De partij en haar leider hebben een politieke comeback gemaakt na campagne te hebben gevoerd met een pro-Russische en anti-Amerikaanse boodschap, zo blijkt uit de volledige resultaten die zondag zijn bekendgemaakt.
Ze behaalden 22,9% van de stemmen, oftewel 42 zetels in het parlement met 150 zetels, aldus het Slowaakse Bureau voor de Statistiek.
Publieke en exitpolls voorspelden een krappe nek aan nek race, maar uiteindelijk won Fico, nadat zijn campagne – die als agressief en de meest radicale uit zijn carrière wordt beschouwd – ook kiezers aantrok die voorstander waren van extreemrechts.
Omdat geen enkele partij een meerderheid van de zetels behaalt, zal er een coalitieregering moeten worden gevormd. Traditioneel vraagt de president de winnaar van een verkiezing om te proberen een regering te vormen, zodat Fico waarschijnlijk weer premier wordt. Hij was premier in 2006-2010 en van 2012-2018.
Fico zei dat hij bereid is gesprekken te openen met andere partijen over het vormen van een coalitieregering, zodra president Zuzana Caputova hem daarom vraagt. Caputova zei dat ze dat maandag zal doen. "We zijn hier, we zijn er klaar voor, we hebben iets geleerd, we hebben meer ervaring", zei hij. De extreemrechtse Hongaarse premier Viktor Orban tweette direct zijn felicitaties.
De verkiezingen van zaterdag waren een test voor de steun van het kleine Oost-Europese land aan buurland Oekraïne in zijn oorlog met Rusland, en de overwinning van Fico zou een fragiele eenheid binnen de Europese Unie en de NAVO onder druk kunnen zetten. De 59-jarige Fico heeft beloofd de militaire steun van Slowakije aan Oekraïne in de Russische oorlog in te trekken als zijn poging om weer aan de macht te komen zou slagen. "Mensen in Slowakije hebben grotere problemen dan die in Oekraïne", zei hij.
Het land met 5,5 miljoen inwoners dat in 1993 ontstond na het uiteenvallen van Tsjechoslowakije, is een flinke steun voor Oekraïne sinds Rusland afgelopen februari binnenviel. Slowakije doneerde wapens en stelde hun grenzen open voor vluchtelingen die de oorlog ontvluchtten.
Slowakije heeft aan Oekraïne zijn vloot van MiG-29 straaljagers uit het Sovjettijdperk, het S-300 luchtverdedigingssysteem, helikopters, gepantserde voertuigen en broodnodige ontmijningsapparatuur geleverd. De huidige interim-regering is van plan om Oekraïense artilleriemunitie te sturen en Oekraïense militairen te trainen in het ontmijnen.
Het verkrijgen van goedkeuring voor het sturen van meer wapens naar Oekraïne wordt in een aantal landen steeds moeilijker. In het Amerikaanse Congres sloot een wetsvoorstel om een shutdown van de regering in Washington D.C. af te wenden het verzoek van president Joe Biden om meer veiligheidshulp te bieden aan de door oorlog verscheurde natie uit.
In andere landen, waaronder Duitsland, Frankrijk en Spanje, ontvangen populistische partijen die sceptisch staan tegenover interventie in Oekraïne ook meer steun. In veel van deze landen staan nationale of regionale verkiezingen op het programma die de balans van de publieke opinie zouden kunnen doen omslaan van Kyiv naar Moskou.
Een liberale, pro-Westerse nieuwkomer, de Progressieve Slowakije-partij, behaalde de tweede plaats, met 18% van de stemmen, oftewel 32 zetels. Leider Michal Simecka, vice-voorzitter van het Europees Parlement, zei dat zijn partij het resultaat respecteerde. “Maar het is slecht nieuws voor Slowakije”, zei hij. “En het zou nog erger zijn als Robert Fico erin slaagt een regering te creëren.” Hij gaf aan dat hij zou willen proberen een regeringscoalitie te vormen als Fico faalt.
De linkse partij Hlas (Voice), geleid door Fico's voormalige plaatsvervanger in Smer, Peter Pellegrini, werd derde met 14,7% (27 zetels). Pellegrini nam afscheid van Fico nadat de met schandalen besmette Smer de verkiezingen in 2020 had verloren, maar hun mogelijke hereniging zou de kansen van Fico om een regering te vormen vergroten. Pellegrini verving Fico als premier nadat hij gedwongen werd af te treden na grote straatprotesten tegen de regering als gevolg van de moord op journalist Jan Kuciak en zijn verloofde in 2018.
Pellegrini feliciteerde Fico met zijn overwinning, maar zei dat twee voormalige premiers in één regering misschien niet goed zouden werken. “Het is niet ideaal, maar dat betekent niet dat zo’n coalitie niet kan worden gecreëerd”, zei hij. Een andere potentiële coalitiepartner, de ultranationalistische Slowaakse Nationale Partij, een duidelijke pro-Russische groep, kreeg 5,6% (10 zetels). Deze drie partijen zouden een parlementaire meerderheid van 79 zetels behalen als ze hun krachten zouden bundelen in een coalitieregering.
Fico is tegen de EU-sancties tegen Rusland, en vraagt zich af of Oekraïne de binnenvallende Russische troepen wel kan verdrijven. Tevens wil hij voorkomen dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. Hij stelt voor dat de EU en de VS, in plaats van wapens naar Kyiv te sturen, hun invloed moeten gebruiken om Rusland en Oekraïne te dwingen een compromisvredesakkoord te sluiten.
De critici van Fico zijn bezorgd dat zijn terugkeer aan de macht ertoe zou kunnen leiden dat Slowakije zijn huidige koers gaat verlaten, waarbij het pad van Hongarije onder premier Viktor Orbán gevolgd gaat worden en, in mindere mate, het pad van Polen onder de partij Wet en Rechtvaardigheid.
“Het kan niet worden uitgesloten dat hij op zoek gaat naar een partner die soortgelijke retoriek gebruikt, en die partner zal Viktor Orbán zijn”, zegt Radoslav Stefancik, een analist van de Universiteit voor Economie in Bratislava.
Orbán verwelkomde de overwinning van Fico. “Altijd goed om samen te werken met een patriot”, postte hij op X, het voormalige Twitter.
Hongarije heeft – uniek onder de EU-landen – nauwe betrekkingen met Moskou onderhouden en gepleit tegen het leveren van wapens aan Oekraïne en het verlenen van economische hulp aan Oekraïne.
Fico herhaalt de niet-onderbouwde bewering van de Russische president Poetin dat de Oekraïense regering een nazi-staat leidt waartegen etnische Russen in het oosten van het land bescherming nodig hadden. De Oekraïense president Zelenskyy is echter joods en heeft familieleden verloren tijdens de Holocaust.
