Britse ambassade Iran bestormd

Tientallen Iraanse studenten hebben dinsdag de Britse ambassade in Teheran bestormd. Ze haalden de Britse vlag naar beneden en gooiden documenten uit de ramen. Hierbij riepen zij leuzen als 'de Britse ambassade moet worden ingenomen' en 'dood aan Engeland'. Na ongeveer twee uur kreeg de politie de situatie weer in de hand, maar enkele honderden betogers bestormden elders in de stad een wooncomplex voor ambassademedewerkers, waar ze Britse vlaggen vervingen door Iraanse.

De Britse premier David Cameron reageerde woedend. Hij noemde de actie 'waanzinnig en onvergeeflijk'. Hij waarschuwde de Iraanse regering dat 'haar onaanvaardbare falen' om diplomaten te beschermen 'ernstige gevolgen' zal hebben, waarover de komende dagen meer duidelijkheid zal komen.

Cameron zei dat al het ambassadepersoneel terecht was en prees de Britse ambassadeur, die de gevaarlijke situatie 'kalm en professioneel' het hoofd heeft geboden. De premier eiste ook dat Iran het Britse complex onmiddellijk beveiligt en de veiligheid van het personeel garandeert.

Ook de Verenigde Staten en de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties hebben de bestorming van de ambassade scherp veroordeeld.

Het is voor het eerst in jaren dat het diplomatieke terrein van een buitenlandse mogendheid werd aangevallen in Iran. De aanval vond plaats na kantooruren. De politie probeerde de ambassade te ontzetten, maar gaandeweg drongen alleen maar meer belagers het gebouw binnen.

Gijzeling
Uit sommige delen van het gebouw kringelde rook omhoog, terwijl de aanvallers de Britse vlag vervingen voor een banier met de naam van de zevende-eeuwse sjiitische heilige Imam Hussein. De bezetters riepen op tot het sluiten van de ambassade, die zij een 'spionnennest' noemden. Dezelfde benaming werd in 1979 gebezigd door strijders die de Amerikaanse ambassade in de stad bestormden en 52 gijzelaars 444 dagen gevangen hielden. Die gijzelingsactie betekende het einde van de diplomatieke betrekkingen tussen Iran en de Verenigde Staten.

Voor het ambassadegebouw droegen sommige betogers afbeeldingen van de atoomwetenschapper Majid Shahriari, die vorig jaar bij een aanval in Iran werd gedood. Teheran betichtte de geheime diensten van Israël en Groot-Brittannië van deze aanval. Andere betogers, studenten van universiteiten en religieuze scholen, verbrandden Britse vlaggen en raakten slaags met de politie.

Sancties
Twee dagen geleden nam het Iraanse parlement een wet aan om de diplomatieke betrekkingen met Groot-Brittannië op een lager pitje te zetten vanwege de steun van Londen aan nieuwe Amerikaanse sancties tegen Iran wegens het Iraanse atoomprogramma. De wet bepaalt dat Iran en Groot-Brittannië hun ambassadeurs uit elkaars land terugtrekken en hun vertegenwoordiging terugbrengen tot het niveau van zaakgelastigde. Daarnaast wordt opgeroepen de handel tussen beide landen tot een 'minimum' terug te brengen.

De Britse minister van buitenlandse zaken William Hague liet in een reactie in het Lagerhuis weten dat Londen 'krachtig' zal reageren als de autoriteitein in Teheran de Britse ambassadeur inderdaad de deur wijzen. "We zijn woedend over het gebeuren", liet het ministerie weten. "Het is volstrekt onacceptabel en we veroordelen het."

De spanningen tussen Groot-Brittannië en Iran gaan terug tot de negentiende eeuw, toen de Perzische monarchie grote industriële concessies deed aan Londen, zodat de Britten grote controle bemachtigden over de Iraanse olie-industrie.

Rushdie
In 2007 toonde Teheran zich verontwaardigd over de Britse beslissing schrijver Salman Rushdie tot ridder te slaan. Rushdie zag zich eind jaren tachtig genoodzaakt onder te duiken nadat de Iraanse ayatollah Ruhollah Khomeini een fatwa, een religieus edict, tegen hem had uitgesproken, waarmee de auteur in feite vogelvrij werd verklaard. Rushdie zou de islam in zijn roman De Duivelsverzen hebben beledigd. Datzelfde jaar werden vijftien Britse militairen opgepakt omdat ze zich in Iraanse territoriale wateren zouden hebben begeven. Na bijna twee weken werden ze weer vrijgelaten.

In 2006 verbrandden woedende menigtes een Deense vlag en werden Deense en andere westerse ambassades in Teheran aangevallen uit protest tegen de publicatie van een Mohammed-cartoon in een Deense krant.