Parlementsverkiezingen in Italië: rechtse alliantie is favoriet in de race

Italië kiest vandaag een nieuw parlement. De stembureaus zijn om 7 uur open gegaan. De eerste prognoses worden verwacht nadat de stembureaus om 23.00 uur sluiten. Ongeveer 51 miljoen burgers zijn uitgenodigd om te stemmen. Premier Draghi kondigde in juli zijn ontslag aan nadat zijn regeringsalliantie was gevallen, wat tot deze vervroegde verkiezingen heeft geleid

Volgens de laatste peilingen staat een rechtse alliantie onder leiding van de Fratelli d'Italia met partijleider Giorgia Meloni duidelijk zo'n 15 tot 20 procent voor. De alliantie omvat Lega van Matteo Salvini en Forza Italia van Silvio Berlusconi.

Volgens correspondenten leek Italië voor de verkiezingen van vandaag verrassend kalm. Maar er zou een politieke aardverschuiving kunnen plaatsvinden. Een rechtse alliantie, geleid door Giorgia Meloni en haar partij Fratelli d'Italia, is favoriet. Samen met de "Lega" van ex-minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini en de "Forza Italia" van oud-premier Silvio Berlusconi, zou de alliantie volgens voorspellingen een absolute meerderheid kunnen behalen. Meloni zou dan het eerste vrouwelijke regeringshoofd van Italië kunnen worden.

Berlusconi stelt zich kandidaat voor de Senaat, de kleinste van de twee kamers van het parlement in Rome. Er wordt gespeculeerd dat als de juridische alliantie de verkiezingen wint, de miljardair en media-ondernemer tot president van de Senaat kunnen worden gekozen, het op een na hoogste ambt in de staat. Salvini hoopt terug te keren naar het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Centrumlinkse partijen verslagen

Volgens polls staat de centrumlinkse alliantie rond de "Partito Democratico" (PD) met ex-premier Enrico Letta op slechts 28,5 procent. De populistische ‘Vijfsterrenbeweging’ – nog steeds de winnaar bij de parlementsverkiezingen van 2018 – zou slechts ongeveer 13 procent van de stemmen binnenhalen. Maar verrassingen zijn volgens experts nog steeds mogelijk. Veel kiezers, tot 40 procent, zijn nog zwevend. Meest recent waren er tekenen van een groei van het aantal stemmen voor de Vijfsterrenbeweging. Terwijl de populisten zich in het verleden openstelden voor rechtse posities, verschoven ze nu vooral naar linkse posities.

Meloni's politieke doelen

In 2006 werd Meloni verkozen in het parlement en twee jaar later, onder Berlusconi, werd ze de jongste minister (Jeugd en Sport) in de geschiedenis van Italië. In 2012 richtte ze Fratelli d'Italia op. De 45-jarige politica staat voor duidelijk rechtse standpunten. Tijdens de verkiezingscampagne kondigde ze haar Europese partners aan dat met haar als premier het comfortabele leven in Brussel voorbij zou zijn. Ze wil Italië als natiestaat binnen de EU versterken en bijvoorbeeld migranten – vooral uit Afrika – weren. Hun stelregel is "God, vaderland, familie". Meloni spreekt zich uit tegen het recht van homoseksuele stellen om kinderen te adopteren en tegen abortus. Ze kondigde verder aan dat ze de misdaad zou aanpakken en nieuwe gevangenissen zou laten bouwen.

Op beeld en verkiezingsaffiches komt Meloni menselijk en persoonlijk over, schrijft Ludwig Ring-Eifel van het Catholic News Agency. Het is moeilijk om haar in verband te brengen met de donkerste hoofdstukken uit de Italiaanse geschiedenis. Maar bij een verkiezingsoverwinning voor rechts zou een politica aan het hoofd staan van de EU-stichtende staat, die politiek opgroeide in neofascistische organisaties en van zichzelf zegt een 'ontspannen relatie' te hebben met de voormalige dictator Benito Mussolini .

De meest voor de hand liggende connectie van haar partij met het eerdere Italiaanse fascisme is de "Fiamma Tricolore", de vlam in de Italiaanse nationale kleuren, die het onderste derde deel van het partijlogo siert. Al in 1947, twee jaar na de dood van Mussolini, was de "Fiamma" het symbool van de fascistische collectebeweging MSI, waarin de overlevende aanhangers van de "Duce" zijn ideeën probeerden te introduceren in de nieuwe democratie van Italië.

Italiaanse overheden falen vaak

De Italiaanse Republiek heeft sinds de oprichting in 1946 in totaal 67 regeringen onder 30 premiers gehad. Een belangrijke reden voor het veelvuldig falen van Italiaanse regeringen is het politieke systeem en de grondwet van het land. Na de Tweede Wereldoorlog en meer dan twee decennia van fascistische tirannie onder Mussolini, wilden de vaders en moeders van de "Costituzione" voorkomen dat één persoon opnieuw alle macht zou overnemen.

Het resultaat is een systeem met een vrij 'zwakke' regering waarin de twee kamers van het parlement, de Tweede en de Eerste Kamer, relatief gemakkelijk hun vertrouwen kunnen intrekken. Er hoeft bij een motie van wantrouwen geen nieuwe regeringsleider te worden gekozen. Als een premier zijn meerderheid in het parlement verliest, wordt de president gevraagd. Hij moet ofwel iemand anders als premier benoemen om een regerende meerderheid te vormen, ofwel het parlement ontbinden en nieuwe verkiezingen uitschrijven.

Kiesrecht: ingewikkelde mix

De regels waarmee Italianen hun afgevaardigden en senatoren kiezen, zijn de afgelopen 30 jaar verschillende keren gewijzigd. Sinds 2017 is er een ingewikkelde mix van evenredige vertegenwoordiging en meerderheid van stemmen. De huidige kieswet beloont vooral die partijen die voor de verkiezingen allianties met elkaar aangaan. Het linkerkamp is er nu niet in geslaagd een alliantie te vormen. Het Italiaanse parlementslid Laura Garavini van de centrumlinkse partij van ex-premier Matteo Renzi, "Italia Viva", zei op Deutschlandfunk dat de grootste partij in het kamp, de PD, helaas een andere strategie wilde. Daar moest ze aan toegeven. Ze vindt de beslissing nog steeds jammer.

Deze coalities beginnen echter soms al af te brokkelen voordat het eindresultaat van de verkiezingen bekend is. In 2018 werd - net als deze keer - een rechtse alliantie opgericht bestaande uit de rechtse nationale Lega, de rechtse conservatieve Forza Italia en de ultrarechtse Fratelli d'Italia voor de verkiezingen. Maar toen verliet de Lega de coalitie en vormde een regering met de populistische Vijfsterrenbeweging. Ook na de vorming van een regering blijven de allianties fragiel omdat ze uit veel verschillende samenwerkende partners bestaan. Daarnaast wisselen tal van politici na de verkiezingen regelmatig van partij. De zakenkrant “Il Sole 24 Ore” telde in juli van dit jaar 166 verlaters voor de Vijfsterrenbeweging sinds 2018. De populistische fracties in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden zijn met meer dan de helft gekrompen.

Kleinere parlementen, lage opkomst

Een grondwetshervorming die in een referendum werd aangenomen bracht de omvang van het Huis van Afgevaardigden en de Senaat terug tot slechts 400 parlementsleden en 200 senatoren. Waarnemers verwachten ook dat de traditioneel hoge opkomst bij de verkiezingen in Italië zal blijven krimpen: in 2001 was er nog een opkomst van meer dan 85 procent, sindsdien is het van verkiezing tot verkiezing gedaald tot slechts 72,9 procent.