Starman
Proloog: Heb je geen zin om deze hele column te lezen, dan is het misschien een goed idee om Blackstar, het laatste album van David Bowie te beluisteren. ;-)
Inleiding:
Al als kind luisterde ik naar de muziek van David Bowie. Dit kreeg ik mee van mijn vader, die vanaf dat hij tien jaar was de l.p's en cassettebandjes grijs draaide. Hij vertelt hier over het volgende:
“ Mijn oudere zus kwam aanzetten met een cassettebandje vol Talking Heads, Roxy Music en David Bowie. Ik was 10 jaar. Het leven was veilig en vanzelfsprekend. Ik was totaal niet voorbereid op de impact die David Bowie op m'n jonge leventje zou gaan hebben.
Op het bandje stond 'Sound and Vision' wat ouderwets aandeed, echter een futuristisch wereldbeeld liet horen met een betoverend gitaarloopje dansend op de bas en de drums.
Het andere nummer op het bandje was 'Fame' stoer en swingend met 'n bizar zangstukje van hoog naar laag, waar ik elke keer weer naar uitkeek. Fame.. fame.. fame.. fame.. etc.
De wereld van Bowie gaf een soort ingang tot een ander universum waar ik mij heerlijk in kon kwijt raken. Dit werd groter toen ik mijn eerste plaat kreeg van mijn ouders. Station to station.
Nog steeds een favoriet bij mij.
Nu, veel jaren met platen en filmpjes later, weet ik dat hij aangetrokken werd door zowel het verblijf op markante plekken zoals Berlijn in zichtafstand van het IJzeren Gordijn alsook door muzikanten en kunstenaars die zich ontwikkeld hadden met een heel eigen benadering. Ik noem Brian Eno, Adrian Belew, Robert Fripp, die met Bowie een andere wereld hebben neergezet.
Het afscheid dat hij genomen heeft met z'n laatste album 'Blackstar' is een warme knuffel die hij mij en al die andere liefhebbers van zijn creaties nog heeft meegegeven.
Dankjewel David, je was voor mij een vriend!”
Aldus mijn vader.
Ikzelf als tiener voelde me vaak alleen op de wereld. Muziek en boeken waren een lichtpuntje en boden een uitweg. Even vrij zijn, los van de dagelijkse sleur.
De muziek op het album 'Heroes' wat ik kreeg, nam ook mij mee in een bijzondere wereld, waar ik iemand anders was. Beter gezegd, echt mezelf kon zijn!
Een ander album 'Outside', hielp me om sommige gruwelzaken die zich in de wereld voltrokken beter te begrijpen en te verwerken.
Toen ik hoorde dat David Bowie zo plotseling was overleden, moest ik me bedwingen om niet te schreeuwen en met iets te gaan gooien. Het moment was er niet naar om me te laten gaan en mijn emoties te uiten.
Dus heb ik een paar dagen later zitten janken toen daar eindelijk de gelegenheid voor was.
David Bowie bleek al anderhalf jaar ziek te zijn. Hij had leverkanker, zoals achteraf bekend werd gemaakt.
Hij heeft dit niet aan de grote klok gehangen. Wat goed te begrijpen is. Hij zou geen rust of privacy hebben gehad als het publiek dit zou hebben geweten. Hij wilde blijkbaar in rust aan zijn laatste album werken en dat aan de wereld meegeven. We kregen te horen dat hij een
hechte famlily man was die graag thuis was bij zijn gezin. Ook was hij wars van medelijden en wilde juist nog volop leven. Hij hield totaal van het leven.
Ik heb gelezen dat Bowie's levensfilosofie mede geïnspireerd werd door het boeddhisme. Hij schijnt als twintiger zo'n twee jaar in een boeddhistisch klooster geleefd te hebben. Ook om erachter te komen welke kant hij zou kiezen. In zijn muziek zijn daarvan steeds weer invloeden voelbaar.
Opvallend ook bij de titel van het nummer ‘Seven Years In Tibet’ , naar het gelijknamige verhaal van bergbeklimmer Heinrich Harrer over zijn ervaringen in Tibet en de ontmoeting met de toen nog jonge Dalai Lama Gyatso Tenzin.
Hoewel David Bowie niet koos voor een leven als een monnik, nam hij belangrijke universele waarheden en inzichten uit het boeddhisme mee in zijn leven. Dit heeft hem mogelijk geholpen om trouw aan zichzelf te zijn, authentiek, dus vaak verrassend vernieuwend. En getuigenis te doen over vele invloeden in onze tijd, die duidelijk inhoudelijk zijn terug te vinden in zijn teksten.
Het weekeinde direct voor zijn overlijden heeft hij zijn verjaardag in Berlijn gevierd en het album Blackstar uitgebracht. Het Een-Zijn met de Kosmos, een bekend gegeven uit het boeddhisme klinkt duidelijk door.
Nu is hij een echte Starman.
En al leek hij nog niet klaar voor een afscheid van het leven en van de muziek,
kun je wel stellen dat hij totaal geleefd heeft. Een staaltje levenskunst. Misschien bevrijd nu van zijn lichaam alweer druk bezig met een volgend album? Wellicht zijn een paar engelen daarboven onderhand toe aan een nieuw geluid. Anders wel een paar suffe duivels?
Samen met een vriend keek ik op You Tube oude filmpjes. We zagen een jonge David Bowie van decennia terug. Het viel ons op hoe houterig en onzeker hij eruit zag! Hij leek zich wel te willen ontworstelen aan een soort keurslijf in die video's. Op latere beelden lijkt hij meer los te komen en zijn draai te vinden. Toch blijft het altijd strak, soms zelfs met het gevaar koel en afstandelijk te worden. In de acts bij zijn optredens gebeurt dit soms inderdaad.
Mogelijk laat dit zien dat hij een keurslijf nodig had en dit gebruikte om een gevoel van kwetsbaarheid veilig te stellen. Het lijkt er sterk op dat het talent hem niet zomaar kwam aanwaaien. Dat hij lang heeft gezocht naar stijlen en heeft moeten vechten met z'n beperkingen. Hard werk om stagnatie en weerstand te doorbreken. Goede composities, teksten en ritmes te vinden. Gedreven door iedere vezel in zijn lichaam om dit vorm te geven. De ritmes en wisselingen in de songs zijn vaak verrassend en getuigen van enorm talent. In feite is het een heel oeuvre van vele nummers die nooit echt kunnen vervelen. Dat vormt bij elkaar overtuigend een top prestatie!
Daarbij was hij op vele artistieke niveaus vindingrijk en veelzijdig. Hoewel je zou denken dat hij een solo-artiest is, was hij bouwend aan zijn arrangementen steeds in samenwerking met
bekenden maar ook onbekenden. Hun bijdragen werden geroemd zoals een rif van Robert Fripp en composities van Brian Eno op 'Low'.
David gaf anderen ruimte, met behoud van hun eigen identiteit. Bij het eerste beluisteren van een nummer, krijg je vaak al het gevoel dat het een monument is. Alsof het een baken in de tijd is. Of je dat nu als prettig ervaart of niet. David schuwde niet zich in allerlei stijlen onder te dompelen; zo nodig met nieuwe versies van zichzelf aan te komen Te gaan acteren en met mode aan de gang te gaan.
Minder bekend is dat hij zowel muziek als poëzie uitputtend onderzocht, juist ook welke niet meteen verwant lijken aan wat hij zelf produceerde.
Goed voorbeeld is dat in jonge jaren het Franse Chanson, vooral Jaques Brel enorme inspiratie en een springplank bood voor Bowie.
En voor wie het beluistert is dit duidelijk te horen op vroege albums.
Ook was hij liefhebber van Little Richard en verzamelde al z'n platen.
In dit aangaan van risico's en steeds weer samenwerking met anderen niet te schuwen, won hij aan vertrouwen in zichzelf. De songs en de acts waren van meet af aan eigenlijk al rijk en bezield. Later steeds meer prikkelend en grensverleggend. Zijn muziek hielp vaak om beter te ervaren waar je je zelf al enige tijd bewust van was, maar nog niet helemaal kon plaatsen. Voor velen gaf hij eigenlijk een identiteit, een oriëntatiepunt, binnen de razendsnelle veranderingen in onze westerse cultuur. Hij bereikte zelfs miljoenen mensen in onze tijd.
Succes lijkt vaak cynisch gezien meer uit slimheid voort te komen, dan uit talent. De platenmaatschappij benut je talent maar belangrijker is de organisatie en de slimme verkoopstrategie. En Bowie liet eigenlijk zien, dat succes ook draait ergens echt aan te gaan staan. Uit te zoeken wat je echt wilt. Confrontatie met wat er is en met het onbekende. Spontaan en totaal durven zijn. Je voelt dan je kwetsbaarheid, die maakt je juist echt! Bij Bowie wordt het soms haast een provocatie. De muziek verheft zich tot een soort icoon wat zich bijna magisch gedraagt en de luisteraar optilt. Dit is waar mensen zichzelf, op het hellende vlak van de snelle veranderende wereld in herkennen en zich begrepen voelen in de muziek van Bowie. En zichzelf mee kunnen identificeren. (We maken van ons eigen leven immers ook graag een icoon, zoals met Facebook.)
In je zoektocht met je eigen talent te werken, grenzen te durven verleggen Leer je van zowel tegenslagen als nieuwe in het begin vaak nog nauwelijks bewuste maar wel dieper gevoelde inzichten. Dan als kind van je tijd en anderen te inspireren is levenskunst!
Bowie inspireert om dingen uit te zoeken en toe te passen. Ook datgene wat onbekend is of wat we juist voor onmogelijk houden.
Het zou kunnen dat de samenleving als geheel met een enorme stap naar een hoger niveau wordt getild, als we allemaal onze kwaliteiten vertrouwen en beter ontwikkelen. Ons vermogen benutten om de beste versie van onszelf en samen te werken!
Want als iedereen dat gescheiden doet en alleen voor de 'likes' zoals op Facebook, wordt het eerder een cultverschijnsel waarachter de werkelijke inhoud verborgen blijft. Of niet meer over komt.
Natuurlijk gaat het niet om bekendheid alleen! Beroemd zijn, een held te zijn, staat los van de bekendheid die niet voor iedereen is weggelegd. Veel mensen zouden daar ook niet tegen kunnen en zijn onderwijl toch goed bezig. Zo zijn er veel stille helden. Ze zijn beroemd in kleine kring!
In de drang een Held te zijn, al is het maar voor één dag, schuilt een geheim om totaal te durven zijn. Erachter te komen wat je met je leven wilt en je angst te durven aangaan. Bereid zijn om zowel van het succes zelf als ook van de tegenslag te leren, wat dan daardoor ook een succes is.
Dit staat los van het feit of je dit met foto's op Facebook überhaupt kunt laten zien.
Of die foto's nu waar zijn of niet.
Naast dat een te sterke identificatie met een uitdaging even goed kan omslaan in tunnelvisie en obsessie en teleurstelling alles onzinnig kan doen lijken, gaat het er toch om dat we juist ook buiten de schijnwerpers kunnen stralen als een Starman? Al zou het gewoon vandaag een liedje bij de afwas zijn en hoezo morgen weer iets heel nieuws?
Ik voelde een angst voor een leegte in mij die zou ontstaan, nu David Bowie er niet meer is.
Angst dat de wereld opeens minder leuk en minder betekenisvol wordt.
Natuurlijk weet ik dat hij en zijn muziek niet makkelijk zal worden vergeten. Op CD en op You Tube is hij nog springlevend en dat zie ik komende jaren echt niet veranderen.
In zijn laatste album Blackstar verwijst hij in veel nummers naar een naderend afscheid van het aardse leven. De tekst is soms melancholiek soms bemoedigend. Ook hier neemt hij mij mee in een andere wereld en dat is ook wel weer troostend, merk ik.
Het leven op Aarde is vaak korter dan je zou willen. In elk geval veel en veel te kort om je tijd zomaar uit te zitten.
Bij deze een paar reacties van enkele van mijn vrienden over David Bowie:
“ Mijn eerste indruk van David Bowie kreeg ik toen ik de video van Ashes to Ashes op de tv zag.
Ik zie nu nog altijd dit magische eerste beeld. Hoe hij als Pierrot uit het water komt. Het was zo mooi, zo buitenaards. De muziek, de manier van zingen en de sfeer!
Dat gevoel had ik niet meer bij zijn dance-hits uit de jaren '80. 'Let's Dance'en 'China girl'.
Maar nadat ik zijn 'greatest hits' vaker heb beluisterd viel me die meer innerlijke wereld op van de albums uit de jaren zeventig. Hij lijkt gedreven door elke vezel in zijn lichaam, hij kon niet anders dan zijn creativiteit de vrije loop laten. Iets waardoor de nummers haast niet gaan vervelen. En nu, stel je voor! Meer dan veertig jaar later droomt mijn dochter van zeven weg op Major Tom en ze gaat helemaal los op 'Rebel-Rebel', danst door de hele woonkamer en met een smile van oor tot oor!”
Aldus Ine Paulissen.
“De dag dat hij stierf was ik heel toevallig naar zijn expositie in Groningen. Ik was diep onder de indruk, omdat deze man zo'n kunstenaar bleek te zijn! Een lp/cd was niet iets op zich, maar een klein deel van een groot kunstwerk, waar hij als persoon zelf ook deel van was, zoals in de rol van Ziggy Stardust die vanaf een andere planeet komt en hier onze Aarde bezingt. Zijn nieuwe nummers en vooral clips, die in het museum op een groot scherm vertoond werden, vond ik vreemd en luguber. De dag erna begreep ik het helemaal; toen ik hoorde dat hij was overleden!
Zo knap dat hij ook van zijn dood één groot kunstwerk durfde te maken. Dat is het bijzondere van deze man. Hij was heel intelligent, creatief en een heel goed mens (boeddhist volgens mij).
Zijn belangrijke jaren in de muziek waren voor mijn tijd. Ik was nog een kind en heb er niet veel van meegekregen. Ik ken zijn muziek uit die tijd natuurlijk wel en vind het ook mooi, maar heb het nooit thuis gedraaid of zo. Zijn muziek uit de jaren 80, (let's dance) was in de tijd dat ik uitging. Dat vond ik ook heel mooi, omdat het zo swingend was. Ik heb er vooral veel op gedanst. David Bowie was een artiest die ik altijd bijzonder vond, wiens muziek ik ook echt wel goed vond, maar waar ik nooit een echt grote fan van ben geweest. Waarom? Ik weet het niet, eerst te jong, daarna misschien te oud.
Een heel bijzonder mens dus, die ontzettend getalenteerd was, die alles deed wat hij wilde doen, ook als het helemaal niet commercieel was. En vooral, die alles durfde te doen, ondanks de reacties van het volk. Ook nu weer, toen hij dood ging...”
Anoniem.
Externe links:
http://www.patheos.com/blogs/americanbuddhist/2016/01/david-bowies-fascination-with-tibet-and-
