daadwerkelijk opengegaan. De Poolse minister van Buitenlandse Zaken, Radoslaw Sikorski, vreest echter dat de figuurlijke poorten van de hel geopend zullen worden door een in haar eigen propaganda gelovend Rusland. Dat stelde hij tegenover de BBC.

Sikorski: "Mijn grootste angst is dat de Russische autoriteiten hun eigen propaganda geloven en fatale fouten gaan maken die de poorten van de hel openen."

19.20 uur: 'Crisis van de eeuw', donderdag bijeen
Pechtold en anderen hadden al kritiek op de trage reactie van de EU op wat de Britse minister van BuZa vandaag 'de grootste crisis van de 21ste eeuw' noemde, maar die EU-reactiesnelheid wordt er niet beter op nu besloten is dat er pas donderdag (sic!) een extra vergadering zal komen:   

19.15 uur: Veiligheidsraad vanavond bijeen
Novum: De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties houdt maandag een openbare vergadering over de crisis in Oekraïne. De zitting begint om 15.30 uur (21.30 uur Nederlandse tijd).

Het wordt de derde zitting van de Veiligheidsraad sinds vrijdag, toen Russische militairen de Krim begonnen te bezetten. De vergaderingen op vrijdag en zaterdag waren besloten en beperkt tot de vijftien leden van de raad, tijdens de openbare zitting van maandag krijgen meer lidstaten de gelegenheid hun licht over de zaak te laten schijnen.

Rusland heeft vetorecht in de raad en zal iedere veroordeling van zijn optreden vrijwel zeker blokkeren. 

19.10 uur: Zwarte Zeevloot 'Ultimatum inderdaad onzin' 
Persbureau Interfax meldt dat ook de Russische Zwarte Zeevloot zelf nu ontkent dat er een ultimatum is uitgevaardigd. 

18.48 uur: 'Ultimatum is onzin'
De Volkskrant meldt dat het Russische ministerie van Defensie zegt dat het 04.00 uur-ultimatum dat de Russische Zwarte Zeevloot aan Oekraïne zou hebben gesteld, onzin is.

18:23 uur: Rusland eist overgave Oekraïense schepen
Van persbureau Novum het volgende: De Russische strijdkrachten op de Krim eisen dat de bemanningen van twee Oekraïense oorlogsschepen in de haven van Sebastopol zich overgeven. Dat heeft een woordvoerder van het Oekraïense ministerie van defensie maandag meegedeeld.

Volgens woordvoerder Maksim Praoeta houden vier Russische oorlogsbodems het duikbootbestrijdingsschip Ternopil en het commandoschip Slavoetytsj opgesloten in de haven. De Russen dreigen de schepen te bestormen en de bemanningen gevangen te nemen als niet onmiddellijk aan de eis wordt voldaan.

18.18 uur: Selfie met Russische soldaten helemaal hot in de Krim
Met name de vrouwen in de Krim zijn dol op de Russische militairen gezien de selfieshype, bericht de Volkskrant in woord en beeld. De soldaten worden 'mijn liefjes' of 'mijn bodyguards' genoemd en leveren veel likes op op Instagram.