Onderzoek: '23% jonge Nederlanders denkt dat de Holocaust wordt overdreven'

Een Amerikaans onderzoek onder 2000 Nederlanders, uitgevoerd door Schoen Cooperman Research in opdracht van de Claims Conference, laat zien dat het slecht gesteld is met het bewustzijn over de Holocaust in ons land.

Van deze respondenten geloofde 12% dat de Holocaust een mythe is, of dat er in werkelijkheid veel minder slachtoffers waren. Van de respondenten geboren tussen 1980 en 2012 geloofde maar liefst 23% dat. Nog eens 12% wist het niet zeker, maar sloot het dus ook niet helemaal uit. En: bijna een derde van de ondervraagden in deze leeftijdscategorie gaf aan één of meer mensen te kennen die ervan overtuigd waren dat de Holocaust niet echt is gebeurd.

Schokkende cijfers
Vrij schokkende cijfers, waar de coronapandemie ongetwijfeld een bijdrage aan heeft geleverd. We zien dat complottheorieën over Joden zijn toegenomen en ook Holocaustontkenning en -bagatellisering zijn gestegen. Deze zaken vinden vooral online plaats en dat is waarschijnlijk ook de hoofdreden dat vooral de jongere generaties er ontvankelijk voor zijn: zij bevinden zich immers het meest op allerlei social media platforms. Het verklaart echter weer niet waarom de percentages in Nederland hoger zijn dan in vijf andere westerse landen waar hetzelfde onderzoek werd gedaan.

54% van de ondervraagden en 59% van de groep geboren tussen 1980 en 2012 wist niet dat er tijdens de Holocaust zes miljoen Joden werden vermoord. Respectievelijk 29% en 37% geloofden dat het aantal slachtoffers op twee miljoen lag, of zelfs lager dan dat. 31% van de ondervraagden kon geen enkel getto of concentratiekamp opnoemen en maar 20% had zelfs ooit van kamp Westerbork gehoord. Auschwitz-Birkenau was bij 60% van de ondervraagden bekend, maar kennis over de andere kampen was minimaal: maar 19% kende Bergen-Belsen, 10% wist van Sobibor en Dachau, Vught, Amersfoort en Treblinka haalden de 10% niet eens. Onder de leeftijdsgroep geboren tussen 1980 en 2012 lagen die percentages nóg lager: 52% kende Auschwitz, slechts 15% wist wat Westerbork was. Maar liefst 44% kon geen enkele naam van een getto of concentratiekamp noemen: het hoogste percentage van alle vijf overige onderzochte landen.

Anne Frank wel bekend
Anne Frank was bekender: 94% had van haar gehoord en wist ook grotendeels dat zij een Holocaust-slachtoffer was. Maar bij verdere details zien we die percentages rap dalen: slechts 73% wist dat zij in een concentratiekamp omkwam en bij de jongere leeftijdsgroep lag dit percentage op 68%. Ook wist 20 tot 30% niet dat zij een tiener was toen ze stierf. Ruwweg tweederde van de ondervraagden had nog nooit het Anne Frank Huis bezocht. 

Het bewustzijn over de Nederlandse rol in de Holocaust is ook tanende. Op de vraag of de Nederlanders slachtoffers, omstanders, collaborateurs of daders van de Holocaust waren antwoordde 51% van de respondenten (53% in de jongere leeftijdsgroep) dat Nederland slachtoffer was. De overige 49% is verdeeld over hun perceptie. De kennis over andere slachtoffergroepen is ook niet erg groot: wist van de totale groep nog 48% dat Roma en Sinti ook waren vervolgd door de nazi’s, bij de jongere leeftijdsgroep was dit maar 21%. Opvallend is wel dat deze groep de etnische minderheden vaker als slachtoffer noemde (21%), terwijl dit percentage bij de oudere leeftijdsgroep maar 14% was.

Bijna tweederde van de ondervraagden was het erover eens dat Holocaustontkenning en -bagatellisering een probleem vormen in Nederland: van de groep geboren tussen 1980 en 2012 was dit meer dan de helft. Beide groepen constateren tevens dat het belang van de Holocaust minder wordt ingezien dan vroeger het geval was. Op de vraag of zij geloofden dat het Joodse volk opnieuw slachtoffer van een genocide kon worden antwoordde maar 24% nee: bij de jongere groep was dit 29%. Dit houdt in dat ruwweg driekwart van de ondervraagden een nieuwe Holocaust niet onmogelijk achtte!

Naïviteit onder jongeren
Neonazisme is echter iets dat zij vooral als een Amerikaans probleem beschouwen. Meer dan de helft van de geïnterviewden denkt dat er maar een paar neonazi’s in Nederland zijn, terwijl 44% denkt dat er in de Verenigde Staten zeer veel zijn. 65% vond het onacceptabel dat mensen neonazistische denkbeelden steunen. De respondenten erkennen dat er antisemitisme in Nederland is: opvallend is dat de oudere leeftijdsgroep hier meer van overtuigd is dan de jongere groep. We zien dit ook terug als wordt gevraagd of het antisemitisme toe- of afgenomen is: de oudere groep is van mening dat het is toegenomen of hetzelfde is gebleven (53%), terwijl in de groep geboren tussen 1980 en 2012 juist een groot deel (38%) vindt dat het minder is geworden. Ongeveer eenzelfde percentage vindt dat het antisemitisme is toegenomen of hetzelfde is gebleven (39%).

De op sommige punten schrikbarende resultaten van het Amerikaanse onderzoek laten opnieuw de noodzaak zien van goede, gerichte Holocausteducatie. 77% van de ondervraagden gaf aan dit belangrijk te vinden en 66% vond dat Holocausteducatie verplicht moet worden op scholen (in alle andere onderzochte landen was dit laatste percentage aanzienlijk hoger). 64% vond dat docenten meer handvatten daarvoor moesten krijgen. En dit is natuurlijk wel positief. Het is absoluut noodzakelijk om de nieuwe generaties te onderwijzen, want anders kan de uitspraak ‘never again’ zomaar een loze belofte zijn.

Concentratiekamp Auschwitz, Polen (Foto:Pixabay)
Concentratiekamp Auschwitz, Polen (Foto:Pixabay)