Medicijntekort houdt aan: 'We denken dat het dit jaar alleen maar toe zal nemen'

Het medicijntekort was nog nooit zo groot als vorig jaar. Ruim 1500 soorten geneesmiddelen waren minstens twee weken lang niet verkrijgbaar. Reden voor apothekers, artsen en patiëntenverenigingen om een brandbrief te schrijven naar verantwoordelijk minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid). Want een oplossing lijkt voorlopig niet in zicht. Sterker nog: "We denken dat het tekort dit jaar alleen maar zal toenemen." Zo meldt AT5

Bij Apotheek Jordaan in Amsterdam staat een bakje met daarin rode en blauwe mapjes. In die mapjes zitten recepten voor medicijnen die niet beschikbaar zijn. Een rood mapje betekent dat de middelen zijn besteld, een blauw mapje betekent 'langdurig in nazending'. Op het moment niet leverbaar dus. Het bakje zit eigenlijk altijd vol. 

Apotheker Floor Hulshof moet te vaak 'nee' verkopen. "En dat is niet uit te leggen aan de patiënt. Het leidt ook echt tot emoties aan de balie. Emoties die wij als medewerkers heel goed begrijpen. Maar helaas kunnen we het niet in alle gevallen oplossen."

Al jaren is er een medicijntekort in Nederland. Dat kan komen door een tekort aan grondstoffen of problemen met de productie of distributie. Maar ook doordat Nederland voor de fabrikanten helemaal geen aantrekkelijk afzetgebied is. We zijn te klein en onze zorgverzekeraars willen niet te veel voor de geneesmiddelen betalen. Omdat wij niet te veel voor onze zorgpremie willen betalen. Hulshof: "Zo zie je dat voor bepaalde tabletten in Nederland maar vier cent wordt betaald, maar in Duitsland 32 cent."

En dan weet je het natuurlijk wel als fabrikant. 

Preferentiebeleid
Een groot deel van de zorgverzekeraars bepaalt welke medicijnen worden vergoed.  Dat wordt ook wel het - met de overheid afgesproken - voorkeurs- of preferentiebeleid genoemd. Daarbij kiezen de grote zorgverzekeraars vaak voor de goedkope variant. "Zij hebben dan van één middel allemaal hetzelfde merk gekozen", zegt Hulshof. "En dat is vragen om problemen."

Want er hoeft maar iets mis te gaan bij zo'n fabrikant - meestal uit een lagelonenland als China of India - en de  aanvoer van geneesmiddelen loopt vertraging op of stopt. "Dat is ook iets wat ik teleurstellend vind aan onze minister. Hij zegt 'ik kan het niet binnen een week oplossen'. Maar ik denk dat als hij zegt: 'we gaan niet naar één middel maar naar drie middelen', we in ieder geval de kansen op een tekort spreiden. Dat zou een van de oplossingen kunnen zijn."

Nu is het zo dat apothekers en artsen samen op zoek moeten naar alternatieven als een bepaald medicijn niet leverbaar is. Dat kost veel tijd, maar kan volgens huisarts Daphne Tabak ook heel slecht uitpakken. "We hopen het natuurlijk altijd zo goed mogelijk te matchen, een soortgelijk medicijn te vinden. Een medicijn van dezelfde familie, maar dan een broertje of zusje daarvan. Met dezelfde werking. Maar soms moeten we zelfs uitwijken naar een hele andere medicijngroep. En hoe verder we van dat oorspronkelijke medicijn afwijken, hoe moeilijker het kan gaan."

Ze vervolgt: "Ik weet van vorig jaar nog dat we een tekort hadden aan schildkliermedicatie. Een type medicijn dat heel nauw luistert. Daarbij moesten mensen helemaal opnieuw ingesteld worden. Dan ervaren veel mensen klachten van een te langzaam of een te snel werkende schildklier. Van één patiënt weet ik dat het een jaar duurde voordat hij weer goed was ingesteld. Dat is heel frustrerend."

Sinds dit jaar zijn onder meer groothandelaren van geneesmiddelen verplicht een noodvoorraad ('ijzeren voorraad') aan te leggen van tien weken. Dat zou de tekorten moeten terugdringen. Maar huisarts Tabak heeft zo haar twijfels. "De verwachting is dat dat het probleem een beetje verplaatst. Op het moment dat de tekorten dan minder worden is de oorzaak van het probleem nog niet aangepakt. Ik heb het gevoel dat veel tekorten ontstaan doordat er niet aan Nederland wordt geleverd of omdat bijvoorbeeld de grondstof onvoldoende op voorraad is. En dat wordt niet opgelost in een paar weken tijd."

Het wordt alleen maar erger
Tabak heeft vooralsnog het gevoel dat de problemen rond het medicijntekort dit jaar niet kleiner, maar eerder groter zijn geworden. En dat gevoel wordt gedeeld door apotheker Hulshof: "We denken dat het tekort dit jaar alleen maar zal toenemen." En daarom dus die brandbrief naar minister Kuipers.

"In die brandbrief staat dat we gezamenlijk moeten kijken naar oplossingen omdat het natuurlijk een heel complex probleem is", zegt Tabak. "Maar er wordt wel gevraagd om te kijken of we de productie en de kennis van het ontwikkelen van de medicijnen ook in Nederland in Europa kunnen behouden. Ik denk dat dat misschien wel een hele goede stap kan zijn."