Motie door de Maag
'Mijn huis uit!' schreeuwt hij (hopelijk) grappend terwijl hij naar de deur wijst. Ik had gezegd dat ik niet in diervriendelijk vlees geloof. Dat was de druppel. Onderwerp van gesprek is plots hoe de mens zich tot de natuur verhoudt, dierenrechten, en ritueel slachten. En ondanks dat ik probeer om links-klinkende eco-centrische containerwoorden -die in dit gezelschap waarschijnlijk net zo prettig worden ervaren als vallen in een bosje brandnetels- uit de weg te gaan, valt mijn betoog over bewuste keuzes niet in de smaak. Het wordt onrustig op de family gathering. Waar iedereen het net nog redelijk met elkaar eens was vormt zich nu een duidelijke scheiding tussen de mensen die geloven in het 'minderen van de vleesconsumptie' en de 'circle of life'-vleeseter aanhangers. Omdat ik er kwam voor de gezelligheid en niet om een morele kruistocht te beginnen, kap ik het gesprek af: 'Wie wil er nog wat drinken?'
De discussie doet mij denken aan een item in Trouw over het Leeuwendieet: een dieet voor carnivoren. Ik ergerde mij aan de feitelijke onjuistheden in het artikel, maar desondanks beschrijft het artikel een interessant fenomeen: dat van de voedselpolarisatie. Ellen Mangnus, socioloog en onderzoeker aan de Wageningen Universiteit, beschrijft dat in het artikel als volgt:
'Eten is politiek geworden, een spil binnen je identiteit en gedrag.' Vegetarisch eten wordt gezien als een teken van milieubewust en diervriendelijk denken. Het carnivoor-dieet is een tegenreactie van mensen die op zoek zijn naar een autonomie en controle' zegt Mangnus. 'Terug naar de leefwijze van onze voorouders om het consumentisme af te wenden. Ze bepalen zelf wel wat ze willen eten.'
Bijtend in deze analyse is dat eten dus politiek is. En met het Leeuwendieet voelt het misschien alsof dit een nieuw fenomeen is, maar eten is al eeuwen politiek: van de brioche van Marie Antoinette, de drooglegging in de VS, tot Maddy Shaw's meme "Brexit, a Still Life".
Sterker nog, eten is ook een onderdeel van je identiteit. Verschillende religies hebben spijswetten en zijn er hele nationale keukens bedacht, terwijl voedsel vaak een lokale aangelegenheid is. Zelf deed ik onderzoek naar het ontstaan van wat men classificeert als 'Israëlische gerechten' en de noodzaak van een nationale cuisine (hoe krijg je een nationale keuken, wanneer je als staat nog maar net bent opgericht?). Ook kan voedsel je identiteit bewaken, zie bijvoorbeeld Reem Kassis over het belang van identiteitsvoedsel in de diaspora. Voedsel is daarmee al eeuwen een communicatiemiddel: van klasse, religie, politieke oriëntatie en soms zelfs om letterlijk boodschappen mee door te geven. Zo beschrijft Warren Belasco hoe vrouwen in Victoriaans Engeland kookboeken uitwisselden om over seks(ualiteit) te praten, een gesprek dat zelfs in de moderne tijd nog moeizaam plaatsvindt in Engeland.
Wat en hoe wij eten is dus een (on)bewuste -en soms ook gedwongen- keuze die ons iets vertelt over wie wij zijn en waar wij toe behoren. Het is een politiek communicatiemiddel, dat onze idealen en waarden onderstreept. Een gedachte die ik graag meegeef voor uw volgend (super)marktbezoek.
