Palestina: erkenning, maar geen onafhankelijkheid

De vreugde onder Palestijnen op de Westoever over de erkenning door de Verenigde Naties van een Palestijnse staat is groot. Ook in de Gazastrook werd het besluit van de Algemene Vergadering gevierd, maar minder uitbundig dan op de Westoever. Daar gingen mensen massaal juichend de straat op, al beseffen ze best dat onafhankelijkheid voor de 4,3 miljoen Palestijnen op de Westoever, in Oost-Jeruzalem en de Gazastrook niet aan de orde is.

De Algemene Vergadering van de VN kende Palestina donderdagavond laat met 138 tegen negen stemmen en 41 onthoudingen de status van waarnemerstaat toe. Daarmee heeft het zich bij Vaticaanstad gevoegd. Voorheen hadden de Palestijnen de status van waarnemer-entiteit, net als bijvoorbeeld het Rode Kruis. Voor de Palestijnen vormt het besluit een overwinning waar ze tientallen jaren aan hebben gewerkt, voor Israël en de Verenigde Staten betekent het een slag in het gezicht.

Met het besluit hebben de VN zich officieel achter het belangrijkste streven van de Palestijnse president Mahmoud Abbas geschaard: de vestiging van een Palestijnse staat die de Westoever, Oost-Jeruzalem en de Gazastrook omvat, de gebieden die Israël in de Zesdaagse Oorlog van 1967 veroverde. Direct na de stemming werd in de zaal van de Algemene Vergadering de Palestijnse vlag uitgerold.

Echte onafhankelijkheid blijft voorlopig echter een droom, die alleen verwezenlijkt kan worden door een vredesakkoord met Israël. En dat land waarschuwde de Algemene Vergadering dat zo'n akkoord door de erkenning van Palestina slechts verder uit zicht zou raken. Nog altijd beheerst Israël de Westoever en Oost-Jeruzalem en bepaalt het de bereikbaarheid van de Gazastrook. Met hun campagne voor de opwaardering van hun VN-status zijn de Palestijnen volgens Israël onderhandelingen uit de weg gegaan.

Het VN-besluit kan Abbas ook iets van zijn aanzien teruggeven. Door de jarenlange impasse in het vredesproces is hij dat voor het grootste deel kwijtgeraakt. De tegenstander van Abbas en zijn Fatah-partij, Hamas, heeft zijn populariteit na het recente Israëlische offensief op de Gazastrook juist weer zien stijgen.

Op het grootste plein van Ramallah op de Westoever stond donderdagavond een juichende menigte. Er werd met Palestijnse vlaggen gezwaaid en 'Allah is groot' gescandeerd. Veel mensen hadden de stemming bij de VN in New York gevolgd op videoschermen en tv-toestellen die op straat stonden. Toen de laatste stem werd uitgebracht vielen ze elkaar in de armen, toeterden ze met hun autoclaxons en staken ze vuurwerk af.

"Het is een geweldig gevoel om een staat te hebben, zelfs als dat alleen in naam is", zei Mohammed Srour, een 28-jarige ambtenaar. Al zal de resolutie hun levens niet direct veranderen, toch zien veel Palestijnen de erkenning door de VN niet slechts als een symbolisch gebaar. Ze geloven dat hun positie bij toekomstige onderhandelingen met Israël erdoor zal worden versterkt.

Voorafgaand aan de stemming had Abbas het in een toespraak tot de Algemene Vergadering over 'de laatste kans' om een tweestatenoplossing te bereiken. "De Algemene Vergadering wordt vandaag gevraagd het geboortecertificaat van Palestina uit te geven", zei hij.

De VS en Israël veroordeelden het besluit direct. De Amerikaanse VN-ambassadeur Susan Rice sprak van een betreurenswaardige en contraproductieve resolutie en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu noemde de stemming betekenisloos. Abbas had zich volgens hem in zijn 'lasterlijke en boosaardige toespraak' schuldig gemaakt aan 'leugenachtige anti-Israëlische propaganda'.

"De VN-resolutie zal niets veranderen", zei Netanyahu. "Hij zal de vestiging van een Palestijnse staat niet dichterbij brengen, maar juist moeilijker maken."

Aangezien de meeste VN-leden achter de Palestijnen staan leed het geen twijfel dat de resolutie het zou halen. Al 132 landen hebben de staat Palestina erkend en de Palestijnen hebben volgens cijfers van het Palestijnse ministerie van buitenlandse zaken in de hele wereld tachtig ambassades en veertig vertegenwoordigingen. Toch hebben de Palestijnen druk gelobbyd voor de steun van westerse landen en ze slaagden erin Europese landen als Frankrijk, Italië, Spanje, Zwitserland, Zweden, Ierland en België achter zich te krijgen, evenals Japan en Nieuw-Zeeland. Nederland behoorde met Duitsland en Groot-Brittannië tot de vele landen die zich van stemming onthielden.

Hamas, dat Israël niet erkent, verzette zich eerder tegen het streven naar erkenning door de VN, maar staat nu achter de erkenning, zij het met bedenkingen. Onder de bewoners van de Gazastrook die donderdag de straat opgingen om het VN-besluit te vieren bevonden zich ook leden van Hamas. Ook in de Gazastrook werd vuurwerk afgeschoten. "Het is vandaag een belangrijke dag voor ons", zei de 29-jarige Abu Yazan, een aanhanger van Abbas.

Izzar Rishaq, een hoge Hamas-figuur die in ballingschap leeft, zei het VN-besluit als een vooruitgang te zien, maar er ook vanuit te gaan dat een Palestijnse staat er niet zonder geweld komt.

De status van waarnemerstaat geeft de Palestijnen toegang tot VN-organisaties en internationale instellingen, zoals bijvoorbeeld het Internationaal Strafhof, dat ze zouden kunnen vragen Israël te vervolgen voor oorlogsmisdaden. Abbas heeft echter aangegeven de erkenning door de VN niet als instrument te willen gebruiken om Israël te bestrijden. In zijn toespraak tot de Algemene Vergadering zei hij dat de Palestijnen zich verantwoordelijk zullen gedragen en positief zullen opstellen.

Palestina: erkenning, maar geen onafhankelijkheid (Foto: Novum)