Daden én bijnamen bendeleiders Mexico steeds ranziger

De Mexicaanse politie greep 'de wormeneter' en zijn maat 'de rat' in hun kladden met vijf granaten en om en nabij een miljoen dollar op zak. 'Uitschot' liep tegen de lamp toen hij in Mexico-Stad buschauffeurs afperste. 'Het varken' maakte naam met de wrede wijze waarop hij rivalen om zeep hielp. En 'de uitvreter' zou zijn slachtoffers heben verbrand en begraven in clandestiene groeven.

Leden van Mexicaanse drugsbendes worden, in een op hol geslagen cyclus van geweld, aangeduid met steeds grovere, smoezeligere bijnamen. In de wedstrijd om de intimiderendste stapel afgeslachte tegenstanders moeten die aliassen hun kille, bijna machinale strijdmethoden weerspiegelen.

De tijd van verheven bijnamen als 'de koning', 'de heer van de hemelen' en 'de bovenbaas' zijn lang voorbij. Al deze misdaadkoningen van weleer zitten vast of zijn gaan hemelen. De bendeleiders van de tweede rang hebben hun plaatsen ingenomen. Zij gaan bijvoorbeeld door het leven als 'de hondendoder', zoals een van de vermoedelijke leiders van het beruchte, bloeddorstige Zetas-kartel.

Volgens deskundigen heeft de uitschakeling van de grootste maffiabazen de drugs-, ontvoerings- en afpersingsindustrie in het nauw gebracht. Dat heeft de bendes doen overstappen op een brutere benadering. Ze mishandelen en moorden in het wildeweg. De Zetas en andere hedendaagse drugsbendes laten hun overwonnen rivalen niet langer tegen betaling gaan, maar executeren hen en plein public, om zo de bevolking te intimideren.

Sinds de Mexicaanse regering in 2006 de strijd aanbond met de bendes is er al veel bloed vergoten. De slachtingen zijn de laatste twee jaar schering en inslag geworden, en de bendes lijken zich slechts nog te kunnen onderscheiden door steeds grotere stapels lijken achter te laten.

'De hondendoder' (el mataperros) zou zijn handlangers hebben bevolen vorig jaar een casino in Monterrey in brand te steken. De eigenaars hadden geweigerd te betalen voor zijn 'bescherming'. De brand kostte 52 mensen het leven.

Waaraan de hondendoder zijn naam dankt is onduidelijk. Is het een dreigement aan zijn rivalen en aan agenten, die in de onderwereld vaak 'honden' worden genoemd? Of verwijst de alias naar de leerschool voor benderekruten, die naar verluidt hun vaardigheden op onfortuinlijke honden moeten oefenen?

De bijnaam van 'de wormeneter' (el come gusanos) verwijst mogelijk naar de vuurproef die de hoogste Zetas-leden moeten doorstaan. Zij moeten in de wildernis zien te overleven, en zouden dan elk insect of dier verorberen dat hen voor de mond komt.

De nieuwe namen tonen 'sporen van cynisme, van nihilistische spot', zegt professor Pedro de la Cruz, die veiligheidszaken doceert in Mexico-Stad. "Deze bijnamen laten zien dat deze bendeleiders ook zichzelf niet serieus nemen", zoals hun voorgangers. Voorbij zijn volgens De la Cruz de erecodes en de sociale controle van familiebanden uit de tijd dat klassieke maffiakartels, met hun zwijg- en gehoorzaamheidsgeboden, de dienst uitmaakten.

Nog huiveringwekkender zijn de aliassen die niemand in de mond durft te nemen. Zoals 'de gele' (el amarillo), de naam die een onlangs opgepakte Zetas-commandant zou danken aan zijn bleke teint. Velen houden het volgens de Mexicaanse marine maar bij 'de kleur', uit angst dat zij door alleen het noemen van zijn naam al hun doodvonnis zouden tekenen. De Zetas heten in de grensstaat Tamaulipas simpelweg 'de letter' of 'de laatste letter'.